Felix Mendelssohn-Bartholdy
Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy (ur.
3 lutego
1809
w
Hamburgu
, zm.
4 listopada
1847
w
Lipsku
) – niemiecki kompozytor okresu
romantyzmu
. Uważany za najwybitniejsze cudowne dziecko po
Mozarcie
.
Życie
Ojcem Mendelssohna był
Abraham Mendelssohn-Bartholdy
, bankier, syn wybitnego filozofa
żydowskiego
Mojżesza Mendelssohna
. Rodzina Feliksa przyjęła jednak chrześcijaństwo i w 1812 przeprowadziła się do
Berlina
. Jego siostra
Fanny Mendelssohn
(później Fanny Hensel), była znaną
pianistką
i kompozytorem-amatorem.
Mendelssohn zaczął uczyć się gry na fortepianie pod kierunkiem matki, gdy miał sześć lat, a od siódmego roku życia uczyła go Marie Bigot w
Paryżu
. Od 1817 studiował kompozycję u Carla Friedricha Zeltera, uważanego za najlepszego pedagoga w Berlinie. Prawdopodobnie pierwszy publiczny koncert (z towarzyszeniem orkiestry kameralnej) dał w wieku dziewięciu lat. Jako dziecko podejmował już próby kompozytorskie, pierwszy utwór - kwartet fortepianowy - opublikował w wieku trzynastu lat. Młodego Mendelssohna poznał i obdarzył sympatią
Goethe
.
Pierwszą symfonię Mendelssohn napisał w wieku piętnastu lat, a gdy miał siedemnaście skomponował
uwerturę
koncertową do
Snu nocy letniej
Szekspira
, który jest jego najbardziej znanym utworem. Dzieło to dokończył w roku 1842, komponując pozostałe części suity: Intermezzo, Nocturne, Dance, Scherzo i Marsz weselny, który rozsławił cały utwór.
W 1827 wystawiono po raz pierwszy jego operę, Die Hochzeit des Camacho.
W 1830 Mendelssohn napisał uwerturę koncertową
Hebrydy
, utwór popularny do dzisiaj. Inspiracją do niego były podróże do
Szkocji
, które odbył pod koniec lat 20. XIX wieku. Podobne źródło można wskazać w przypadku
III Symfonii (Symfonia Szkocka)
, która była pisana z przerwami od 1830 do 1842 roku. W czasie swego życia Mendelssohn często podróżował po Europie; wizyta we Włoszech zainspirowała jedno z jego najbardziej znanych dzieł, IV Symfonię, której ostateczna wersja została ukończona w 1834 r. W sumie Mendelssohn skomponował pięć symfonii, a także m.in. dwa koncerty fortepianowe - g-moll (1831) i d-moll oraz słynny koncert skrzypcowy e-moll, który dzisiaj jest uważany za żelazny repertuar młodych skrzypków.
Oprócz muzyki symfonicznej Mendelssohn komponował również muzykę kameralną. Do tego nurtu twórczości należy oktet smyczkowy z 1825, kwartety smyczkowe, trio fortepianowe oraz solowa muzyka fortepianowa (Pieśni bez słów). Natomiast duże formy wokalne reprezentują oratoria Święty Paweł z 1836 i Eliasz 1846. Widoczny w nich jest duży wpływ twórczości
Bacha
. Zresztą Mendelssohnowi muzyka Bacha zawdzięcza swój wielki powrót na sceny koncertowe, ponieważ do tego czasu pozostawała ona praktycznie nieznana szerszej publiczności. Wielkim sukcesem stało się wykonanie w 1829 pod kierunkiem Mendelssohna
Pasji według św. Mateusza
Bacha; było to pierwsze wykonanie tego utworu od śmierci kompozytora.
Osiągnięcia kompozytorskie Mendelssohna dotyczą przede wszystkim
formy
. Należy do nich między innymi stworzenie romantycznego typu koncertu, innego niż w
stylu brillant
- z 3 częściami wykonywanymi bez przerw, bez ekspozycji orkiestry i wirtuozowskiej kadencji solisty. Jego Pieśni bez słów są wzorem romantycznej liryki instrumentalnej.
Mendelssohn pod koniec życia był chory, prawdopodobnie śmierć jego siostry
Fanny
w maju 1847 przyczyniła się również do rozwoju depresji. Felix Mendelssohn zmarł w wieku 38 lat.
Już po jego śmierci w kaplicy królewskiej St. James's Palace w Londynie podczas ślubu księżnej
Wiktorii Koburg
(najstarszej córki królowej
Wiktorii
) z księciem
Fryderykiem Hohenzollernem
(późniejszym cesarzem Niemiec) po raz pierwszy na ślubie, 25 stycznia 1858, wykonano znanego
Marsza Weselnego Mendelssohna
. Wyboru utworu dokonała panna młoda.
Kompozycje
instrumentalne orkiestrowe
- I Symfonia
- II Symfonia "Lobgesang"
- III Symfonia "Szkocka"
- IV Symfonia "Włoska"
- V Symfonia "Reformacyjna"
- Uwertura wg Snu Nocy Letniej W.Szekspira Ein Sommernachtstraum
- Marsz D-dur
- Uwertura C-dur na ork.dętą
- 2 koncerty fortepianowe g-moll, d-moll
- Koncert skrzypcowy e-moll
- 12 sinfonii na ork.smyczk.
- Ruy Blas,uwertura wg V.Hugo
- Koncert podwójny d-moll na skrz.i fort.z tow.ork. smyczk.
Utwory kameralne
- Kwartet smyczkowy Es-dur
- Kwartet fortepianowy d-moll
- Kwartet fortepianowy c-moll
- Kwartet fortepianowy f-moll
- Kwartet fortepianowy h-moll
- Trio fortepianowe c-moll
- Trio fortepianowe d-moll
- Fuga Es-Dur na kwartet smyczk.
fortepianowe
- 3 sonaty f-moll, a-moll, e-moll
- Wariacje Es-dur
- Fantazja c-moll, fis-moll
- Scherzo h-moll
- Capriccio E-dur
- Etiuda f-moll
- Rondo capriccioso E-dur
- 3 preludia B-dur, b-moll, D-dur
- 3 fugi d-moll, d-moll, h-moll
- 7 charakterstische Stucke
organowe
- Fuga e-mol, f-moll
- Preludium c-moll
- Chorał As-dur
- Allegro H-dur
- 6 sonat
Literatura
- K.-H. Köhler Mendelssohn Bartholdy. Kraków PWM 1980
Zobacz też
Linki zewnętrzne
