Ferdydurke
Ferdydurke - metaforyczna powieść Witolda Gombrowicza opublikowana w 1937 (datowana 1938), przełożona na wiele języków, uznana za wybitny utwór już przed II wojną światową.
Treść
Bohaterem powieści jest 30-letni początkujący literat Józio, który niespodziewanie nawiedzony zostaje przez swego byłego nauczyciela, profesora Pimkę i cofnięty do swej starej klasy gimnazjalnej. Czas teraźniejszy znajduje się nagle w czasie przeszłym i staje sie czasem realnym bohatera. W trakcie pobytu w szkole zostaje poddany procesowi tzw. "upupiania", czyli infantylizacji młodzieży gimnazjalnej. W kolejnych "odsłonach" perypetii bohatera podlega on często wtłaczaniu w formy poznawczego i społecznego konformizmu. W domu mieszczańskim to samokształtowanie prowadzić ma ku normom tzw. nowoczesnego społeczeństwa obowiązkowej tolerancji. Ostatecznie odrzuca powierzone mu zadanie i ucieka za namową Miętusa (szkolnego kolegi) w celu odnalezienia dla niego "człowieka bez formy". W dalszych peregrynacjach trafia do dworu wujostwa Hurleckich, gdzie dominują tradycje i rytuały ziemiańskie.
Ale zasadniczym tematem utworu nie są przygody Józia i oryginalnie stworzona fabuła. "Ferdydurke", obok powstałego wiele lat później "Transatlantyku", to przede wszystkim dyskusja autora o formatowaniu się człowieka. O tym, jak skazany jest on stale nie tylko na wpływy zewnętrzne ale i też na `samowidzenie się`. Kim jestem, czy jestem sobą i co to oznacza, czy można być `sobą` – to zasadnicza treść powieści. Do tematu tego wróci po latach w swoich "Dziennikach". Uwypukleniem tych poszukiwań są jednocześnie sceny satyry społeczno-obyczajowej, czy groteski sytuacyjnej, posługiwanie się surrealizmem i pure nonsensem, zanim te prądy zadomowiły się w literaturze polskiej. Potrafił obnażyć przywary i nawyki polskich klas społecznych, nie oszczędzając najbardziej szanowanych `narodowych świętości` (wiara, patriotyzm, poczucie honoru). "Ferdydurke" jest powszechnie dziś uznawana za jedno z czołowych osiągnięć polskiej literatury międzywojennej.
Tytuł
Etymologia tytułu utworu nie została jednoznacznie określona przez autora. Jedne z najczęściej powtarzanych hipotez głoszą, że Gombrowicz zaczerpnął go z imienia i nazwiska jednego z bohaterów powieści "Babbitt" Sinclaira Lewisa – Freddy`ego Durkee. Inna głosi, że jest to zapis wymowy wyrażenia w języku angielskim thirty door key, które nawiązuje do wieku głównego bohatera – 30 lat. Jeszcze inna teoria (głoszona przez M. Głowińskiego) mówi, że tytuł ma być z zasady bezsensowny, a jego znaczeniem jest paradoksalnie właśnie brak znaczenia.
Inne hasła zawierające informacje o "Ferdydurke":
Literatura – przegląd chronologiczny
...
Opatów
...
Bruno Schulz
...
Witold Gombrowicz
...
Henryk Abbe
...
Leszek Żuliński
(szkice o literaturze dla dzieci i młodzieży; Nasza Księgarnia
1990
, )
Witold Gombrowicz
, "Ferdydurke" (seria: "Przewodnik po Lekturach"; Jota
1990
)
Zofia Nałkowska
, "Granica" (seria: "Przewodnik po ...
William Szekspir
...
Krzysztof Janczar
żelaza
(
1981
)
Spokojne lata
(
1981
) jako Władzio
Polowanie na Czerwony Październik
(
1990
) jako Adriej Bonowia
Ferdydurke
(
1991
)
Odjazd
(
1991
) jako Karol Günther
Zawrócony
(
1994
) jako Maciek
Pułkownik Kwiatkowski
(
1995
)
Brat naszego ...
Ferdydurke (film)
...
Crispin Glover
at Heart)
1990
DellTornado (Twister)
1990
HowdyRubin i Ed (Rubin and Ed)
1991
Rubin FarrOdgłosy Nowego Jorku (Little Noises)
1991
Joey
Ferdydurke
1991
Mintus
The Doors
1991
Andy Warhol
Pokój hotelowy (Hotel Room)
1993
Danny
I kowbojki mogą marzyć
(Even Cowgirls Get ...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ferdydurke":
213 Polska kultura, sztuka i nauka dwudziestolecia międzywojennego (plansza 8)
obyczajów, wprowadzenia ślubów cywilnych. Inny rozdział literatury tworzyli Witold Gombrowicz (najsłynniejsze dzieło „Ferdydurke”) i Bruno Schulz („Sklepy cynamonowe”). Stosowali formę groteski i uniwersalizm treści, ...
|