Ferdynand I Koburg 1861-1948
Książę Bułgarii
Władca 1887 - 1908 poprzednik - następca jako car
Car Bułgarów
Władca 1908 - 1918 poprzednik jako książę następca Borys III
urodzony 26 lutego 1861 w Wiedniu zmarły 7 czerwca 1948 w Coburg koronowany 5 października 1908 w Sofii pochowany
Ojciec August Koburg Matka Klementyna Orleańska

Ferdynand I Koburg, właściwie: ( niem. Ferdinand Maximilian Karl Leopold Maria von Sachsen-Coburg und Gotha, bułg. Фердинанд I (Ferdynand Maksymilian Karol Leopold Maria Sachsen-Coburg-Gotha) – ur. 26 lutego 1861 r. w Wiedniu , zm. 8 września 1948 r. w Coburgu – władca Bułgarii z dynastii Sachsen-Coburg-Gotha .

Był synem Augusta Koburga (1818-1881) brata króla Portugalii Ferdynanda II i Klementyny Orleańskiej (1817-1907).

Książę Bułgarii

7 lipca 1887 roku bułgarski parlament ogłosił Ferdynanda nowym księciem panującym. Ferdynand, mający 26 lat w chwili wyjazdu do Bułgarii, nie był urodziwy - przede wszystkim ze względu na wydatny nos - zwracał jednak uwagę okazałą posturą i pięknymi jasnymi oczyma. Książę mógł poszczycić się rozległą wiedzą w wielu dziedzinach, takich jak zoologia czy botanika . Był też zapalonym melomanem i świetnym muzykiem, pięknie również malował i rysował. Zgromadził też imponujące zbiory filatelistyczne .

Wspierany przez tak dobrego mentora, jakim była jego matka, ten inteligentny, wykształcony esteta postanowił w pełni poświęcić się swej nowej funkcji i uczył się bułgarskiego , języka nieco już zapomnianego od czasów okupacji tureckiej i dominacji języka greckiego . Zyskał tym szybko serca Bułgarów. Młodego władcę łączyły więzy pokrewieństwa z największymi rodami arystokratycznymi Anglii , Belgii , Hiszpanii , Portugalii , Brazylii i Francji .

Ferdynand pozostawił władzę w rękach przewodniczącego parlamentu, Stambołowa , polityka kompetentnego, lecz nieprzejednanego, którego surowość łagodziła dobroć i życzliwość księżnej Klementyny , co wzmocniło jeszcze popularność monarchii.

Książę był bardzo pracowity, wstawał o świcie i kładł się spać bardzo późno, nie zwracając uwagi na zmęczenie współpracowników. Obdarzony licznymi zaletami, miał jednak bardzo złożoną osobowość, tworzył wokół siebie dziwny świat, w którym najistotniejszą rolę odgrywały wiara w przesądy i astrologię. W czasie każdej burzy przerywał swe zajęcia i ubrany w jedwabie - mające chronić przed piorunami - oddawał się kontemplacji nieba. Miał niemal mistyczne uwielbienie dla klejnotów, którymi lubił wypełniać sobie kieszenie. Nie ufał ludziom, którymi gardził. Swemu najbliższemu otoczeniu narzucał niezwykle ścisłą etykietę i żelazną dyscyplinę.

W kwietniu 1893 roku Ferdynand poślubił Marię Luizę Burbon-Parmeńską . Z tego związku urodziło się czworo dzieci:

• Borys III ( 1894 - 1943 )
• Cyryl ( 1895 - 1945 )
• Eudoksja ( 1898 - 1985 )
• Nadeżda ( 1899 - 1958 ) - wyszła za księcia Albrechta Wirtemberskiego .

Do rozwiązania pozostała delikatna kwestia wyboru religii dla dzieci. W rzeczy samej, chrzest w obrządku prawosławnym byłby pożądany z politycznego punktu widzenia, gdyż silniej związałby nową dynastię z bułgarskim narodem, ale Ferdynand, katolik z urodzenia, ciągle się wahał, a jego żona, żarliwa katoliczka, stanowczo się sprzeciwiała. Racja stanu w końcu zwyciężyła i w lutym 1895 roku książę następca tronu staje się członkiem Kościoła prawosławnego, mając za ojca chrzestnego cara Mikołaja II , co pociąga za sobą ekskomunikę Ferdynanda przez papieża Leona XIII .

Żona Ferdynanda zmarła przy porodzie córki Nadeżdy 30 stycznia 1899 roku.

Ferdynand, przebiegły i makiaweliczny polityk, bywał nazywany "lisem Bałkanów". Jako pierwszy przekonał się o tym Stambołow, którego autorytaryzm i ultraradykalny nacjonalizm zagrażały bezpieczeństwu kraju. Wspierany przez Rosję , książę usunął Stambołowa (który rok później ginie wskutek zamachu dokonanego na zlecenie agentów dworu) i zastąpił go przez rusofila Zankowa, który w zamian uznaje Ferdynanda za władcę Bułgarii.

Książę niezbyt interesował się polityką wewnętrzną, wolał poświęcać się dyplomacji, bardziej odpowiadającej jemu temperamentowi. Starał się wygrywać wzajemne animozje między Austro-Węgrami , Rosją i Turcją, w której skład wchodziła nadal Bułgaria.

W roku 1908 książę ożenił się powtórnie z ewangeliczką Eleonorą Reuss-Köstritz , czterdziestoośmioletnią Niemką. Warunkiem wyboru Eleonory było to, by nie wymagała od niego wypełniania obowiązków małżeńskich - biseksualne skłonności Ferdynanda były powszechnie znane^[1]. Małżeństwo to było na pozór udane, choć Eleonora bardzo cierpiała z powodu braku potomstwa. Poświęciła się bez reszty pracy charytatywnej, co zjednało jej sympatię Bułgarów. Została pochowana w Sofii.

Car Bułgarii

W tym samym roku Ferdynand został królem niezawisłego królestwa Bułgarii, uwalniając się od tureckiej kurateli dzięki wpłaceniu kontrybucji. 5 października ogłosił się carem Bułgarów - jest to tytuł, jakim w średniowieczu obdarzano jego poprzedników - ale otoczenie ograniczało się do nazywania go królem. Odbył triumfalny wjazd do Sofii , a następnie udał się uroczyście do Tyrnowa, gdzie znajdują sie ruiny pałacu władców średniowiecznej Bułgarii.

Ferdynand bardzo szybko zdał sobie sprawę z tego, że musi na nowo zyskać sympatię dawnego sojusznika - Rosji, która mogłaby mu zgotować podobny los, jakiego doświadczył panujący przed nim Aleksander Battemberg . Na szczęście dla Ferdynanda w roku 1909 umiera stryj Mikołaja II, Wielki Książę Włodzimierz. Car Bułgarów tak dobrze odegrał nieukojony ból, że car Rosji, mający miękkie serce, zapomniał o przeszłej zdradzie.

Car Bułgarii

Po tej kolejnej politycznej wolcie Ferdynanda Rosja odzyskała dominującą rolę na Bałkanach . Rosyjski minister spraw zagranicznych Sergiusz Sazonow robił sobie nadzieję na stworzenie koalicji bałkańskiej początkowo przeciwko Turcji, a następnie - gdy nadejdzie sprzyjający moment - przeciwko Austrii.

W roku 1912 wojska bułgarskie, serbskie , greckie i czarnogórskie zaatakowały Turcję. Pierwsza wojna bałkańska przyniosła wielki sukces armii bułgarskiej, która podeszła pod Stambuł i zmusiła Turków do zawarcia pokoju w 1913 roku. Przysporzyło to w Europie wielkiej popularności Ferdynandowi, ale po zwycięstwie zaczął się czas niezgody między sojusznikami: każdy chciał uzyskać jak największą część terytorium zdobytego od imperium otomańskiego . Ferdynand postanowił działać jako pierwszy, nie zważając na rosyjskie ostrzeżenia. Pod koniec czerwca 1913 roku jego armia zaatakowała Grecję i Serbię. Bułgarska operacja nie dała spodziewanych rezultatów: Grecy i Serbowie kontratakowali z wielką siłą, wspierani przez Turków i Rumunów. Już w lipcu Bułgaria musiała skapitulować, a w konsekwencji zrzec się części północnych terytoriów na rzecz Rumunii .

Ferdynand zachował koronę, gdyż udało mu się zrzucić odpowiedzialność za klęskę na bułgarski sztab generalny i zdradę Rumunii. W rok później dołączył do państw Trójprzymierza , dążąc przede wszystkim do odwetu na tych, którzy pokonali go w roku 1913 , ale też mając nieco szalony zamysł restauracji cesarstwa bizantyjskiego, nastawionego wrogo wobec "rosyjskich barbarzyńców".

I wojna światowa

Ta kolejna radykalna zmiana frontu wywołuje skandal w zachodniej Europie , gdyż dwa lata wcześniej ententa zaopatrzyła Bułgarię w broń. Otrzymawszy przydomek "Oszust", Ferdynand zyskał na Bałkanach wielu wrogów, udało mu się jednak pokonać dwóch zwycięzców z roku 1913, Serbię i Rumunię, choć zwycięstwo to zawdzięczał przede wszystkim skuteczności armii austriacko-niemieckiej. W roku 1918 wojska francuskie i serbskie odniosły miażdżące zwycięstwo nad armią bułgarską. Ferdynand musiał wycofać się i abdykować - 3 października 1918 roku - na rzecz syna Borysa.

Mający dopiero pięćdziesiąt siedem lat król udał się na długoletnie wygnanie, które spędził w pałacu w Świętym Antonim koło Bańskiej Szczawnicy (po słowacku Sväty Anton, węg. Antol), gdzie można oglądać pamiątki po nim oraz małym bawarskim miasteczku Coburg , swojej rodowej siedzibie. W 1948 roku umarł na atak serca.

Przypisy

Poprzednik Aleksander I Battenberg

książę Bułgarii 1887-1908

Następca pełna niezależność

Poprzednik nowy tytuł

car Bułgarii 1908-1918

Następca Borys III