Francuski ruch oporu 1940 - 1944 ( fr. Résistance) - walka społeczeństwa francuskiego przeciwko okupantom niemieckim oraz władzom kolaboracyjnym podczas II wojny światowej .

We Francji cały Ruch Oporu stopniowo podporządkował się Komitetowi Wolnej Francji w Londynie , kierowanemu przez Charles'a de Gaulle'a i odgrywającego rolę francuskiego rządu emigracyjnego. Działacze tego ruchu organizowali pomoc jeńcom wojennym, propagandę, sabotaż i dywersję oraz akcje zbrojne przy wsparciu państw alianckich oraz SOE i OSS . Ponadto działania zbrojne prowadziła partyzantka, początkowo głównie komunistyczna . Partyzantka skupiała jesienią 1943 roku kilkanaście tysięcy osób zaś masowego charakteru nabrała po rozpoczęciu inwazji alianckiej.

Akcje ruchu oporu

W roku 1940 w Paryżu rozpoczęły się pierwsze manifestacje studentów i uczniów skierowane przeciwko okupacji niemieckiej i rządowi w Vichy , który został utworzony w celu kolaboracji z nazistowskim rządem Niemiec i na którego czele stanął polityk francuski marszałek Philippe Pétain . Ruch oporu rozwinął się silniej w strefie nieokupowanej przez Niemcy a słabiej w strefie okupowanej. W Armii Rozejmowej utworzonej po kapitulacji Francji rozwinęła działalność Organizacja Ruchu Oporu Armii. W listopadzie 1942 Niemcy wkroczyli do strefy dotychczas nieokupowanej-tym samym prawie całe terytorium Francji znalazło się pod okupacją.

W roku 1942 gaulliści z Londynu i działacze Ruchu Oporu skoordynowali swe poczynania wobec wzmagających się represji Niemców oraz reżimu Vichy. Poważne wzmocnienie dla podziemia przyniosło zjednoczenie politycznych sił Ruchu Oporu: delegat de Gaulle'a Jean Moulin (członek partii radykalnej, wybitny organizator) został pierwszym przewodniczącym Krajowej Rady Ruchu Oporu, w której skład weszły główne siły polityczne Resistance: komuniści, socjaliści, radykałowie, chrześcijańscy demokraci. Po aresztowaniu Moulina na czele CNR zastąpił Georges Bidault . W marcu 1944 r. w ślad za zjednoczeniem politycznym nastąpiło zjednoczenie wojskowe podziemia. Poprzez scalenie kilku organizacji zbrojnych głównie gaullistów z AS i komunistów z FTFP oraz wojskowych zawodowych z ORA powstały Francuskie Siły Wewnętrzne - FFI. Ich dowódcą został generał Marie Pierre Koenig . W ostatnim roku okupacji nastąpił znaczny wzrost liczby akcji bojowych, aktów sabotażu oraz dywersji. Największe natężenie osiągnęły one po rozpoczęciu operacji wyzwalania Europy Zachodniej 6 czerwca 1944 roku rozwinęła się wówczas masowa partyzantka. W Paryżu i Marsylii wybuchły powstania zbrojne. Resistance samodzielnie oswobodziła szereg departamentów francuskich opuszczanych przez wycofujący się Wehrmacht . Po wyzwoleniu Francji znaczna część członków oddziałów Resistance wstąpiła do oddziałów regularnych armii francuskiej.

We francuskiej Resistance aktywnie działało około 40 tysięcy Polaków głównie spośród Polonii francuskiej i polskich uchodźców i wojskowych. W wyniku tych działań zginęło około 5 tysięcy Polaków, w tym ks. Wojciech Rogaczewski . Najsilniejszymi polskimi organizacjami podziemnymi we Francji były będące częścią składową Resistance POWN i lewicowa Milicja Patriotyczna. W strukturach Resistance ulokowana była łączniczka Komendy Głównej AK .

Program Krajowej Rady Ruchu Oporu

W roku 1944 uchwalony został program Krajowej Rady Ruchu Oporu, w którym założono, że po zwycięstwie utrzymana zostanie jedność sił Oporu w imię przeobrażenia oblicza Francji. Sformułowano także ideę nowej Republiki, w której nie będzie istnieć zdrada i korupcja, lecz sprawny rząd połączony ze skuteczną kontrolą przedstawicielstwa narodowego. Podkreślono konieczność przeprowadzenia reform ekonomicznych oraz ukarania kolaborantów. Najważniejszym punktem programu było przygotowanie powstania narodowego. Mimo że program nie został do końca zrealizowany odegrał ważną rolę w tworzeniu nowej świadomości społecznej i politycznej.