Fryderyk II Hohenstauf Divina favente clementia Romanorum imperator semper Augustus, Ierosilomae et Siciliae rex - z łaski Bożej cesarz rzymski, po wieki August, król Jerozolimy i Sycylii
Król Niemiec
Okres panowania	od 1212 / 1214 do 1250
Poprzednik	Otto IV
Następca	Konrad IV Hohenstauf
Cesarz Rzymsko-Niemiecki
Okres panowania	od 1220 do 1250
Poprzednik	Otto IV
Następca	Henryk VII Hohenstauf
Król Sycylii
Okres panowania	od 1198 do 1250
Poprzednik	Konstancja Sycylijska
Następca	Konrad IV Hohenstauf
Król Jerozolimy
Okres panowania	od 1225 do 1250
Poprzednik	Jolanta Jerozolimska
Następca	Konrad IV Hohenstauf
Dane biograficzne
Dynastia	Hohenstaufowie
Urodzony	26 grudnia 1194
Zmarł	13 grudnia 1250
Ojciec	Henryk VI
Matka	Konstancja Sycylijska

Fryderyk II ( niem . Friedrich II., ur. 26 grudnia 1194 , zm. 13 grudnia 1250 ) – król Sycylii od 1198 , król Niemiec od 1212 , książę Szwabii od 1212 do 1216 , cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego od 1220 i król Jerozolimy od 1225 - 1228 , z dynastii Hohenstaufów .

Król i cesarz

Urodził się w Jesi , niedaleko Ankony . W 1196 dwuletni Fryderyk został wybrany we Frankfurcie nad Menem na następnego króla Niemiec. Jednakże śmierć jego ojca Henryka VI rok później spowodowała, że władza została rozdzielona pomiędzy Filipem Szwabskim i Ottonem IV . W tej sytuacji, matka Fryderyka - królowa Sycylii, ogłosiła go w 1198 królem Sycylii. W jego imieniu Konstancja zadeklarowała również odłączenie królestwa Sycylii od Cesarstwa i zrzeczenie się Fryderyka z pretensji do korony króla Niemiec. Po jej śmierci ( 1198 ) opiekę nad Fryderykiem roztoczył papież Innocenty III . Dzięki jego poparciu Fryderyk został koronowany 9 grudnia 1212 w Moguncji na króla Niemiec, a 22 listopada 1220 na cesarza Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego .

W przeciwieństwie do większości cesarzy, Fryderyk większość czasu spędzał poza terenem Niemiec, głównie w Królestwie Sycylii i we Włoszech.

Rządy autokratyczne

W czasie swoich rządów wprowadził autokratyczny system administracyjny w królestwie Sycylii zarówno w zakresie administracji kościelnej jak i świeckiej. Wprowadzenie autokratycznych rządów na całym terenie rozległego cesarstwa nie było jednak możliwe, z tego względu Fryderyk musiał iść na ustępstwa poza obszarem Włoch. Opozycja książąt niemieckich nie pozwalała na umocnienie władzy cesarskiej i królewskiej w Rzeszy. W 1220 nadał Kościołowi w Niemczech kartę swobód Confederatio cum principibus ecclesiasticis, Jej literą cesarz zobowiązywał się do niezakładania nowych miast, zamków i mennic w obrębie dóbr kościelnych oraz nienakładania nowych ceł na włości Kościoła. Te ustępstwa wynikały głównie z zabiegów o poparcie biskupów dla elekcji syna cesarza, Henryka, na króla rzymskiego.

Na wschodzie Fryderyk II nadał nieograniczone prawa towarzyszowi z wypraw krzyżowych Hermanowi von Salza , wielkiemu mistrzowi zakonu krzyżackiego do ziem należących do obszaru Prus ( Złota Bulla z Rimini z 1226 ).

Krucjata

Fryderyk II (z lewej) spotyka Al-Kamila

W podziękowaniu za koronację Fryderyk zobowiązał się zorganizować krucjatę. W ramach przygotowań poślubił w 1225 Jolantę Jerozolimską , następczynię tronu Królestwa Jerozolimy (jego pierwsza żona - Konstancja Aragońska zmarła niedawno). Zaczął ociągać się z wyruszeniem na krucjatę, próbując przejąć kontrolę nad Królestwem Jerozolimy z rąk swego nowego teścia - Jana z Brienne . Gdy w 1227 Fryderyk nadal zwlekał z wyruszeniem na krucjatę, został ekskomunikowany przez papieża Grzegorza IX . W czerwcu 1228 mimo ciążącej na nim klątwy wyruszył na krucjatę. Fryderyk podjął negocjacje z sułtanem egipskim Al-Kamilem , władcą z tureckiej dynastii Ajjubidów , w celu odzyskania i dołączenia Jerozolimy , Nazaretu i Betlejem do Królestwa Jerozolimy. Udane negocjacje doprowadziły do koronacji Fryderyka w Jerozolimie 18 marca 1229 . Po koronacji Fryderyk wrócił do Europy.

Zajęcie Jerozolimy przyniosło Fryderykowi sławę i poważanie w Europie , skłoniło też papieża Grzegorza IX do zdjęcia ekskomuniki w 1231 (wydarzenie to znane jest jako pokój w San Germano).

Bunt przeciw Fryderykowi

W 1231 syn Fryderyka, Henryk (VII) którego na życzenie ojca w 1220 Sejm Rzeszy ogłosił królem Niemiec, podniósł bunt przeciwko cesarzowi i związał się z Ligą Lombardzką . Choć Henryk szybko ukorzył się przed ojcem, nie uchroniło go to jednak przed detronizacją oraz więzieniem. Fryderyk pokonał także Ligę w bitwie pod Cortenuova ( 1237 ), po czym przeszedł triumfalnie ulicami Cremony na czele pochodu słoni. Wcześniej jednak, aby odzyskać kontrolę w Niemczech, musiał na żądanie książąt wydać edykt zwany Statuum in favorem principium ( 1232 ). Stanowił on, że cesarz traci tradycyjne prerogatywy królewskie ( regalia , regale), zrzeka się podatków i świadczeń od wolnych chłopów, a książęta uzyskują potwierdzenie władzy w swoich księstwach i przejmują z rąk cesarza kompetencje sądownicze, a więc i prawodawcze. Odtąd wydawanie ustaw przez cesarzy było zależne od zgody zjazdu książąt i stanów Rzeszy, czyli Sejmu Cesarstwa . Statuum z 1232 było jedną z podstaw słabości władzy centralnej w Niemczech w następnych stuleciach.

Dalsze życie

W 1235 Fryderyk zawarl sojusz z królem Anglii - Henrykiem III , Fryderyk ożenił się z jego siostrą, Izabelą Plantagenet .

W 1238 Fryderyk II nadał jednemu ze swoich nieślubnych synów - Enzio (Henrykowi), Królestwo Sardynii (mimo że stanowiło ono lenno papieża!). W 1239 Grzegorz IX ponownie obłożył Fryderyka II klątwą i ogłosił go Antychrystem . W 1240 wojska cesarskie zdobyły Rawennę, a cesarz rozpoczął budowę Castel del Monte . W 1241 cesarz odniósł zwycięstwo nad flotą papieską u wybrzeży Genui . W tym samym roku umarł Grzegorz IX i pod naciskiem cesarza kardynałowie wybrali Goffredo Castiglione, który został papieżem jako Celestyn IV . Wkrótce umarł i jego następcą został Innocenty IV (Sinibaldo Fieschi).

Porozumienie z Kościołem

Fryderyk II

W 1244 doszło do porozumienia i Innocenty IV cofnął ekskomunikę nałożoną na Fryderyka II. Cesarz postanowił powrócić do Palestyny, gdzie Turcy zdobyli Jerozolimę. Po drodze napadł na nieposłuszne miasto Viterbo w Lombardii. Reagując na to, w 1245 papież zwołał Sobór Lyoński I i ogłosił detronizację Fryderyka II. Rok później w Niemczech wybrany został papieski antykról - Henryk Raspe . W 1250 chory cesarz Fryderyk II umarł, w 1254 jego los podzielił syn, król Niemiec Konrad IV .

W ostatnich latach życia wiele czasu spędził w klasztorze cystersów w Fiorentino na Sycylii. W tym czasie pisał traktat o sokolnictwie ( 1246 ) i wprowadził koncepcję zera do europejskiej arytmetyki .

Jego szczątki spoczywają w sarkofagu w katedrze w Palermo na Sycylii, obok sarkofagów jego rodziców (Henryka VI i Konstancji) i dziadka (Roger II).

Mecenas nauki

Fryderyk położyl wielkie zasługi dla rozwoju średniowiecznej nauki. Był jednym z najlepiej wykształconych ludzi epoki. W czasie krucjaty zetknął się z wiedzą świata arabskiego, m.in. zlecił tłumaczenie dzieł Arystotelesa .

Szczególną pasją Fryderyka było sokolnictwo . Około 30 lat tworzył De arte venandi cum avibus - traktat o sokolnictwie, początkowo na podstawie tłumaczenia dzieła arabskiego autora Moamyna. Jest to także monumentalne dzieło ornitologiczne , zawierające opis i ilustracje ponad 900 gatunków ptaków.

Fryderyk interesował sie różnymi naukami, w tym astrologią i astronomią, utrzymywał kontakt z licznymi naukowcami ze wszelkich dziedzin wiedzy.

Polecił przeprowadzić tak zwany eksperyment deprywacyjny , by dowiedzieć się, jakim językiem posługiwali się Adam i Ewa . Grupę dzieci wychowywano od niemowlęctwa w całkowitej izolacji od języka. Opiekunkom dzieci nie wolno było do nich mówić, ani się w ich towarzystwie odzywać. Wierzono, że w ten sposób dzieci zaczną mówić pierwotnym językiem. Fryderyk chciał się dowiedzieć, czy będzie to hebrajski, łacina, greka czy arabski, a może język rodziców dzieci (z którymi jednak nie miały żadnego kontaktu). Okazało się, że dzieci opracowały własny system porozumiewania się złożony z dźwięków, klaśnięć, gestów, nie mający jednak oczywiście związku z żadnym językiem.

Małżeństwa i potomstwo

Z pierwszą żoną - Konstancją Aragońską - miał jednego syna:

• Henryka VII .

Z drugą żoną - Jolantą Jerozolimską - miał dwoje dzieci:

• nienazwaną córkę (Małgorzatę?), zmarłą w dzieciństwie,
• Konrada IV .

Z trzecią żoną - Izabelą Angielską - miał

• Małgorzatę , landgrafinę turyńską i margrabinę miśnieńską,
• Henryka Niemieckiego,
• Fryderyka Niemieckiego (możliwe, że syn ten urodził się martwy, po tym jak sama Izabela zmarła podczas połogu; możliwe też, że syn ten wcale nie istniał),
• Karola Ottona (Jordana?) Niemieckiego,
• Agnieszkę Niemiecką (możliwe, że ta córka wcale nie istniała).

Z kochanką (możliwe, że kolejną żoną) Biancą Lancią miał troje dzieci:

• Manfreda , króla Sycylijskiego,
• Konstancję (Anna) Sycylijską , żonę Jana III Dukasa Watatzesa ,
• Wiolantę Sycylijską, żonę Riccardo di Caserta.

Z kochanką Aldelheid Enzio (Adelajdą Henryką) miał syna:

• Enzio (Henryka) Sardyńskiego .

Z kochanką Richiną miał córkę:

• Małgorzatę Szwabską.

Z Matyldą z Antiochii miał syna:

• Fryderyka z Antiochii.

Z nieznanymi kobietami miał inne dzieci:

• Selvaggia,
• Konrada z Antiochii ,
• Ryszarda z Theate,
• Katarzynę z Marano ,
• Blanchefleur,
• Gerharda,
• Fryderyka z Pettorany.

Bibliografia

• W. Czapliński, A. Galos, W. Korta, Historia Niemiec, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków 1981.
• J. A. Gierowski, Historia Włoch, Ossolineum, Wrocław 1999,
• T. Manteuffel, Historia Powszechna - Średniowiecze, PWN, Warszawa 2001,
• J.-F. Noel, Święte Cesarstwo, Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1998.
• S. Runciman, Dzieje wypraw krzyżowych, PIW, Warszawa 1997.
• M. Serwański, J. Dobosz (red.), Słownik władców Europy średniowiecznej, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2002.
• E. W. Wies, Cesarz Fryderyk II. Mesjasz czy antychryst?, PIW, Warszawa 2002.
• B. Zientara, Historia powszechna średniowiecza, Wydawnictwo Trio, Warszawa 2002,

Poprzednik Otto IV

Książę Szwabii 1212 - 1216

Następca Henryk VII Hohenstauf

Poprzednik Otto IV

Antykról Niemiec 1211–1214

Następca Henryk VII Hohenstauf

Poprzednik Otto IV

Król Niemiec 1214–1250 z Henrykiem VII Hohenstaufem 1225-1235 z Konradem IV Hohenstaufem od 1237

Następca Konrad IV Hohenstauf

Poprzednik Otto IV

Cesarz Rzymsko-Niemiecki 1212–1250

Następca Henryk VII Luksemburski

Poprzednik Jolanta

Król Jerozolimy 1225–1250 z Konradem IV Hohenstaufem od 1228

Następca Konrad IV Hohenstauf