Mozaika z Aion przedstawiające Matkę Ziemię

Gaja ( gr. Γαῖα Gaia, Gaiē, Gē, łac. Gaea, Terra, Tellus, "Ziemia") – w mitologii greckiej Ziemia-Matka. Wyłoniła się z Chaosu , tak więc była jednym z najstarszych bóstw, uosabiała płodność i macierzyństwo. Sama z siebie zrodziła Uranosa (Niebo) i Ourosi (Góry), z miłości jej i Eteru rodzi się Pontos (Morze). W każdym okresie mitologii jest ona obecna w przeróżnych postaciach, szczególnie u pradziejów, gdy u boku swego syna a jednocześnie męża, Uranosa , panuje nad światem i rodzi kolejnych bogów.

Najpierw jednak związała się z Pontosem, ze związku tego narodziły się pierwsze bóstwa morskie, są to Pontoidzi: Nereus , Forkos i Taumas oraz Pontoidki: Eurybia i Keto .

Później stała się małżonką innego swego syna, Uranosa. Z tego z kolei związku narodzili się: najpierw hekatonchejrowie czyli sturęcy, następnie cyklopi , a w końcu tytani . Uranos obawiając się siły i potęgi swego potomstwa strąca cyklopów i sturękich do Tartaru . Gaja nie chcąc, by ich los podzielili również tytani, namawia ich, by podnieśli bunt przeciw ojcu, jednak ci obawiają się jego gniewu, wybija się jedynie najmłodszy, Kronos , który staje się przywódcą buntu. Nie przystępuje do niego natomiast najstarszy, Okeanos . Gdy Uranos zsyła nocną porę, by zaznać miłości z Matką-Ziemią, wówczas wszyscy bracia i siostry rzucają się na ojca, a Kronos odcina mu genitalia i rzuca za siebie. Lecą one ponad lądami, a ze spadających kropel krwi Gaja rodzi boginie zemsty erynie oraz nimfy "Jesionowe" (były związane z drzewami - jesionami), a w dalszej przyszłości z kropli nasienia z urwanych genitaliów, Ziemia urodzi potężne plemię gigantów . Władzę obejmuje syn Gai, przywódca buntu, Kronos.

Kronos połyka każde ze swych nowo narodzonych dzieci, więc jego małżonka Rea prosi swych rodziców, Uranosa i Gaję, by ci pomogli jej ukryć najmłodsze dziecko, przyszłego króla bogów i bóstw, Zeusa . Pomagają jej, jednak Matka-Ziemia widząc jak później Zeus potraktował tytanów strącając ich do Tartaru, najpierw wraz z Uranosem wróży mu utratę tronu z rąk swego syna, zrodzonego z małżonki Metiskas, a następnie występuje przeciwko królowi bogów i rodzi gigantów, którzy mieli obalić bogów olimpijskich. Jej plan jednak się nie udaje, a giganci zostają wybici. W końcu Gaja łączy się w miłości z czarną otchłanią podziemia, Tartarem i rodzi najpotężniejszego potwora wszech czasów, Tyfona . Tylko Zeus był mu w stanie sprostać i po ciężkich walkach pokonał go.