Izrael
leży na
Bliskim Wschodzie
, nad
Morzem Śródziemnym
, pomiędzy
Libanem
na północy, a
Egiptem
na południu.
koordynaty geograficzne: 31 '30 N, 34 '45 E
Geografia fizyczna
Powierzchnia
- 20 770 km² - w tym 20 330 km lądu i 440 km wód. Ze Wzgórzami Golan (nieuznawanymi oficjalnie za teren Izraela) i
Autonomią Palestyńską
- 27 817 km².
Wzgórza Golan
zostały oficjalnie zaanektowane przez Izrael, natomiast tereny
Autonomii Palestyńskiej
nie są traktowane jako część państwa.
Sąsiedzi i długość granic
całkowita długość granic: 1 017 km w tym:
Ukształtowanie powierzchni
Rosh Hanikra na północy Izraela
Izrael jest państwem wyżynno-górzystym, w którym można wyodrębnić cztery regiony: pas wybrzeża, centralny pas wzgórz,
Dolinę Jordanu
i
pustynię Negew
.
Wąski pas wybrzeża
Morza Śródziemnego
ciągnie się od granicy z
Libanem
na północy do
Strefy Gazy
na południu. W północnej części wybrzeże jest urozmaicone
Zatoką Hajfy
, położoną u podnóża
Góry Karmel
. Na południe ciągnie się pas nizin
Równiny Szaron
. Obszar wybrzeża charakteryzuje się dużą
wilgotnością
i słynie z upraw rolniczych (w tym
cytrusów
i
winorośli
). Przepływają tędy jedynie dwie rzeki:
Jarkon
i
Kiszon
.
Na wschód od wybrzeża rozciąga się centralny wyżynno-górzysty rejon kraju. Na północy tego regionu znajdują się góry i wzgórza
Dolnej i Górnej Galilei
. Najsłynniejszymi szczytami Galilei są:
Meron
(1 208 m n.p.m.) i
Tabor
(575 m n.p.m.). Tutejsze doliny ciągną się z zachodu na wschód; największa to:
Dolina Jezreel
. Na wschód od
Galilei
znajdują się
wzgórza Golan
. W kierunku południowym od
Galilei
ciągną się wzgórza
Samarii
z licznymi wąskimi dolinami. Wysokość wzgórz dochodzi do 800 m n.p.m.
Samaria
przechodzi na południu w
Judeę
, na której północnym krańcu znajduje się miasto
Jerozolima
.
Na południu pustynia
Negew
zajmuje około 50% powierzchni kraju (12 000 km2).
Klimat
Klimat śródziemnomorski
charakteryzuje się ciepłymi i suchymi latami oraz łagodnymi zimami. Jednakże klimat
Izraela
jest pod mocnym wpływem suchego i gorącego klimatu pustyni
Półwyspu Arabskiego
oraz
Sahary
. Południowa część Izraela leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego, który charakteryzuje się skąpymi opadami i wysokimi temperaturami i ich amplitudami.
Średnie temperatury w styczniu 14-16 C, w sierpniu 28-33 C. Zimą na wyżynach średnie wartości dobowe obniżają się do 10oC. Mogą występować przymrozki. Średnie roczne sumy opadów od 600-800 mm na północy do poniżej 50 mm na południu. Temperatury powietrza zmieniają się w zależności od wysokości nad poziomem morza. Także odległość od morza ma nie wpływ. Toteż wybrzeże izraelskie cechuje dość łagodne wahania temperatur bez upałów powyżej 35oC.
Cechą charakterystyczna klimatu Izraela jest suchość na południu kraju, oraz silny i suchy
wiatr
chamsin
wiejący ze wschodu wiosną i jesienią. Do innych zjawisk należą zimowe ulewne deszcze, powodujące czasami lokalne powodzie, a także sporadyczne opady
śniegu
, które zdarzają się min. w Jerozolimie.
Wody
Ze powodu nierównomiernych opadów i występujących w porze letniej okresowych susz, zasobność wodna Izraela jest niewielka. Zasoby wód powierzchniowych są niewielkie. Wody podziemne w Izraelu występują w dwóch basenach. Jeden zbiornik podziemnych wód leży wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, a drugi na terenach górzysto-wyżynnych.
Na wschód od centralnego masywu znajduje się rów tektoniczny
Doliny Jordanu
, którym płynie największa
izraelska
rzeka -
Jordan
(długość 322 km). Źródła rzeki
Jordan
znajdują się na północy, na zboczach najwyższego szczytu
Izraela
, góry
Hermon
(2 814 m n.p.m.). Następnie rzeka przepływa przez
Dolinę Hula
i wpada do
Jeziora Tyberiadzkiego
. Kierując się dalej na południe, rzeka Jordan płynie rowem tektonicznym i kończy swój bieg w
Morzu Martwym
. Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie
Ziemi
- 408 m p.p.m (i ciągle się pogłębia). Na południe od Morza Martwego znajduje się Arava i
Zatoka Akaba
.
Gleby
Warstwa glebowa jest uboga i słabo wykształcona. Występują skaliste lentosole i piaszczyste
arenosole
. Na południu kraju głównymi glebami są brunatne kambisole, zaś północne obszary Izraela pokryte są kalcisolami, które zawierają dużą ilość nie scementowanych węglanów. Na południu Izraela oprócz kambisoli, miejscami występują
sołonczaki
.
Flora
Roślinność Izraela została zmieniona wskutek działalności gospodarczej człowieka. Jednak od wielu lat prowadzona jest działalność na rzecz zachowania naturalnego środowiska i odrodzenia rozmaitych gatunków roślin.
W Izraelu przeważa roślinność stepowa, półpustynna i pustynna, śródziemnomorska na wybrzeżu północnym. Jak dotąd zidentyfikowano około 2600 gatunków roślin. Na północy kraju przeważają przede wszystkim lasy
dębowe
. Na wiosnę dominuje
posłonek pospolity
i
ciernisty żarnowiec
. Z innych roślin występujących w
Galilei
możemy wymienić
wiciokrzewy
i
platany
. Na wyżynach
Negewu
występują
pistacje atlantyckie
oraz
palmy daktylowe
. Na polach Izraela rośnie wiele kwiatów:
irys
,
lilia biała
,
tulipan
,
hiacynt
i inne[1].
Fauna
Świat zwierząt jest typowy dla Regionu Śródziemnomorskiego. W lasach występują ssaki takie jak:
daniel
,
dzik
,
żbik
i
borsuk
. Tereny pustynne i górzyste są zamieszkiwane przez
gazelę arabską
,
koziorożca nubijskiego
i
szakala złocistego
. W Izraelu licznie występują też gryzonie. Jeśli zaś chodzi o ptaki, to do pospolitych gatunków należą
kuraki
i drapieżne jak np.
sępy
. Wiele występuje też gatunków ptaków, które pojawiają się w Izraelu sezonowo, podczas wiosennych i jesiennych wędrówek, z Europy do Afryki. Suche tereny ziemi izraelskiej są dobrym środowiskiem do rozwoju dla
gadów
, zwłaszcza
węży
jak np. żmija lewantyńska. Wśród licznych też jaszczurek obszary pustynne zamieszkuje
agama
i krągłówek.
Izraelski Urząd Przyrody i Parków (
ang.
Israel Nature and Parks Authority - INPA) prowadzi działalność na rzecz ochrony krajobrazu i przyrody Izraela. Utworzono ponad 150 rezerwatów przyrody i 65 parków narodowych. Część rezerwatów przystosowano do potrzeb turystyki, wyznaczając szlaki i drogi oraz budując centra obsługi ruchu turystycznego.
Geografia społeczno-ekonomiczna
Tereny mieszkalne
W
2007
w Izraelu istniały trzy strefy zdefiniowane jako metropolie:
Przypisy
- ↑ „Winnica”. Marzec 2005 (2005). Mark Warren - dyrektor. Carnegie, Australia: The David Press. PP 328874/00009 (
pol.
).
Zobacz też
Bibliografia
- Encyklopedia Geograficzna Świata: Azja. Wydawnictwo OPRES Kraków 1998