Gibraltar
Flaga Gibraltaru Herb Gibraltaru Flaga Gibraltaru Herb Gibraltaru
Dewiza : ( łac. ) Nulli Expugnabilis Hosti (Niezdobyty przez żadnych wrogów)
Hymn : Hymn Gibraltaru
Położenie Gibraltaru
Państwo	Wielka Brytania
Język urzędowy	angielski
Język używany	angielski, hiszpański
Stolica	Gibraltar
Status terytorium	terytorium zamorskie
Zależne od	Wielkiej Brytanii
Głowa terytorium	królowa Elżbieta II
Gubernator	gubernator Adrian Johns
Szef rządu	szef ministrów Peter Caruana
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	6,5[1] km² 0
Liczba ludności  ( 2010 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	28796 ▼[2] 4 425[2] osób/km²
PKB ( 2010 )  • całkowite   • na osobę	1,1 mld USD ▲ 38 200 USD ▲
Jednostka monetarna	funt gibraltarski , funt brytyjski (GIP, GBP)
Rok utworzenia	zajęcie fragmentu terytorium Hiszpanii 1713
Strefa czasowa	UTC +1 – zima UTC +2 – lato
Kod ISO 3166	GI/GIB/292
Domena internetowa	.gi
Kod samochodowy	GBZ
Kod telefoniczny	+350
Mapa Gibraltaru

Na mapach: 36°08'N 5°21'W / 36.133, -5.35 Gibraltar (zniekształcone arab. جبل طارق – Dżabal al-Tarik, "góra Tarika"^[3]) – skalisty półwysep na południowym wybrzeżu Półwyspu Iberyjskiego , u wyjścia Morza Śródziemnego na Ocean Atlantycki . Gibraltar stanowi terytorium zamorskie Wielkiej Brytanii .

Panorama Gibraltaru (miasto i skała)

Historia

W 711 roku miejsce lądowania berberyjskiego wodza Tarika (stąd nazwa), który rozpoczął w tym miejscu podbój Hiszpanii przez Arabów . W 1462 roku zdobyty przez wojska chrześcijańskie podczas rekonkwisty . W 1704 ^[4], podczas wojny o sukcesję hiszpańską zajęty przez Wielką Brytanię , ostatecznie przyznany jej pokojem utrechckim jako wieczysta kolonia . "The Rock" (Skała) miała w przeszłości (i ma nadal) ogromne znaczenie strategiczne, bowiem strzeże Cieśniny Gibraltarskiej , będącej jedynym połączeniem Morza Śródziemnego z Atlantykiem . To znaczenie szczególnie wzrosło w latach II wojny światowej – żadne nawodne jednostki flot Niemiec i Włoch nie mogły się tędy przedostać. Do roku 1943 – tj. do opanowania przez Aliantów północnej Afryki i Sycylii – było to jedyne, oprócz lotnisk na Malcie , lądowisko dla samolotów kursujących na trasie Anglia – Egipt (pomijając krótkie okresy, gdy Alianci mieli w posiadaniu lotniska w Libii).

10 września 1967 przeprowadzono tu referendum , w którym mieszkańcy wypowiedzieli się za pozostaniem Gibraltaru jako terytorium zamorskiego Wielkiej Brytanii. Był to pierwszy akt samostanowienia mieszkańców Gibraltaru i od tego czasu 10 września jest co roku obchodzony jako święto narodowe. Nowa nie kolonialna konstytucja obowiązuje od 2007 , ale Wielka Brytania zatrzymała odpowiedzialność za obronę, politykę zagraniczną i finanse.

Geografia

Lotnisko w Gibraltarze

Brak bogactw naturalnych i ograniczone zasoby słodkiej wody. Wodę z deszczu przechowuje się w wykutych zbiornikach w skałach. Część wody pochodzi z odsalania wody morskiej.

Gibraltar jest jednym z najgęściej zaludnianych terytoriów świata – 4881 mieszkańców na 1 km². Ląd wydarty morzu stanowi ok. 1/10 całkowitego obszaru.

Ponad portem i zabudową miejską wznosi się wysoka na 426 m n.p.m. wapienna Skała Gibraltarska , stanowiąca potężną twierdzę pod powierzchnią skały, a na zewnątrz w większości rezerwat przyrody.

Terytorium zależne Wielkiej Brytanii, chociaż pretensje do niego rości sobie Hiszpania . Graniczy na lądzie z hiszpańskim miastem La Línea de la Concepción , od którego oddziela je zdemilitaryzowana strefa neutralna, gdzie wybudowano sztuczny pas startowy lotniska gibraltarskiego i zabudowania lądowego przejścia granicznego pomiędzy Gibraltarem i Hiszpanią.

Dużą część wyspy zajmuje wapienna Skała Gibraltarska - The Rock . Skała ma ok. 4,8 km długości i jest połączona z kontynetem piaszczystą mierzeją o długości 1,5 km. Skała wznosi się na wysokośc 426m. i są w niej rozwinięte formy krasowe, m.in. 150 jaskiń. Ponadto jest to jedyne miejsce w Europie gdzie występują małpy (magoty).

Klimat Gibraltaru jest podzwrotnikowy pośredni między morskim, a kontynentalnym z gorącym bezdeszczowym latem i łagodną zimą. Opady wynoszą ok. 800 mm rocznie i przypadają głównie na okres od września do marca. Temperatura w lipcu waha się od 13 do 29 °C, w styczniu od 13 do 18 °C.

Ludność

Gibraltar liczy 27,5 tys. mieszkańców. Według danych ze spisu z 2001 , w siedmiu wyodrębnionych dzielnicach miasta zamieszkiwało:

W ciągu ostatnich kilku lat (począwszy od 2002) populację Gibraltaru cechuje przewaga liczby mężczyzn nad liczbą kobiet^[2]. W 2008 wskaźnik maskulinizacji wyniósł 101,13 mężczyzn na 100 kobiet.

W ciągu ostatniego 30-lecia w Gibraltarze notuje się spadkową tendencję liczby narodzin. W 1992 urodziło 569 dzieci, natomiast 7 lat później odnotowano tylko 381 narodzin. W 2008 narodziło 400 dzieci. Zdecydowana większość matek jest w wieku 20-34 lat. Co szósta z nich ma 35 lat i więcej, natomiast 5,5% matek rodzi swe dziecko w wieku 19 i mniej lat^[2]. Dla porównania liczba zgonów w ciągu ostatnich 30 lat oscylowała od 200 do 300 (w 2008 odnotowano 227 zgonów).

Ludność Gibraltaru powoli rośnie – w grudniu 2008 liczba mieszkańców wyniosła 29 286. W latach 2005-2008 wskaźnik wzrostu wyniósł +1,76%^[2]. Wskaźnik urodzeń w ostatnich kilku latach wynosił od 12 do 15‰ (13,7‰ w 2008). W tym samym okresie wskaźnik zgonów wahał się w przedziale od 6 do 9‰ (7,8‰ w 2008). Dzięki temu Gibraltar od kilku lat notuje dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego +5,9‰ (2008).

Liczba zawartych małżeństw w ciągu ostatnich 35 lat wykazuje stałą tendencję rosnącą. W 1984 było ich 398, a w 2008 – po raz pierwszy – liczba małżeństw zawartych przekroczyła 1000 (było ich 1062)^[2]. Oznacza to 2,7-krotny wzrost na przestrzeni ćwierćwiecza. Ciekawostką jest fakt, że większość tych małżeństw jest zawieranych przez osoby niebędących stałymi mieszkańcami Gibraltaru.

• Wykres liczby ludności Gibraltaru na przestrzeni ostatniego półwiecza

źródło: Abstract of Statistics 2008 (Statistics Office of Gibraltar)^[2]

Struktura mieszkańców Gibraltaru wg kraju pochodzenia, na przestrzeni ostatniego półwiecza, nie uległa większym zmianom^[2]. Co najmniej 2/3 z nich to rodowici mieszkańcy Gibraltaru a kilkanaście procent stanowią obywatele Wielkiej Brytanii. W 2008 struktura przedstawiała się następująco: Gibraltarczycy – 81,1%; Brytyjczycy – 11,1%; inne nacje – 7,8%.

Struktura wyznaniowa wszystkich mieszkańców Gibraltaru (wg danych ze spisu powszechnego w 2001)^[2] przedstawia się następująco: kościół rzymskokatolicki – 78,09%; kościół anglikański – 6,98%; muzułmanie – 4,01%; pozostali chrześcijanie – 3,21%; Żydzi – 2,12%; wyznawcy hinduizmu – 1,79%. Wśród rodowitych Gibraltarczyków zdecydowanie przeważają wyznawcy kościoła rzymskokatolickiego, jest ich 88,05%. Wierni kościoła anglikańskiego stanowią 4,22%; a co 50 Gibraltarczyk jest wyznania mojżeszowego. Nieco inaczej przedstawia się struktura wyznaniowa brytyjskich mieszkańców Gibraltaru – wyznawcy kościoła anglikańskiego i rzymskokatolickiego znajdują się w równowadze (stanowią odpowiednio: 35,48% i 31,82%). Do wiary w hinduizm przyznaje się co 19 Brytyjczyk zamieszkujący Gibraltar. Wśród pozostałych narodowości najwięcej wyznawców ma islam i katolicyzm (50,20% i 24,52%).

Gospodarka

Gibraltar jest krajem zamożnym ze względu na swoją znakomitą lokalizację. Dzięki temu na Gibraltarze rozwinął się wielki port handlowy i pasażerski. Obsługa statków handlowych i opłaty pobierane za tranzyt towaru są głównym źródłem dochodów kolonii . Dużą rolę odgrywa także turystyka , dzięki której w 1991 kraj odwiedziło 4,1 mln turystów, a kasa państwa została zasilona 112 mln USD. Gospodarka półwyspu jest uzależniona od Wielkiej Brytanii , która udziela kolonii pożyczek i kredytów. Dochód narodowy w 2008 wynosił 38 200 USD na 1 mieszkańca.

Języki

Oficjalnym językiem na półwyspie jest angielski , który używany jest m.in. przez władze, administrację i sądownictwo. Wielu mieszkańców biegle posługuje się też hiszpańskim . Na półwyspie spotyka się również ludzi posługujących się llanito (czyt. ljanito) – kreolem angielskiego i andaluzyjskiego dialektu hiszpańskiego (przypomina to używany głównie w USA spanglish ). Ponadto w Gibraltarze mieszka spora mniejszość maltańska oraz arabska, które posługują się maltańskim oraz arabskim .

Zobacz też

• granica gibraltarsko-hiszpańska
• ustrój polityczny Gibraltaru
• port lotniczy Gibraltar
• katastrofa lotnicza generała Władysława Sikorskiego
• Cmentarz Trafalgarski
• Gibraltar Chess Festival

Galeria

Przejście graniczne z Hiszpanią

Gibraltar na pierwszym planie, w oddali La Línea de la Concepción

Meczet w Gibraltarze

Gibraltar, Europa Point – powszechnie znany jako najdalej na południe wysunięty punkt Europy, w rzeczywistości dalej na południe znajduje się dość duży obszar Hiszpanii (np. hiszpańskie miasto Tarifa )

Magot gibraltarski

Stutonowe działo

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona gibraltar.gov.uk
• www.gibraltar.gov.gi – Government of Gibraltar Information Services
• http://maps.google.com Gibraltar
• Artykuł po polsku o Gibraltarze – historia, geografia, reportaż
• Bardzo dokładna mapa Gibraltaru po polsku (format PDF)