Dekoracyjny cieżarek do papieru wykonany z mosiądzu (z lewej); próbki cynku i miedzi (z prawej).

instrumenty dęte wykonane z mosiądzu

Międzywojenna moneta 5-groszowa z 1925 roku. Monety te były bite w mosiądzu oraz w brązie

Odważniki mosiężne

Mosiądz – stop miedzi i cynku , zawierający do 40% cynku. Może zawierać dodatki innych metali , takich jak ołów , aluminium , cyna , mangan , żelazo , chrom oraz krzem . Topnieje w temperaturze ok. 1000 °C (zależnie od gatunku).

Mosiądz ma kolor żółty (złoty), przy mniejszych zawartościach cynku zbliżający się do naturalnego koloru miedzi. Stop ten jest odporny na korozję , ciągliwy , łatwy do obróbki plastycznej . Posiada dobre właściwości odlewnicze .

Z mosiądzu wytwarza się armaturę , osprzęt odporny na wodę morską , śruby okrętowe , amunicję, okucia budowlane, w szczególności klamki . Ponadto, elementy maszyn w przemyśle maszynowym, samochodowym, elektrotechnicznym, okrętowym, precyzyjnym, chemicznym . Ważnym zastosowaniem mosiądzu jest produkcja instrumentów muzycznych . Jest on wytrzymalszy od brązu , ponieważ zawiera cynk nadający mu twardość^[]. Jest on bardzo przydatny do obróbki pla­stycznej na zimno, np. podczas produkcji łusek amunicji . Ponadto z mosiądzu wytwarza się monety , medale , świeczniki , puchary , kłódki , moździerze , pomniki , elementy ozdobne (klamry, klamki ) i wiele innych drobnych części oraz wyrobów jak np. odważniki , dzwony , okucia , ramy obrazów, itp.

Mosiądz dostarczany jest w postaci sztab do odlewania lub prętów , drutów , blach , taśm i rur .

Klasyfikacje i składy mosiądzów podaje Polska Norma PN-xx/H-87025

Ze względu na skład mosiądze dzieli się na:

• Mosiądze dwuskładnikowe - M95 (CuZn₅), M90 (CuZn₁₀), M85 (CuZn₁₅), M80 (CuZn₂₀), M75 (CuZn₂₅), M70 (CuZn₃₀), M68 (CuZn₃₂), M63 (CuZn₃₇), M60 (CuZn₄₀).
• Mosiądze ołowiowe - zawierające dodatki ołowiu . Ołów dodawany jest w celu polepszenia skrawalności materiału. Do mosiądzów ołowiowych należą MO64 (CuZn₃₄Pb₃), MO62 (CuZn₃₆Pb_1.5), MO61 (CuZn₃₆Pb₃), MO58A (CuZn₃₉Pb₂), MO58b (CuZn₄₀Pb₂), MO58 (CuZn₄₀Pb₂) oraz także odlewnicze MO60 (CuZn₃₈Pb_1.5), MO59 (CuZn₃₉Pb₂),.
• Mosiądze specjalne - zawierają dodatki takich pierwiastków jak cyna , aluminium , mangan , żelazo , krzem lub/i nikiel . Należą do nich:
  • Mosiądze cynowe - MC90 (CuZn₁₀Sn), MC70 (CuZn₂₈Sn), MC62 (CuZn₃₈Sn),
  • Mosiądze aluminiowe - MA77 (CuZn₂₀Al₂), MA59 (CuZn₃₆Al₃Ni₂) i także odlewnicze MA58 (CuZn₃₈Al₃Mn₂Fe) i MA67 (CuZn₃₈Al₃)
  • Mosiądze manganowe - MM59 (CuZn₄₀Mn), MM57 (CuZn₄₀FeMnSnAl), MM56 (CuZn₄₀Mn₃Al) oraz odlewnicze MM47 (CuZn₄₃Mn₄Pb₃Fe), MM55 (CuZn₄₀Mn₃Fe), MM58 (CuZn₃₈Mc₂Pb₂),
  • Mosiądz niklowy - MN65 (CuZn₂₉Ni₆).
  • Mosiądz krzemowy - MK80 (CuZn₁₆Si₃) stosowany także jako odlewniczy.
• Mosiądze wysokoniklowe - to stopy miedzi, cynku i niklu z dodatkiem manganu. Ze względu na srebrzysty kolor stop ten popularnie nazywany jest "nowym srebrem" lub argentanem. Stop ten ma bardzo dobre własności sprężyste i oporność na korozję - MZN18 (CuNi₁₈Zn₂₇), MZ20N18 (CuNi₁₈Zn₂₀), MZN15 (CuNi₁₅Zn₂₁), MZN12 (CuNi₁₂Zn₂₄). Mosiądze wysokoniklowe używane są na części sprężyste , okucia i wyroby jubilerskie. Ponieważ po wypolerowaniu przypominają kolorem srebro, używane są do produkcji cukiernic , pater, kielichów, sztućców i innych przedmiotów ozdobnych.

Korozja mosiądzu

W normalnych warunkach eksploatacji mosiądz wykazuje dobrą odporność na korozję atmosferyczną i w wodzie. Jednak w miękkiej, zawierającej chlor wodzie mosiądz podlega procesowi odcynkowania . Mosiądz jest także narażony na mechanizm korozji zwany sezonowym pękaniem .

Zastosowanie

Mosiądze z dodatkiem cyny nazywane są "złotem mainnheimskim", znalazły one zastosowanie do wyrobu sztucznej biżuterii (80-90% Cu, 7-20% Zn, do 9% Sn)

Mosiądz manganowy MM59 (CuZn₄₀Mn) jest używany do produkcji polskich monet obiegowych o nominałach 1, 2 i 5 groszy^[1]. Z mosiądzu są również monety II Rzeczpospolitej o nominale 2 i 5 groszy z roku 1923 (pozostałe roczniki bito z brązu ).

Zobacz też

stop metali , brąz , tombak .

Przypisy