Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Goryl

Goryl

Goryl (Gorilla) – rodzaj największych spośród współcześnie żyjących małp naczelnych , zaliczany do człowiekowatych . Preferuje naziemny tryb życia, jest zwierzęciem roślinożernym , zamieszkuje lasy tropikalne w Afryce . Dzielone są na dwa gatunki i według nadal trwającej debaty (2007) do czterech lub pięciu podgatunków.

Spis treści

Zasięg występowania i biotop

Zamieszkują lasy strefy równikowej w Afryce Środkowej , w dwóch obszarach wyraźnie oddzielonych przez rzekę Kongo . Wschodni obszar – położony w centralnej części kontynentu – obejmuje wschodnią część Demokratycznej Republiki Konga , Ugandę i Rwandę . Zachodni obszar występowania goryli to Nigeria , Kamerun , Republika Środkowoafrykańska , Gwinea Równikowa , Gabon , Kongo , Angola i zachodnie krańce Demokratycznej Republiki Konga.

Poszczególne populacje goryli zamieszkują różnorodne siedliska od bagien i terenów nizinnych po górskie lasy na wysokości 1600 m n.p.m. (goryle nizinne) i 2200-4200 m n.p.m. (goryle górskie).

Zamieszkuje lasy tropikalne.

Nazwa

Pierwszy naukowy opis goryla na podstawie osobników pozyskanych w Liberii ( goryl zachodni ) sporządził w 1847 roku amerykański lekarz i misjonarz Thomas S. Savage nadając mu nazwę Troglodytes gorilla. Nazwa gatunkowa pochodziła od greckiego słowa Gorillai ("plemię owłosionych kobiet") nazwane przez Hannona , kartagińskiego żeglarza, który przypuszczalnie przybył (około 480 p.n.e.) na obszar dzisiejszego Sierra Leone [1].

Klasyfikacja

Samiec zachodniego goryla nizinnego

W 1852 I. Geoffroy Saint-Hilaire przeniósł gatunek do nowego rodzaju Gorilla. Od 1993 klasyfikacja systematyczna goryli ulegała znacznym zmianom. Początkowo dla gatunku Gorilla gorilla wyróżniano dwa podgatunki: Gorilla gorilla gorilla i Gorilla gorilla beringei określane odpowiednio jako goryl nizinny i goryl górski . Dalsze badania prowadzone systematycznie od 1959. wykazały, że oddzielone od siebie odległością ok. 1000 km populacje określane jako zachodnia i wschodnia różnią się znacznie nie tylko od siebie, ale również wewnątrz siebie. Różnice geograficzne i morfologiczne spowodowały wydzielenie dwóch odrębnych gatunków , a wśród nich czterech podgatunków nazwanych odpowiednio do lokalizacji geograficznej i zajmowanego siedliska:

  • Gorilla gorillagoryl zachodni – z zachodniej części zasięgu występowania
  • Gorilla beringeigoryl wschodni – ze wschodniej części zasięgu występowania
    • Gorilla beringei beringei – dwie populacje goryli górskich – ok. 600-700 osobników – jedna w górach Wirunga na styku granic Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i Rwandy, druga zamieszkuje Nieprzenikniony Las Bwindi w Ugandzie.
    • Gorilla beringei graueri – wschodni goryl nizinny, 17 tys. osobników

Prawdopodobnie taka klasyfikacja nie utrzyma się długo, ponieważ prymatolodzy badający populacje goryli górskich sugerują potrzebę wydzielenia trzeciego podgatunku występującego w Bwindi Impenetrable National Park w Ugandzie .

Charakterystyka

Srebnogrzbiety samiec goryla nizinnego

Dorosły srebnogrzbiety samiec osiąga przeciętnie 1,65-1,75 m wzrostu i ciężar 160-200 kg, samica jest zwykle o połowę mniejsza, osiąga średnio ok. 1,4 m wysokość i masę 60-100 kg. Okazjonalnie, samce osiągają ponad 183 cm wysokości i 225 kg wagi (rekord na wolności). Jednak w niewoli notowano samce o wadze 270 kg.[2] Goryle mają silnie prognatyczną część twarzową, ich żuchwa wystaje dalej na zewnątrz niż szczęka .

Goryle poruszają się po ziemi opierając się na kostkach wierzchu dłoni

Ciąża trwa 8,5 miesiąca, a odstęp między kolejnymi ciążami to zazwyczaj ok 3 do 4 lat. Młode pozostaje przy matce przez 3-4 lata. Samice osiągają dojrzałość pomiędzy 10 a 12 rokiem życia (wcześniej w niewoli); z kolei samce później 11–13 lat. W naturalnych warunkach żyją 30-40 lat a w niewoli do 50 lat. W Filadelfijskim zoo goryl Massa ustanowił rekord długowieczności – miał 54 lata, gdy zmarł[3].

Chociaż goryl swoją budową jest przystosowany do życia nadrzewnego, tylko młode lekkie osobniki spędzają większość czasu na drzewach. Dorosłe prowadzą głównie naziemny tryb życia. Poruszają się po ziemi opierając się na kostkach wierzchu dłoni. Przez krótki czas mogą przyjmować postawę dwunożną .

Prawie wszystkie goryle dzielą tę samą grupę krwi (B)[4], tak jak ludzie, mają indywidualne odciski palca[5].

Tryb życia

Prowadzą spokojny tryb życia spędzając większość czasu w grupach rodzinnych, które przemieszczają się po terytorium o powierzchni 5-30 km². Noc spędzają w legowisku z liści i gałęzi. Żerują rano i po południu, odpoczywając w nocy i około południa. Tryb życia i dieta różnią się u poszczególnych podgatunków. Goryle potrafią wykorzystywać kamienie jako proste narzędzia służące do rozbijania łupin orzechów.

Pokarm

Goryle są zwierzętami roślinożernymi[6][7], zjadają owoce, liście, pędy, kiełki, korzenie, korę oraz sporadycznie – owady, które składają się na 1–2% ich diety[8]. Występuje u nich koprofagia pozwalajaca na zwiększenie wykorzystania pokarmu.

Status ochronny

Obydwa gatunki goryla są gatunkami zagrożonymi wyginięciem, przy czym zagrożenie dla G. b. beringei, G. b. diehli i populacji Bwindi uznano za krytyczne. Od roku 2005 jedyne w Polsce stado tych zwierząt, złożone z trzech samców, trzymane jest w ZOO w Opolu .

Ciekawostki

DNA goryli jest w 97–98% identyczne z ludzkim[9][10], co wskazuje na bardzo bliskie pokrewieństwo ewolucyjne goryli z Homo . Jedynie oba gatunki szympansów są bliżej spokrewnione z człowiekiem. Jest w stanie podnieść ciężar o masie 980 kg[11]

Przypisy

  1. Müller, C.: Geographici Graeci Minores. 1855-61, ss. 1.1-14: text and trans. Ed, J. Blomqvist (1979). 
  2. Gorilla – The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition . W: bartleby.com [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
  3. Western Lowland Gorilla . W: philadelphiazoo.org [on-line]. [dostęp 2006-10-05]. Massa died of an apparent stroke shortly after a celebrating his birthday with a special meal. [1]
  4. Blood Type Facts . W: bloodbook.com [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
  5. Santa Barbara Zoo – Western Lowland Gorilla . W: santabarbarazoo.org [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
  6. Gorilla gorilla: Information . W: animaldiversity.ummz.umich.edu [on-line]. [dostęp 2008-03-26].
  7. goryl – Encyklopedia PWN .
  8. Looking at Ape Diets: Myths, Realities, and Rationalizations . W: beyondveg.com [on-line]. [dostęp 2007-01-03].
  9. Danych tych nie należy traktować ściśle; tym samy sposobem dowodzenia, ludzkie DNA jest w przybliżeniu w 40% identyczne z DNA ziemniaka czy sałaty.
  10. In a talk presented at the Annual Meeting of the American Anthropological Association on November 20, 1999, Jonathan Marks stated: "Humans, chimpanzees, and gorillas are within two percentage points of one another genetically." Jonathan Marks: What It Really Means To Be 99% Chimpanzee . [dostęp 2006-10-10].
  11. Vitus B.Droscher "Ludzkie oblicze zwierząt" Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1999

Zobacz też

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Goryl":

Władysław Komar Anioł śmierci (Beyond Forgiveness) 1997 : Kiler jako "Uszat", współwięzień Kilera 1997 : Prostytutki jako "Szogun", Goryl w "Gejszy" 1998 : Ekstradycja 3 jako mężczyzna w kawiarni na Starówce w ...

Cyklop ...

Małpy właściwe ...

Małpy człekokształtne ...

Człowiekowate ...

Homininae ...

Antropogeneza ...

Szympans ...

Goryl Goryl Systematyka Domena eukarionty Królestwo zwierzęta Typ strunowce Podtyp kręgowce Gromada ssaki Podgromada ssaki żyworodne Szczep łożyskowce Rząd naczelne Rodzina człowiekowate Plemię Gorillini Rodzaj Goryl Nazwa systematyczna GorillaI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1852 Zasięg występowania Goryl (Gorilla) – ...

Gabon ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Goryl":

032. Ekologia biosfery (plansza 18) jaguary, małpy szerokonose, leniwce, mrówkojady, kolibry w Afryce: okapi, bawoły, słonie, świnie leśne, Goryle, szympansy, lamparty, dzioborożce w Azji: tapiry, nosorożce, dzikie bydło (banteng), tygrysy, niedźwiedzie ...

Biosfera (plansza 19) Afrykę na południe od Sahary, wraz z Madagaskarem; charakterystyczne zwierzęta: małpy człekokształtne (Goryl i szympans), pawiany, słonie afrykańskie, żyrafy, nosorożce, zebry, antylopy, lwy, strusie, ...

101. Elementy antropologii (plansza 4) Elementy antropologii Szkielet człowieka i Goryla Pierwsze naczelne, które można uznać za przodków człekokształtnych nazywane są ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie