goździk pyszny
Systematyka [1].
Domena :	eukarionty
Królestwo :	rośliny
Klad :	rośliny naczyniowe
Klad :	rośliny nasienne
Klasa :	okrytonasienne
Rząd :	goździkowce
Rodzina :	goździkowate
Rodzaj :	goździk
Gatunek :	goździk pyszny
Nazwa systematyczna
Dianthus superbus L. Fl. Suec. ed. 2. 146. 1755
Kategoria zagrożenia
Kategoria zagrożenia w Polsce ( CzL ) EX EW E V [V] R Kategoria: zagrożony

Dianthus superbus subsp. longicalycinus

Goździk pyszny (Dianthus superbus L. ) – gatunek rośliny należący do rodziny goździkowatych . Roślina rzadka w środowisku naturalnym. Od gatunku tego pochodzi wiele mieszańców uprawianych jako rośliny ozdobne^[2].

Rozmieszczenie geograficzne

Występuje w Europie i Azji od Japonii poprzez Sachalin , południowo-wschodnią Azję, Syberię i Europę po Półwysep Iberyjski (tutaj ma tylko oderwane stanowiska w Pirenejach i Górach Kantabryjskich )^[3]. W Europie rośnie głównie w północno-wschodniej i środkowej jej części, sięgając po Bałkany i północną część Półwyspu Apenińskiego ^[3]. W Polsce występuje głównie na niżu i rzadko w niższych położeniach górskich. Najliczniej występuje w dolinie Wisły koło Krakowa a także Warszawy , m.in. na Bagnie Całowanie ^[4] oraz na Podkarpaciu .

Morfologia

Łodyga

Wzniesiona, prosta i rozgałęziająca się, zielonawa lub zielonosina. Wysokość 20-50 cm. Oprócz pędów kwiatowych tworzy również pędy płonne .

Liście

Ulistnienie naprzeciwległe. Liście równowąskolancetowate, całobrzegie, ostro zakończone, bez przylistków , o szerokości 3-5 mm, jednonerwowe.

Kwiaty

Duże, do 6 cm średnicy. W liczbie przeważnie od kilku do kilkunastu wyrastają na szczytach rozgałęzionej łodygi. Kielich sztywny, długości 20-28 mm i szerokości 3-4 mm, o działkach zrośniętych w rurkę, bladozielony lub różowy. Otoczony jest kilkoma łuskami podkwiatowymi o długości dochodzącej do ¼ długości kielicha. 5 płatków korony o kolorze od białego do różowego, pociętych dalej niż d połowy długości z niepodzieloną częścią środkową. Słupek z dwoma szyjkami.

Owoc

Torebka otwierająca się 4-ząbkami. Nasiona miseczkowate o długości do 3 mm.

Biologia i ekologia

Bylina , hemikryptofit . Kwiaty wonne, przedprątne , kwitną od czerwca do września, zapylane są przeważnie przez motyle ^[5]. Siedlisko: wilgotne łąki , torfowiska , skraje lasów . Najwyższe jego stanowisko w Polsce znajdowało się na polanie Molkówka (910 m n.p.m.) u podnóży Tatr , jednakże od dawna nie zostało potwierdzone^[3]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla łąk trzęślicowych ^[4][6].o związku (All.) Molinion caeruleae ^[7][4][8]. Liczba chromosomów 2n = 30^[9].

Zmienność

• Tworzy mieszańce z: goździkiem brodatym , g. kartuzkiem , g. kropkowanym , g. kosmatym ^[9].
• Występuje w kilku podgatunkach^[10]:
• Dianthus superbus L. subsp. alpestris Kablík. ex Čelak.
• Dianthus superbus L. subsp. autumnalis Oberd.
• Dianthus superbus L. subsp. stenocalyx (Trautv. ex Juz.) Kleopow
• Dianthus superbus L. subsp. superbus – występuje m.in. w Polsce

Ochrona

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową . Umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ^[11] w grupie gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria zagrożenia: V).

Jest zagrożony w wyniku zmian w jego siedliskach; osuszania terenów, zaorywania łąk i zmiany tradycyjnego sposobu gospodarowania na łąkach.

Przypisy

Bibliografia