Gran Teatre del Liceu, potocznie Liceu -
teatr operowy
w
Barcelonie
. Został otwarty 4 kwietnia 1847 i należy do ważniejszych teatrów muzycznych w
Hiszpanii
, jak i do większych i lepszych pod względem akustycznym scen tego typu na świecie.
W odróżnieniu od wielu teatrów operowych w Europie zbudowanych na koszt monarchów danego kraju, Liceu został wzniesiony kosztem prywatnych sponsorów zgromadzonych w Stowarzyszeniu na rzecz Teatru Liceu (kat. Societat del Gran Teatre del Liceu).
Historia
W 1837 batalion armii hiszpańskiej pod dowództwem Manuela Giberta Sansa założył w zeświecczonym klasztorze Montsió w Barcelonie Liceum Filodramatyczne Montesión. Placówka ta kształciła muzycznie swoich uczniów oraz organizowała przedstawienia oper, w których występowali wychowankowie liceum. Rok później szkoła zmieniła nazwę na Liceum Dramatyczno-Filharmoniczne im. królowej Izabeli II i była zmuszona opuścić swój dotychczasowy budynek z powodu żądań sióstr zakonnych, które odzyskały prawa do obiektu, oraz braku miejsca, by pomieścić rozrastającą się placówkę.
Szkoła nabyła wówczas budynek byłego klasztoru Trynitarzy przy głównej arterii miejskiej -
La Rambla
- i podjęła kroki mające na celu jego rekonstrukcję lub budowę zupełnie nowej siedziby szkoły i teatru muzycznego. Powstały dwa towarzystwa akcjonariuszy, z których członkowie jednego otrzymywali w zamian za wkład pieniężny stałe miejsca w lożach i na widowni teatru, zaś drugiego - powierzchnię użytkową w budynku (tzw. Circulo del Liceu) w celu otwarcia tam sklepów i klubów. Mimo starań o wsparcie finansowe ze strony królowej, nie przekazała ona żadnych pieniędzy na budowę i z tego powodu kierownictwo szkoły usunęło jej imię z nazwy placówki, jak i nie umieściło w budowanym teatrze loży królewskiej. Projektantem nowego budynku został Miquel Garriga i Roca, który nadzorował również prace budowlane. Trwały one od 11 kwietnia 1845 do 1847 (uroczyste otwarcie nastąpiło 4 kwietnia). Budynek został poważnie uszkodzony przez pożar, który wybuchł 9 kwietnia 1861. Odbudową kierował architekt Josep Oriol Mestres. Otwarcie nowego budynku miało miejsce 20 kwietnia 1862. Ze starego obiektu została tylko fasada, główna hala wejściowa oraz część foyer.
7 listopada 1893, w czasie przedstawienia
Wilhelma Tella
anarchista Santiago Salvador dokonał w Liceu zamachu z użyciem dwóch bomb Orsiniego. Chociaż wybuchła tylko jedna z nich, zginęło 20 przypadkowych widzów, zaś 35 osób zostało rannych. Po tej tragedii teatr był zamknięty do 18 stycznia 1894, a jeszcze przez wiele lat zwyczajowo nie sprzedawał biletów na miejsca zajmowane w momencie ataku przez jego ofiary.
W 1909 dokonano konserwacji części dekoracji wnętrza teatru. W latach 20. XX wieku Liceu ugruntował swoją pozycję wśród teatrów operowych na świecie. Występowali w nim najsłynniejsi soliści tamtych czasów oraz słynne zespoły, takie jak
Ballets Russes
Diagilewa
. W czasie
hiszpańskiej wojny domowej
teatr przeżywał poważne trudności finansowe i mógł kontynuować pracę tylko dzięki wsparciu rady miejskiej Barcelony. Został na krótko znacjonalizowany pod nazwą Narodowego Teatru Katalonii, jednak już w 1939 wrócił do dawnych właścicieli.
Lata 1940-1960 były ponownie udane; Liceu cieszyło się wysoką renomą w świecie operowym. W 1955 gościł festiwal wagnerowski odbywający się do tej pory wyłącznie w
Bayreuth
. Koniec prosperity przyniósł kryzys ekonomiczny lat 70., kiedy prywatni właściciele Liceu nie byli w stanie finansować działalności opery na dotychczasowym poziomie. Aby zachować prestiż teatru, w 1981 Towarzystwo na rzecz Teatru Liceu w porozumieniu z radą miejską Barcelony i autonomicznym rządem Katalonii założyło Konsorcjum Teatru Liceu. Było ono w stanie w ciągu kilku lat przywrócić Liceu jego dawną świetność.
31 stycznia 1994 w czasie rutynowej konserwacji kurtyny i urządzeń technicznych teatru doszło do pożaru, który zniszczył niemal cały gmach. Podobnie jak po pożarze z 1861, ocalała jedynie fasada, foyer oraz część hali wejściowej. Dzięki pomocy licznych ofiarodawców prywatnych oraz instytucji do 1999 udało się zakończyć odbudowę, w czasie której zachowano dawny układ i wystrój teatru. W czasie odbudowy teatr przeszedł na własność państwa, a jego formalnym zarządcą została Fundacja Teatru Liceu. Doszło do tego mimo protestów części dawnych właścicieli, którzy jednak przegrali stosowny proces sądowy. Otwarcie odbudowanego pod nadzorem Ignasiego de Sola-Moralesa budynku nastąpiło 7 października 1999 wystawieniem
Turandot
.
Obecny budynek Liceu mieści się przy
La Rambla
, w rzędzie domów z XIX i XX wieku. Jego fasada jest modernistyczna, z trzema półkolistymi oknami na drugiej kondygnacji i rzędem mniejszych okien o tym samym kształcie na kolejnej. Przestrzenie między oknami wypełniają półkolumnny. Opera posiada oprócz głównej sali salę kameralną, salę przesłuchań oraz imponujący hall (Sala Lustrzana) z wizerunkami kompozytorów i śpiewaków operowych. Część z 2292 foteli w sali głównej zawiera monitory, na których widzowie mogą czytać transkrypcję libretta wystawianej opery w języku katalońskim, hiszpańskim lub angielskim. Maksymalne wymiary półkolistej sali wynoszą 33 i 27 metrów.
Obecnie Liceu rzadko przygotowuje własne produkcje; stały zespół teatru składa się z chóru i orkiestry, główne role w wystawianych operach wykonują najczęściej osobno zapraszani śpiewacy. Do 1990 teatr posiadał balet. Na barcelońskiej scenie najczęściej wystawiane są klasyczne dzieła
Giuseppe Verdiego
(najczęściej wystawiany autor),
Ryszarda Wagnera
,
Gaetano Donizettiego
,
Vincenzo Belliniego
,
Giacomo Pucciniego
,
Ryszarda Straussa
i
Wolfganga Amadeusza Mozarta
. W przeszłości Liceu wystawiał również taniec klasyczny, zwykłe przedstawienia teatralne,
zarzuelę
czy nawet pokazy iluzjonistów. Z teatrem związane jest Konserwatorium Muzyczne Liceu. Obecnie teatr jest jednym z najznakomitszych teatrów operowych świata, obok min.
Metropolitan Opera
w Nowym Jorku,
Teatro alla Scala
w Mediolanie i
Royal Opera House
w Londynie.
Linki zewnętrzne
Bibliografia
- Alier, Roger, Historia del Gran Teatro del Liceo, Barcelona, La Vanguardia, 1983.