Grigorij Jewsiejewicz Zinowjew {(
ros.
Григорий Евсеевич Зиновьев); nazwisko zapisywane też jako Zinowiew, właściwie Owsiej-Gerszen Aronowicz Radomyslski (ros. Овсей-Гершен Аронович Радомысльский), używał także nazwiska Hirsz Apfelbaum (Хирш Апфельбаум), ur.
23 września
1883
roku w
Jelizawietgradzie
na
Ukrainie
- zm.
25 sierpnia
1936
} - czołowy działacz ruchu
bolszewickiego
.
Członek
SDPRR
od 1901 roku. Ze względu na zaangażowanie polityczne i przynależność do nielegalnej partii musiał wyemigrować. Przebywał m.in. w Szwajcarii, gdzie poznał
Lenina
, którego był bliskim współpracownikiem. Stanął po stronie bolszewików w momencie rozłamu w
partii
w 1903. Studiował na wydziale chemii i prawa Uniwersytetu w
Bernie
. Współpracował z bolszewickimi czasopismami, takimi jak Wpieriod (Вперёд). Podczas
rewolucji 1905 roku
pomagał w organizacji powstania w
Petersburgu
.
W 1907 kongres
partii
w
Londynie
wybrał go do sześcioosobowego
KC
. Od 1908 do 1917 roku przebywał na emigracji, gdzie między innymi współpracował z Leninem i
Kamieniewem
(razem stanowili ścisłe kierownictwo ruchu bolszewickiego, tzw. trojkę) oraz redagował pismo Proletariusz (Пролетар).
W 1917 wrócił do
Rosji
, gdzie otrzymał stanowisko razem z
Lwem Kamieniewem
wystąpili przeciw powstaniu i za utworzeniem rządu koalicyjnego lewicy. W 1918 stanął po stronie Lenina w sprawie zawarcia
pokoju brzeskiego
; przewodniczący Rady Delegatów Robotniczych w
Piotrogrodzie
, domagał się wzmożenia "czerwonego terroru". W latach 1919-1926 Zinowjew był przewodniczącym Komitetu Wykonawczego
Kominternu
. Głosił hasło rewolucji światowej, postulował jak najszybsze przeniesienie rewolucji na inne kraje, widząc w
kapitalizmie
zagrożenie dla
ZSRR
. Jednocześnie przeciwstawiał się wtedy współpracy z partiami socjaldemokratycznymi, które określał mianem "socjalfaszystowskich".
W latach 1921-1926 był członkiem Biura Politycznego KC partii bolszewickiej. Od 1923 roku wraz z Kamieniewem nawiązał bliską współpracę ze
Stalinem
, jednak kiedy zdystansował się od niego, został oskarżony o frakcyjność i opozycyjność ("Nowa opozycja"), co spowodowało przyłączenie się Zinowjewa do
Trockiego
. W 1926 roku został pozbawiony stanowisk. W latach 1927-1928 oraz 1932-1933 wydalony z partii. Prowadził podwójną grę ze Stalinem, o której ten doskonale wiedział, zręcznie wykorzystując go do swych celów. W 1935 został aresztowany i skazany na 10 lat więzienia, a potem, w kolejnym procesie, skazany na śmierć pod zarzutem spisku przeciwko Stalinowi. Wyrok wykonano 25 sierpnia 1936 roku.
Zobacz też
