Grupa Laokoona
Grupa Laokoona
Technika	marmur
Wysokość	2,42 m[1]
Miejsce przechowywania	Muzea Watykańskie

Wygląd rzeźby przed renowacją w 1906 roku

Grupa Laokoona – starożytna rzeźba , będąca według części badaczy dziełem greckim z okresu hellenistycznego , według innych – rzymską kopią hellenistycznego oryginału. W związku z tymi wątpliwościami datowanie dzieła jest różne i rozciąga się między II wiekiem p.n.e. a I wiekiem n.e. Istnieje także hipoteza, uznająca Grupę Laokoona za fałszerstwo autorstwa Michała Anioła ^[2]. Obecnie rzeźba znajduje się w Muzeach Watykańskich (Museo Pio-Clementino).

Grupa Laokoona jest jednym z najsłynniejszych i najbardziej kontrowersyjnych dzieł greckich^[3]. Stanowiła wielokrotnie przedmiot studiów i inspiracji innych twórców, podziwiających jej realizm i ekspresję. Nawiązywali do niej zarówno pisarze i teoretycy, tacy jak Gotthold Ephraim Lessing , autor tekstu Laokoon (1766), jak i malarze, np. Tycjan , któremu przypisywana jest karykatura Grupy Laokoona, w której zamiast ludzi przedstawione są małpy^[4], czy El Greco , autor obrazu Laokoon (1604-1614).

Temat i forma

Dzieło przedstawia historię Laokoona i jego synów, zabitych przez węże morskie, opisaną w księdze II Eneidy . Przedstawione w nim zostały trzy akty tragedii. Podczas gdy umieszczony z prawej strony starszy syn, znajdujący się jeszcze w sytuacji dającej szansę ratunku, wyobraża początek akcji, a umieszczony po lewej stronie młodszy zginął już w uściskach węży, w ojcu – figurze środkowej – pokazano energię w obliczu nieuchronnej śmierci, obraz pełen wzniosłości i grozy.

Dzieło to, poprzez swój patos, wybujałość form, dynamizm, gwałtowne poruszenie, żywą mimikę i podkreślenie muskulatury ciał, stanowi przykład " barokowych " tendencji, występujących w sztuce hellenistycznej.

Dzieje nowożytne i współczesne

Rzeźba została odkryta przypadkowo 14 stycznia 1506 r. podczas prac w należącej do Felice Fredi winnicy, położonej koło Sette Saie na Eskwilinie ^[5].

Znalezisko stało się wielkim wydarzeniem w ówczesnym Rzymie, gromadząc tłum gapiów. Wśród nich znajdował się Giuliano da Sangallo , który rozpoznał w zabytku rzeźbę opisaną przez Plutarcha (starożytny pisarz grupę uznał za arcydzieło rzeźby, a jako jej autorów wymienił trzech rzeźbiarzy z Rodos : Agesandera i jego synów, Polidora i Atenadora).

Rzeźbę odkupił papież Juliusz II i umieścił ją w Belwederze. Tam została złożona z kawałków, zaś Giovanni Angelo di Montorsoli zrekonstruował w ceramice jej brakujące części. Montorsoli podczas rekonstrukcji dokonał jednak naruszenia pierwotnego układu rzeźby. Postać młodszego syna została przesunięta o około 15° w lewo, a postaciom zmieniono układ rąk^[5].

Dopiero gdy w 1906 roku Ludwig Pollak odnalazł marmurowe ramię ojca, usunięto dodatki Montorsoliego i przywrócono rzeźbie jej pierwotny wygląd^[5].

Przypisy