Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Henryk III Biały

Henryk III Biały

Henryk III Biały
Książę wrocławski
razem z Władysławem wrocławskim
Okres panowaniaod 1248
do 1266
Poprzednik Bolesław II Rogatka
Następca Henryk IV Prawy
Dane biograficzne
Dynastia Piastowie
Urodzony1227/1230
Zmarł3 grudnia 1266
Ojciec Henryk II Pobożny
Matka Anna Przemyślidka
Żona

Judyta mazowiecka
Helena saska

Dzieci

Jadwiga
Henryk IV Prawy
N. (co najmniej dwoje)

Pieczęć Henryka III Białego

Henryk III Biały (ur. między 1227 a 1230 , zm. 3 grudnia 1266 ) – książę wrocławski w latach 1248 - 1266 z dynastii Piastów .

Spis treści

Genealogia

Henryk III Biały był trzecim pod względem starszeństwa synem Henryka II Pobożnego i królewny czeskiej Anny. W momencie bohaterskiej śmierci ojca w bitwie pod Legnicą Henryk był jeszcze małoletni i znalazł się pod opieką matki. W 1242 roku wobec niespodziewanej śmierci starszego brata Mieszka Henryk jako drugi po Bolesławie według starszeństwa pozostały przy życiu syn Henryka II Pobożnego stał się oczkiem w głowie opozycji politycznej na Dolnym Śląsku pragnącej osłabienia władzy książęcej.

4. Henryk I Brodaty zm. 19 marca 1238    
  2. Henryk II Pobożny zm. 9 kwietnia 1241
5. Jadwiga z Andechs zm. 14 października 1243     
   1. Henryk III Biały zm. 3 grudnia 1266
6. Przemysł Ottokar I zm. 15 grudnia 1230   
  3. Anna Przemyślidka zm. 23 czerwca 1265   
7. Konstancja węgierska zm. 6 grudnia 1240    
 

Henryk III Biały księciem wrocławskim

Księstwo wrocławskie pod rządami Henryka III Białego (pomarańczowy kolor).

Za pełnoletniego Henryk został jednak uznany dopiero w 1247 roku, jednak Bolesław nie zamierzał dzielić się z nim władzą. Rogatka do zmiany zdania został zmuszony dopiero na skutek buntu części możnych, w wyniku którego znalazł się nawet w niewoli brata. Współrządy braterskie nie trwały zbyt długo, gdyż już rok później pod naciskiem Henryka Bolesław zdecydował się na podział dzielnicy. Wbrew oczekiwaniom jako swoje władztwo Bolesław wyznaczył dzielnicę głogowsko-legnicką. Być może miał nadzieję, że Henryk III napotka poważne trudności ze strony wrocławskich możnych, wobec czego księstwo wróciłoby z powrotem do niego. Te oczekiwania nie potwierdziły się jednak - Henryk III Biały okazał się władcą silnym, nie dającym nikomu narzucać swojej woli. Dodatkowym punktem umowy podziałowej był obowiązek przyjęcia jako współrządców młodszych braci, którym przeznaczona była kariera duchowna. Także tutaj Henrykowi III sprzyjało szczęście, gdyż Władysław w przeciwieństwie do podopiecznego Bolesława - Konrada był raczej zgodnym współrządcą (choć i między nimi dochodziło do sporów), a przede wszystkim nie domagał się własnej dzielnicy. Podział z 1248 roku z pewnością nie zadowolił Bolesława, przez co zarysowała się perspektywa konfliktu zbrojnego między braćmi. Aby zdobyć środki niezbędne do prowadzenia działań wojennych, władca legnicki zdecydował się na sprzedaż połowy ziemi lubuskiej arcybiskupowi magdeburskiemu. Niestety, również Henryk poszedł drogą wytyczoną przez brata, szukając sojusznika we władcy Miśni - Henryku Dostojnym, któremu w zamian za pomoc obiecał gród w Szydłowie , a po zwycięstwie nad Henrykiem - Krosno nad Odrą . Na szczęście układ ten nie wszedł w życie, co bynajmniej nie usprawiedliwia księcia Wrocławia. Sprawa grożącej wojny rozwiązała się sama, w momencie wystąpienia o swoją własną dzielnicę młodszego brata Konrada, który chcąc wymusić na Henryku interwencję w Legnicy w 1250 roku, zdecydował się nawet na porwanie władcy Wrocławia. Wszystkie te zabiegi nie odniosły jednak spodziewanego efektu, gdyż Henryk III w stosunkach z braćmi starał się nie dopuszczać do nadmiernej eskalacji konfliktów. Nie zamierzał pozbawiać Bolesława całości ojcowizny, a co więcej w 1253 roku, kiedy władza księcia legnickiego załamała się całkowicie, umożliwił mu powrót na tron.

Sojusz z Czechami, wojna z książętami wielkopolskimi

W latach 50. i 60. Henryk III Biały stał się najpotężniejszym księciem piastowskim na Dolnym Śląsku. W związku z czym nie dziwi aktywacja Henryka na polu polityki międzynarodowej. Henryk podobnie zresztą, jak jego kuzyni z Opola , czy Głogowa związał się sojuszem z władcami czeskimi Wacławem I i Przemysłem Ottokarem II (w latach 1251 , 1252 , 1259 , 1261 widzimy nawet Henryka na dworze królewskim w Pradze .) Współpraca z Przemyślidami nie przyniosła jednak spodziewanych rezultatów, a długotrwała wojna czesko-węgierska o spadek po Babenbergach przeniosła się również na tereny polskie, kiedy to władcy Wielkopolscy Przemysł I i Bolesław Pobożny sojusznicy Arpadów wielokrotnie w latach 1253 - 1254 bezkarnie pustoszyli księstwo wrocławskie. Próby wymuszenia ustępstw, czy to w drodze szantażu (jak to miało miejsce w 1256 roku, kiedy synowie Henryka II Pobożnego podjęli interwencję w kurii papieskiej by odzyskać choć część utraconej przez Bolesława Wielkopolski), czy przekupstwa (zjazd w Dankowie w 1262 roku, gdzie obiecywano duże korzyści Bolesławowi Pobożnemu i Bolesławowi V Wstydliwemu , jeśli tylko przejdą na stronę czeską) nie dały jednak pozytywnego rezultatu.

Polityka wewnętrzna. Stosunki z możnymi

W polityce wewnętrznej Henryk III Biały stał na straży ostrego bronienia prerogatyw książęcych i to zarówno przed zakusami kościoła (aktywnie wspierał min. Bolesława Rogatkę w jego sporach z biskupem wrocławskim Tomaszem), jak i możnych świeckich. Szczególnie nie popularna była jego polityka bezwzględnej egzekucji dóbr zagarniętych przez możnych w dobie zamieszania po klęsce legnickiej, (o czym przekonał się najdobitniej Mroczko z Pogorzeli, który za przeciwstawienie się władzy księcia utracił wszystkie swoje dobra) co doprowadziło nawet w 1266 roku do rozruchów rycerskich i przyczyniło się do przedwczesnej śmierci księcia. Innym przejawem rządów Henryka była intensywna kolonizacja niemiecka Dolnego Śląska, czy wydatnie przyczyniło się do wzrostu gospodarczego jego ziem. Wiele miast zawdzięcza też Henrykowi prawa miejskie i rozbudowę (min. we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim wybudował potężny zamek ). Dbał również o rozwój artystyczny księstwa goszcząc i hojnie wspierając na swoim dworze artystów. Choć język niemiecki był na dworze Henryka raczej dominujący trudno uznać księcia wrocławskiego za zniemczonego. Po prostu w XIII wieku niemiecki był językiem polityki podobnie, jak XVII stał się język francuski, a obecnie angielski.

Bunt rycerstwa i możnych w 1266 roku

Polityka wewnętrzna Henryka doprowadziła w końcu do buntu części rycerstwa. Hasłem naczelnym rebelii rozpoczętej w połowie 1266 roku stała się sprawa podziału księstwa wrocławskiego pomiędzy Henrykiem III, a Władysławem, natenczas już arcybiskupem salzburskim . Na czele buntu nie stał raczej Władysław, który dotychczasowo w zgodzie z Henrykiem współrządził i jego również musiał bunt zaskoczyć. Inicjatorzy wywodzili się na pewno wśród możnych. Być może, że rację ma polski historyk Jerzy Mularczyk, który przywódcę powstania widzi w biskupie wrocławskim Tomaszu I, który poprzez osłabienie Henryka III chciał wzmocnić pozycję kościoła, zwłaszcza, że polityka rewindykacyjna księcia uderzała także w hierarchię duchowną, czemu ten nie chciał z pewnością przyglądać się bezczynnie. Drugim spiskowcem miał być Bolesław II Rogatka, który liczył, że w razie podziału księstwa wrocławskiego i spodziewanej (ponieważ był duchownym) bezpotomnej śmierci Władysława, przynajmniej 1/3 działu (do pozostałych 2/3 pretendowali przecież Henryk III, Konrad I i ich potomstwo) dostanie się jemu, lub jego następcom. O zbliżeniu się biskupa z Bolesławem Rogatką świadczy dokument tego ostatniego, w którym Tomasz I nazwany jest "compater noster" – tak ciepłego określenia nie ma bodaj żaden inny świadek dokumentu tamtych czasów. Bezpośrednich dowodów na powyższą teorię jednak nie ma. Przebieg buntu z połowy 1266 roku nie jest znany, zakończył się on jednak z pewnością niepowodzeniem, skoro podział księstwa nie nastąpił.

Trucizna i śmierć

Henryk III Biały nie zdążył wykorzystać sukcesu, gdyż zaledwie parę miesięcy później, nagle zmarł w wieku nie więcej niż 39 lat. Spowodowało to, powszechne w takich sytuacjach, pogłoski o jego otruciu. Znajdują one odzwierciedlenie m.in. w Kronice polskiej . Co prawda źródło to sugeruje nienaturalne okoliczności śmierci także niektórych książąt śląskich, dla których miało z pewnością nie mogło to mieć miejsca w rzeczywistości, w tym wypadku sugestie nie są bezpodstawne. Wskazują na to ostatnie miesiące życia Henryka III, które upłynęły na walce z opozycją wewnętrzną. Z pewnością istniała duża grupa osób dotkniętych represjami po zakończeniu sporu, choć udział głównych inspiratorów spisku z połowy 1266 roku - biskupa Tomasza I i Bolesława Rogatki wydaje się mało prawdopodobny. Ich korzyści spowodowane śmiercią Henryka III Białego były niewielkie - dzielnica wrocławska przechodziła w ręce małoletniego Henryka IV, którego regentem miał zostać książę arcybiskup Władysław, co nie zapowiadało zmiany kursu politycznego. Prośba umierającego Henryka o objęcie rządów regencyjnych skierowana do Władysława zmniejsza również prawdopodobieństwo winy tego ostatniego. Winnych śmierci należy więc szukać przede wszystkim wśród niezadowolonych z jego rządów rycerzy, czy też możnych wrocławskich.

Poza Kroniką polską, o nienaturalnej śmierci Henryka III Białego informują nas nagrobki książąt śląskich: Anno domini Millesimo, Nonas Decembris obiit veneno inclitus dux Wratislaviensis Henricus tertius, secundus filius secundi Henrici, a Thartaris. Stamtąd zapewne informacja ta dostała się poprzez Kronikę książąt polskich i Genealogię i żywot św. Jadwigi do Jana Długosza .

Roczna data śmierci Henryka jest całkowicie pewna, gdyż jest potwierdzona zarówno przez źródła historiograficzne jak i dokumentowe. Rozbieżności występują natomiast przy dacie dziennej. Literatura przyjęła datę 3 grudnia, jako najlepiej potwierdzoną, chociaż w źródłach występują również daty: 1 grudnia, 5 grudnia i 29 listopada. Henryk został pochowany w ufundowanym przez siebie kościele klarysek we Wrocławiu.

Następstwo po Henryku III

Henryk III Biały był dwukrotnie żonaty. Jego pierwszą małżonką była Judyta, córka księcia mazowieckiego Konrada I , z którą miał dwoje dzieci: jedynego syna i następcę, Henryka oraz córkę Jadwigę (późniejszą żonę kolejno Henryka Wettina i hrabiego Anhaltu Ottona). Drugą żoną była zaś księżniczka saska Helena. To małżeństwo pozostało bezdzietne. Opiekę nad małoletnim synem przejął najmłodszy brat Henryka, Władysław .


Inne hasła zawierające informacje o "Henryk III Biały":

Wszystkich Świętych ...

Wag ...

Mieszko II Lambert ...

Nadciśnienie tętnicze ...

Guwernantka ...

Oddychanie komórkowe ...

Odense ...

Linz ...

Linköping ...

Tampere ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Henryk III Biały":

010c. Rzym (plansza 18) ...

208 Walki o granice II Rzeczypospolitej (plansza 12) ...

222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 17) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie