|
heretyk
heretyk jest pojęciem zaczerpniętym z religii chrześcijańskiej i sensu stricto, odnosi się tylko do wydarzeń w obrębie chrześcijaństwa. Podobne do chrześcijańskiej herezji zjawiska zdarzały się w obrębie innych wielkich religii, mając w nich jednak inne znaczenie, inny wymiar i inne skutki. Dlatego można je określać jako herezję tylko umownie, przez analogię. W tym sensie przez herezję rozumie się poglądy jednostek bądź grupy wyznawców danej religii sprzeczne z dogmatami, podstawowymi zasadami, naukami lub ustaleniami autorytetów konstytuującymi tę religię.
Samo pojęcie herezji (łac. haeresis < gr. αἵρεσις hairesis – "wybór") było znane już przed pojawieniem się chrześcijaństwa – rozumiano przez nie odrębną sektę religijną albo szkołę filozoficzną.
W chrześcijaństwie początkowo jako herezję określano wybiórczą interpretację Pisma Świętego – eksponowanie jednych prawd wiary w połączeniu z pomijaniem innych. Według definicji Tomasza z Akwinu herezja (kacerstwo) polega na odrzuceniu w mniejszej lub większej części depozytu wiary – nauki danego Kościoła dotyczącej kwestii wiary (w odróżnieniu od kwestii liturgicznych, organizacyjnych itp.). Definicja ta jest stosowana między innymi w Kościele katolickim, a pozostałe wyznania chrześcijańskie ujmują istotę herezji w sposób bardzo podobny.
Herezję należy odróżnić od apostazji (całkowitego porzucenia wiary) i od schizmy (wypowiedzenia posłuszeństwa najwyższej władzy duchownej – w Kościele rzymskim papieżowi, w Kościołach partykularnych – patriarsze bądź katolikosowi).
Herezja w ujęciu nauki katolickiej
Herezja może być "obiektywna" (materialna), przez co rozumie się niezawiniony błąd w wierze, albo "formalna" – gdy polega na świadomym wyborze, czyli jest zawiniona. Grzechem jest tylko herezja formalna. Z kolei łączność z Kościołem powszechnym heretyk (herezjarcha) traci dopiero w momencie, gdy odmawia poddania się rozstrzygnięciu Kościoła w danej kwestii.
Bezpośrednim skutkiem popadnięcia w herezję jest utrata zdolności do pełnienia wszelkich obowiązków chrześcijańskich oraz utrata wszelkich godności, urzędów i władzy duchownej. Osoby głoszące herezje są zagrożone karami duchowymi, dzielącymi się na ciężkie (latae sententiae – ekskomunika, ferowana przez papieża, a w początkowych wiekach przez sobory powszechne jako anatema) i lżejsze (ferendae sententiae). Kary doczesne, stosowane w wiekach średnich, nie były wymierzane heretykom przez władze kościelne, lecz przez władze świeckie – bowiem herezja (jak również bluźnierstwo, schizma i apostazja) były przestępstwami prawa świeckiego. Karami tymi były konfiskata majątku, uwięzienie, a nawet spalenie na stosie; były one surowe tak samo, jak całe ówczesne prawo karne. Podobnie tortury, używane w celu wymuszenia zeznań, były stosowane przede wszystkim przez prawo świeckie i przez ludzi tamtych czasów odbierane jako rzecz zwykła (choć trudno nam w to dzisiaj uwierzyć). Przez heretyków, czemu trudno się dziwić, procesy kanoniczne i kary były odbierane jako prześladowania. Tak są z reguły oceniane i dziś; wypada tylko przypomnieć, że gdziekolwiek heretycy przejmowali władzę (hugenoci we Francji, purytanie w Anglii, husyci w Czechach, kalwiniści w Genewie), tak samo zwalczali "papistów" – katolików.
Według Kościoła katolickiego heretycka jest nauka twórców Reformacji, wśród nich Marcina Lutra i Jana Kalwina. Nie są natomiast heretykami chrześcijanie prawosławni – są oni uznawani za schizmatyków, ponieważ odmawiają uznania prymatu papieża. W momencie swego powstania schizmatycki był również kościół anglikański, w którym dopiero w II połowie XVI wieku doszło do protestantyzacji. Nie są także herezjami poglądy filozoficzno-teologiczne, które stoją w zupełnej sprzeczności z Biblią (jak politeizm czy ateizm).
Po Soborze Watykańskim II w postawie kościoła katolickiego wobec wyznań uznawanych wcześniej za heretyckie zaszła istotna zmiana – polega ona na zaprzestaniu eksponowania ich niezgodności z nauką katolicką, a zamiast tego na podkreślaniu dobrej wiary chrześcijan wszelkich wyznań. Efektem było przystąpienie Kościoła katolickiego do ruchu ekumenicznego, a następnie wiele wspólnych aktów Kościoła katolickiego i innych Kościołów, w szczególności wzajemne odwoływanie klątw rzucanych w przeszłości i wspólne deklaracje teologiczne. Z drugiej strony deklaracja Dominus Iesus z 6 sierpnia 2000 nie pozostawia wątpliwości, że – z punktu widzenia Kościoła katolickiego – wierni innych wyznań mają trudniejszą drogę do zbawienia. Tym niemniej analogiczne działania są również podejmowane ze strony Kościołów niekatolickich.
Inne hasła zawierające informacje o "heretyk":
Diodor z Tarsu
Nestoriusza
. Podczas
Soboru w Efezie
Diodor, Teodor i Nestoriusz zostali uznani za
heretyków
. ...
Cyryl Jerozolimski
Palestyńskiej
, Akacjusz. Skłonił on ariańskiego
cesarza
Konstancjusza
, żeby ten skazał Cyryla jako "
heretyka
" na wygnanie. Święty został zesłany do
Tarsu
, rodzinnego miasta
św. Pawła ...
Mołokanie
Moskwy
, gdzie przyjęła je grupa
Mordwinów
. Uwięziony na wniosek duchownych prawosławnych jako "heretyk", Dalmatow został zabity przez
łamanie kołem
i uznany za świętego
męczennika
...
2. List Piotra
coraz trudniejsza, apostoł zaś czuł zbliżającą się śmierć. Dlatego też ostrzegał przed
heretykami
, jak pisze na początku drugiego rozdziału: "Znaleźli się jednak fałszywi prorocy ...
Wielka schizma zachodnia
porozumieć papieży – Grzegorza XII i Benedykta XIII – uznając ich za
heretyków
. Konklawe zwołane podczas soboru wybrało na papieża Pietro Philargiego, który przybrał ...
Legat papieski
w
1231
roku i miał na celu wspomaganie miejscowych
biskupów
w ściganiu
heretyków
. Legatów nie ograniczała
władza sądownicza
- odpowiadali bezpośrednio przed papieżem. Każdy ...
Antiochia (Turcja)
Rzymu w
272
,święty
Łukasz Ewangelista
,święty
Szymon Słupnik
,Paweł z Samosaty - biskup Antiochii,
heretyk
-
monarchianista
,chrześcijańscy męczennicy Asklepiades i
Babilas
,
święty Ignacy
- biskup Antiochii w ...
Dysydenci
Dyssenterzy (
ang.
dissenter, z
łac.
dissentire = odłączony, heretyk) to określenie tych Kościołów
protestanckich
, które w
Wielkiej Brytanii
nie należą ...
Historia Gostynia
w ręku Mikołaja i Jana Gostyńskich. Zwłaszcza ten ostatni uchodził za „wojującego”
heretyka
i przywódcę wielkopolskich
innowierców
. Jego żona Anna pochodziła z rodziny
kalwińskiej
...
Cerkiew prawosławna
się pod panowaniem rzymskim przyjęły wiarę chrześcijańską. Wszyscy inni byli uważani za
heretyków
.
Poganie
nie mogli się publicznie gromadzić ani otwarcie głosić swojej wiary. ...
Inne lekcje zawierające informacje o "heretyk":
104 Kontrreformacja w Europie (plansza 7)
...
033b. Kultura wczesnego i pełnego średniowiecza. Czas kościołów i wielkich katedr (plansza 3)
...
102 Kultura renesansu w Europie (plansza 8)
...
|
