Homer - rzymska kopia hellenistycznej rzeźby z II wieku p.n.e.

Homer i jego przewodnik - obraz Williama-Adolphe'a Bouguereau z 1874 roku

Homer ( st.gr. Ὅμηρος, Hómēros, nw.gr. Όμηρος) ( VIII wiek p.n.e. ) – grecki wędrowny pieśniarz ( aojda ) i recytator (rapsod). Uważa się go za ojca poezji epickiej . Najstarszy znany z imienia europejski poeta, który zapewne przejął dziedzictwo długiej i bogatej tradycji ustnej poezji heroicznej. Do jego dzieł zalicza się eposy: Iliadę i Odyseję . Grecka tradycja widziała w nim również autora epopei komicznej Batrachomyomachii i Hymnów homeryckich . Żaden poeta grecki nie przewyższył sławą Homera. Na wyspach Ios i Chios wzniesiono poświęcone mu świątynie, a w Olimpii i Delfach postawiono jego posągi. Pizystrat wprowadził recytacje homeryckich poematów na Panatenaje .

Życie i legendy

Według legend Homer pierwotnie nazywał się Melesigenes i był synem boga rzeki Meles płynącej koło Smyryny i nimfy Kreteis. Świadczy to o randze Homera w świecie greckim, gdyż zawsze wybitnym ludziom przypisywano tam boskie lub półboskie pochodzenie.

Nie zachowały się żadne wiarygodne wiadomości o jego życiu i, jak pisał badacz John Myres, żadne zdanie dotyczące Homera nie jest bezsporne. Niemniej, antyczni Grecy nigdy nie wątpili w jego istnienie. Prawdopodobnie urodził się w Smyrnie lub na wyspie Chios w Jonii – krainie w Azji Mniejszej , jednak wiele miast greckich ubiegało się o ten honorowy zaszczyt. W sporze o pochodzenie Homera brało udział siedem miast: Argos , Ateny , Chios , Itaka , Kolofon , Pylos , Smyrna .
Według legendy Homer był ślepcem. Tezę tę mogą wspierać dwa epizody umieszczone w homeryckich epopejach. W Odysei niewidomy bard Demodokos opiewa bohaterskie czyny, a autor, prawdopodobnie Homer, w Hymnie homeryckim pisze do Apollina : "Pozdrawiam was wszystkie. A o mnie pamiętajcie, gdy przyjdzie jakiś człowiek obcy, co świata doświadczył, i zapyta: Dziewczęta, który jest wam najmilszy z aojdów, co tu przychodzą? Wtedy wszystkie razem odpowiecie: Ślepiec, który mieszka na skalistym Chios – jego pieśni będą zawsze najpiękniejsze"(...). Martin P. Nilsson w pracy Homer and Mycenae podaje, że w wielu regionach w rytualny sposób bardów pozbawiano wzroku, co miało stymulować pamięć.

Iliada i Odyseja

Autorstwo Iliady i Odysei wzbudza jednak do dziś wątpliwości, a problem ten nazwano kwestią homerycką . Ponieważ brak jest wiarygodnych danych o życiu Homera, niektórzy badacze wysuwali hipotezę, że Homer nigdy nie istniał. Już w III w. p.n.e. aleksandryjscy krytycy (tzw. chorizontes, "czyli rozdzielacze") uważali, że oba dzieła miały dwóch różnych autorów. W czasach nowożytnych niemiecki filolog F.A. Wolf w wydanej w r. 1795 książce Prolegomena ad Homerum ogłosił koncepcję zwaną teorią pluralistyczną, wg której epopeje te są w istocie zlepkiem pieśni z różnych czasów połączonych w Atenach w VI w. p.n.e. Po około stu pięćdziesięciu latach dyskusji i sporów zwyciężyła teoria unitarystyczna, zgodnie z którą Homer istniał i był autorem obu poematów, a jego zasługą jest stworzenie wybitnych dzieł w oparciu o wielowiekową tradycję pieśni heroicznych istniejącą w starożytnej Grecji.

Homer w swych eposach posługiwał się charakterystycznym stylem. Styl homerycki cechuje się obecnością stałych epitetów, porównań homeryckich, wzniosłością (występuje patos), a także występowaniem rozbudowanych realistycznych opisów, powodujących retardację, czyli spowolnienie akcji utworu.

Imię

Imię Homera w antycznej grece oznaczało zakładnika, towarzysza, zmuszonego do podążania a w niektórych dialektach ślepca^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Barbara Patzek, "Homer i jego czasy", Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2007