Litosole, gleby inicjalne skaliste - typ gleb w systematyce opracowanej dla obszaru Polski przez Polskie Towarzystwo Gleboznawcze . Zaliczane są do niego gleby powstałe z różnych niewapiennych skał masywnych. Posiadają budowę profilu (A)C-C, gdzie A (inicjalny poziom próchniczny ) nie przekracza 10 cm. Pod poziomem (A)C o małej zawartości próchnicy zalega lita skała.

Gleby te występują głównie na terenach górskich i wyżynnych, tam gdzie lita skała została odsłonięta przez erozję. Wykazują różny stopień zakwaszenia , zależnie od rodzaju skały i położenia nad poziomem morza. Stanowią one stadium przejściowe między skałą , a glebą . Pod względem bonitacyjnym zaliczane są do nieużytków rolniczych.

Do tego typu zaliczane są 2 podtypy:

• gleby inicjalne skaliste erozyjne - w Polsce występują głównie w wyższych partiach Tatr i Sudetów . W najwcześniejszym stadium swego rozwoju porośnięte są roślinnością naskalną, oraz murawową. W późniejszym etapie wkracza na nie roślinność drzewiasta, w górach głównie świerk i kosodrzewina . Ich ewolucja następuje stosunkowo szybko.

• gleby inicjalne skaliste poligonalne - w Polsce występują bardzo rzadko, wyłącznie w górach powyżej regla górnego np. w okolicach Śnieżki . Ich rozwój bardzo silnie uwarunkowany jest warunkami klimatycznymi. Przez większą część roku pokrywa je śnieg, rozmarzają jedynie późną wiosną i w lecie. Poddawane są często procesom zamarzania i rozmarzania co prowadzi do segregacji tworzącego je materiału. Powstają tzw. struktury poligonalne, czyli geometryczne formy (wieloboki, pierścienie) o średnicy od 0,2 do 10m których obrzeżenia utworzone są przez grubszy materiał - kamienie, a wnętrze wypełnia materiał drobniejszy. Porasta je skąpa roślinność głównie mchy zasiedlające szczeliny i obniżenia terenu. Ewolucja tych gleb następuje bardzo wolno.

Zobacz też

• Systematyka gleb

Źródła

• Saturnin Zawadzki(red): Gleboznawstwo. PWRiL, 1999. .