Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Hugo Kołłątaj

Hugo Kołłątaj

Hugo Kołłątaj
kanonik katedralny
Hugo Kołłątaj
Herb Hugo Kołłątaj
Data i miejsce urodzenia 1 kwietnia 1750
Dederkały Wielkie
Data i miejsce śmierci 28 lutego 1812
Warszawa
podkanclerzy koronny
Okres sprawowaniaod 1791
Wyznanie katolickie
Kościół łaciński
Inkardynacja archidiecezja krakowska
Prezbiterat 1774
Odznaczenia
Order Orła Białego
Order Świętego Stanisława
Hugo Kołłątaj na Wikiźródłach
Autograf Hugona Kołłątaja

Hugo, Hugon Kołłątaj herbu Kotwica (ur. 1 kwietnia 1750 w Dederkałach Wielkich na Wołyniu , zm. 28 lutego 1812 w Warszawie ) – polski polityk, publicysta oświeceniowy , katolicki prezbiter , kanonik , satyryk, geograf, podkanclerzy koronny od 1791 , referendarz wielki litewski od 1786 .

Spis treści

Życiorys

Urodzony w rodzinie szlacheckiej, początkową edukację odebrał w szkołach w Pińczowie , a następnie kształcił się na Akademii Krakowskiej , gdzie uzyskał stopień doktora filozofii (1768). W latach 1770 - 74 studiował w Wiedniu , a później w Rzymie , gdzie uzyskał doktorat z prawa i teologii oraz przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie do Polski został kanonikiem krakowskim. Był kapłanem w Pińczowie i Krzyżanowicach Dolnych , działaczem Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych i Komisji Edukacji Narodowej oraz twórcą planu rozbudowy szkół w całym kraju. W latach 1777 - 80 z ramienia KEN dokonał reformy Akademii Krakowskiej – wprowadził między innymi wykłady z nauk przyrodniczych i literatury polskiej, umożliwił dostęp do nauki studentom pochodzącym z mieszczaństwa, uporządkował sprawy majątkowe akademii, a także umożliwił rozwój postępowych idei i poprawił poziom naukowy uczelni. W latach 1782 - 86 pełnił funkcję rektora.

Do Warszawy przeniósł się w 1779 roku i zgromadził tam prężny zespół publicystów zwany kuźnicą kołłątajowską , w którym działali m.in. Franciszek Ksawery Dmochowski i Franciszek Salezy Jezierski . Krytykowali oni przestarzałą strukturę polityczną i społeczną Rzeczypospolitej. W 1786 został odznaczony Orderem Świętego Stanisława , a w 1791 został kawalerem Orderu Orła Białego . Pomagał także przy konstytucji 3 maja. W czasie Sejmu Czteroletniego należał do najaktywniejszych działaczy stronnictwa patriotycznego .

W rozprawie politycznej Do Stanisława Małachowskiego [...] Anonima listów kilka sformułował plan reformy państwowej mający swój wyraz w konstytucji 3 maja , po której uchwaleniu Kołłątaj został mianowany podkanclerzym koronnym ( 1791 ) i założył Zgromadzenie Przyjaciół Konstytucji Rządowej . W czasie wojny polsko-rosyjskiej na zebraniu 23 lipca 1792 poparł decyzję króla Stanisława Augusta Poniatowskiego o jego przystąpieniu do konfederacji targowickiej .

Przygotowywał i uczestniczył w insurekcji kościuszkowskiej , wchodząc w skład Rady Najwyższej Narodowej , obejmując w niej Wydział Skarbu i prezentując bardziej radykalne poglądy niż w okresie Konstytucji 3 Maja. Pod koniec powstania kościuszkowskiego po szturmie Pragi 4 listopada 1794 Hugo Kołłątaj potajemnie opuścił Warszawę. Na emigracji 6 grudnia 1794 został aresztowany przez Austriaków w Radymnie , w drodze przez Galicję i Węgry do Wenecji , i osadzony w areszcie w Przemyślu . Następnie przebywał w więzieniu w ołomunieckim, gdzie w latach 1802-1808 napisał wielkie dzieło natury geograficznej "Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego". Dzieło to zostało wydane w trzech tomach jednak dopiero w 1842 i było ono znakomitym na ówczesne czasy systemem geografii ogólnej, pełnym świeżych i twórczych myśli. Kołłątaj jasno określał pojęcie czasu geologicznego i analizę procesów geologicznych, w czym wyprzedził Charles'a Lyella , a analizą wpływów środowiska na społeczeństwo dał podwaliny pod system antropogeografii wyprzedzając tym sposobem m.in. Friedrich Ratzela .

Po opuszczeniu więzienia udał się na Wołyń , gdzie był współtwórcą Liceum Krzemienieckiego . W latach 1807 - 08 podejrzany o kontakty z Napoleonem został wywieziony i przetrzymywany w Moskwie przez Rosjan.

Ostatnie lata życia przebywał w Księstwie Warszawskim . Zmarł w samotności po długiej i ciężkiej chorobie. Został pochowany na warszawskich Powązkach, ale urna z jego sercem została złożona w kościele w Wiśniowej , gdzie mieszkał jego brat Rafał Kołłątaj . Hugon Kołłątaj jest patronem Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie.

Dzieła

Jako publicysta zajmował się przede wszystkim nauką, oświatą i wychowaniem, a jego prace poruszające sprawy społeczne i władzy państwowej były podstawą Konstytucji 3 Maja. Postulował:

  • dziedziczność tronu
  • zniesienie liberum veto
  • ogólne opodatkowanie
  • zmniejszenie wpływów magnaterii
  • sejm gotowy
  • prawa dla mieszczan
  • wolność dla chłopstwa (zamiana pańszczyzny na czynsz)

Pozostawił po sobie wiele utworów publicystycznych, niektóre z nich to:

  • Listy Anonima (1788-89)
  • Prawo polityczne narodu polskiego (1790)
  • O ustanowieniu i upadku Konstytucji 3 Maja
  • Uwagi nad tą częścią ziemi polskiej, która od Traktatu Tylżyckiego zwać poczęto Księstwem Warszawskim (1808)
  • Stan oświecenia w Polsce w ostatnich latach panowania Augusta III
  • Porządek fizyczno-moralny (1810)
  • Naukowe podstawy polityki.
  • Miasta i mieszczanie ( wersja cyfrowa w PBI )
  • Rozbiór krytyczny zasad historii o początkach rodu ludzkiego, czyli racjonalistycznie pojęty wstęp do historii (1802-1806) ( tom I, wersja cyfrowa w PBI )

Zobacz też

Bibliografia

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Hugo Kołłątaj":

1972 ...

Stanisław Hozjusz ...

Józef Paszkowski ...

Towarzystwo do Ksiąg Elementarnych Potocki , a głównym sekretarzem Grzegorz Piramowicz . Znaczne zasługi w działalności Towarzystwa położył Hugo Kołłątaj . Członkami byli też Onufry Kopczyński , Kazimierz Narbutt , Józef Wybicki oraz ...

1777 Wydarzenia na świecie3 Urodzili się4 Zmarli5 Święta ruchome Wydarzenia w PolsceW Krakowie Hugo Kołłątaj , wydelegowany przez Komisje Edukacji Narodowej do przeprowadzenia reformy Szkół Nowodworskich, ...

Insurekcja kościuszkowska kraju. Ośrodkiem emigracji przedpowstańczej była Saksonia ( Drezno i Lipsk ), gdzie Ignacy Potocki , Hugo Kołłątaj i Tadeusz Kościuszko zawiązali sprzysiężenie. Uznano konieczność ustanowienia dyktatury wojskowej ...

1977 ...

1225 ...

Ludwik XVIII ...

Rada Najwyższa Narodowa Kochanowski )Wydział Sprawiedliwości -Franciszek Myszkowski (w rzeczywistości zastępca Józef Szymanowski )Wydział Skarbu - ks. Hugo Kołłątaj Wydział Żywności - Ignacy Wyssogota Zakrzewski Wydział Potrzeb Wojskowych - gen. mjr ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Hugo Kołłątaj":

Procent z danej liczby (plansza 1) ...

Redukcja wyrazów podobnych (plansza 1) ...

129 Kultura oświecenia w Polsce (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie