Imperium III dynastii z Ur (na zielono)
III dynastia z Ur – mezopotamska dynastia założona przez
Ur-Nammu
z
Ur
, panowała nad zjednoczonym
Sumerem
i
Akadem
w latach 2113-2005 pne. (chronologia średnia).
Okres rządów tej dynastii wiąże się z odrodzeniem cywilizacji sumeryjskiej po czasach semickich
Akadów
i najazdach koczowniczych
Gutejów
.
Nazwa dynastii wywodzi się z
Sumeryjskiej Listy Królów
.
Władcy III dynastii z Ur
Historia
W roku 2113 pne. władca z
Uruk
-
Utuhengal
został obalony przez swojego gubernatora z
Ur
,
Ur-Nammu
, który następnie, głównie drogą dyplomatyczną, podporządkował sobie cały
Sumer
i
Akad
. Jego następcy stworzyli w obu krajach silną administrację i podbili ziemie leżące na wschód i północ od Sumeru (m.in.
Elam
). W skład państwa Trzeciej dynastii wchodziły:
Babilonia
,
Mari
,
Aszur
i
Elam
. W zarządzaniu krajem znaczącą rolę odgrywały świątynie. Ich zadaniem było między innymi czuwanie nad zasiewami i systemem irygacyjnym. Wielką rolę w gospodarce odgrywał handel oraz warsztaty rzemieślnicze. W roku 2025 p.n.e. żyjący na wschodzie Elamici odbili swoją stolicę
Suzę
i zaczęli atakować Sumer. Dwadzieścia jeden lat później zdobyli i splądrowali Ur, kładąc kres panowaniu trzeciej dynastii z tego miasta.
Sztuka i architektura
Władcy Trzeciej dynastii uświetnili swe panowanie licznymi świątyniami i pałacami. Wiele budowli powstało nie tylko w
Ur
, lecz także w
Nippur
,
Eridu
,
Larsie
,
Uruk
,
Aszur
. W tym okresie ukształtowała się forma
zigguratu
. Jednym z najlepiej zachowanych i zarazem najważniejszych jest
ziggurat w Ur
. Upowszechnił się także wtedy nowy typ budowli kultowej, polegający na ułożeniu kolejnych pomieszczeń na wspólnej osi. Był to tzw. typ "szerokiego" sanktuarium. Rzeźba zachowała się w postaci nielicznych obiektów, m.in. w
Mari
, które przedstawiają miejscowych władców. Jednym z przykładów reliefu jest
Stela Ur-Nammu
, zachowana we fragmentach.
odcisk
pieczęci cylindrycznej
z okresu Ur III ze sceną prezentacji; tłum. inskrypcji: "Ur-Nammu, potężny bohater, król Ur; Haszhamer, gubernator miasta Iszkur-Sin, jego sługa"; zbiory
British Museum
Pieczęć cylindryczna
owego okresu zaczynała być wyrobem standardowym. Głównym motywem była scena prezentacji: właściciel pieczęci jest prowadzony przez boga ku władcy.
Podsumowanie
Panowanie III dynastii z Ur było ostatnim okresem niezależności Sumeru. Wraz z jej upadkiem zakończył się okres sztuki sumeryjskiej. Jednakże osiągnięcia kultury Sumerów stały się częścią kultury nie tylko Bliskiego Wschodu, ale także częścią kultury światowej.
Bibliografia
- Marek Stępień, "Ensi w czasach III dynastii z Ur: aspekty ekonomiczne i administracyjne pozycji namiestnika prowincji w świetle archiwum z Ummy", Warszawa, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, 2006
- Marek Stępień, Kodeks Hammurabiego, Wydawnictwo ALFA, Warszawa 2000.
