III wyprawa krzyżowa odbyła się w latach
1189
-
1192
. Była to próba odzyskania
Ziemi Świętej
z rąk sułtana
ajjubidzkiego
Saladyna
, której podjęło się rycerstwo europejskie dowodzone przez cesarza
Fryderyka I Barbarossę
, króla francuskiego
Filipa II Augusta
i króla angielskiego
Ryszarda Lwie Serce
.
Geneza konfliktu
Po klęsce
II wyprawy krzyżowej
jednemu z muzułmańskich władców,
Nur ad-Dinowi
, udało się zjednoczyć pod swym panowaniem
Syrię
i opanować
Damaszek
.
Nur ad-Din
, chcąc kontynuować swą ekspansywna politykę, zwrócił teraz uwagę na państwo
Fatymidów
w
Egipcie
. W roku
1163
wysłał on nad
Nil
ekspedycję wojskową pod wodzą swojego zaufanego generała Szirkuha, któremu towarzyszył jego młodszy bratanek
Saladyn
.
W tej sytuacji znajdujący się w wielkim zagrożeniu sułtan egipski Szawar wezwał na pomoc
króla jerozolimskiego
Amalryka I
, który wkrótce przybył na czele swoich wojsk i obległ Szirkuha w ufortyfikowanym mieście Bilbeis (
1164
).
Tymczasem Nur ad-Din, korzystając z zaangażowania się krzyżowców w Egipcie, najechał
Antiochię
i zmasakrował broniące jej chrześcijańskie wojska. Udało mu się przy tym pojmać wielu spośród przywódców poprzednich krucjat, w tym również księcia Antiochii
Reinalda z Chatillon
. Teraz, aby przyspieszyć rozstrzygnięcie działań w Egipcie, Nur ad-Din wysłał Szirkuhowi skalpy chrześcijańskich obrońców Antiochii, co zaowocowało wycofaniem się obu armii z Egiptu.
Ambitny władca Syrii nie zamierzał jednak rezygnować z planów podporządkowania sobie Egiptu i w roku
1167
ponownie wysłał tam Szirkuha. Fatymidzi znów wezwali na pomoc Amalryka i wspólnie zmusili Szirkuha do wycofania się pod
Aleksandrię
. Tym razem jednak król jerozolimski nie zamierzał się wycofywać z niczym. Zwrócił się więc przeciwko Szawarowi i obległ miasto Bilbeis. Zdrada ta okazała się jednak zgubna dla Królestwa Jerozolimskiego, bowiem w takiej sytuacji siły Szawara i Szirkuha połączyły się i wspólnie wystąpiły przeciwko Amalrykowi wypierając go wkrótce z Egiptu. Jednocześnie wydarzenia te doprowadziły do przejęcia kontroli nad Egiptem przez Nur ad-Dina (Szawar został zamordowany) i osaczenia chrześcijan z niemal wszystkich stron.
W
Egipcie
władzę w imieniu Nur ad-Dina miał sprawować Szirkuh. Jednakże w
1169
zmarł on niespodziewanie po zaledwie kilku tygodniach rządów. Władzę po nim odziedziczył Saladyn, który wkrótce zdobył także władzę w Syrii (po śmierci Nur ad-Dina w
1174
) i założył dynastię
Ajjubidów
.
W roku
1174
zmarł również Amalryk I, zostawiając Królestwo Jerozolimskie swemu trzynastoletniemu synowi
Baldwinowi IV
, który zawarł z Saladynem umowę zapewniającą wolną wymianę handlową pomiędzy terytoriami muzułmanów i chrześcijan.
Baldwin IV zmarł w
1185
, a jego następcą został siedmioletni
Baldwin V
. Regencję w jego imieniu sprawował
Rajmund III
z
Trypolisu
. Panowanie to nie trwało jednak długo, bowiem już w następnym roku Baldwin V zmarł, a władzę przejęła jego matka
Sybilla Jerozolimska
oraz jej drugi mąż
Gwidon de Lusignan
.
W czasie tych zmian na tronie jerozolimskim rozbójniczą i piracką działalność prowadził
Renald de Châtillon
, wypuszczony z niewoli jeszcze w
1176
. Jeden z jego napadów okazał się zgubny dla całego Królestwa Jerozolimskiego. Gdy Renald odmówił wypuszczenia pojmanych członków muzułmańskiej karawany wraz z ich towarami, Saladyn przyjął to jako zniewagę i wypowiedział Królestwu Jerozolimskiemu wojnę, do której przygotowywał się już od dłuższego czasu.
W
1187
Saladyn obległ miasto
Tyberiada
w
Galilei
. Rajmund z Trypolisu doradzał cierpliwość, lecz król działając według wskazówek Renalda i
templariuszy
pomaszerował ze swymi wojskami do wąwozu Hittin, prowadzącego w kierunku
Tyberiady
. Armia krzyżowców, spragniona i zdemoralizowana, została rozgromiona w
bitwie
która się tam rozegrała.
Do końca roku Saladyn zajął niemal całe terytorium Królestwa Jerozolimskiego z
Akką
i
Jerozolimą
.
Przygotowania do krucjaty
Nowy papież
Grzegorz VIII
obwieścił, że zdobycie
Jerozolimy
było karą za grzechy popełnione przez chrześcijan i dlatego konieczne jest zorganizowanie kolejnej krucjaty, aby odkupić grzechy i odzyskać Jerozolimę. Na to wezwanie król
Anglii
Henryk II
i król
Francji
Filip II August
zakończyli wojnę między sobą i obaj narzucili swoim poddanym nowy, 10% podatek, aby sfinansować wyprawę do Ziemi Świętej.
Wyprawa Fryderyka I Barbarossy
Cesarz rzymski
Fryderyk I Barbarossa
natychmiast odpowiedział na wezwanie papieża i w maju
1189
jako pierwszy wyruszył do Ziemi Świętej na czele rycerstwa niemieckiego. Fryderyk powiększył swą armię do takich rozmiarów, iż nie mogła ona zostać przetransportowana statkami przez
Morze Śródziemne
i podążyła drogą lądową przez
Węgry
,
Bułgarię
i
Azję Mniejszą
.
18 maja
1190
niemiecka armia pokonała wojska
seldżuckie
w bitwie pod
Ikonium
. Jednak wkrótce zdarzył się tragiczny wypadek. Podczas kąpieli w rzece
Salef
(Kalykadnos) Fryderyk I Barbarossa utopił się (podczas kąpieli miał na sobie zbroję i to było przyczyną jego utonięcia). Komendę przejął jego syn Fryderyk Szwabski, jednak nie był on w stanie utrzymać dyscypliny i jedności armii. Doprowadził wojska do
Antiochii
, gdzie pochował ojca w kościele Św. Piotra, ale i tu pech prześladował niemiecką wyprawę i wielu rycerzy dosięgła zaraza.
Wyprawa Ryszarda I Lwie Serce
Ryszard Lwie Serce walczący z Saladynem. Jest to jedynie symbol, gdyż obaj władcy nigdy się nie spotkali.
Po wypłynięciu z Sycylii flota Ryszarda trafiła na silny sztorm. Kilka statków zatonęło, a jeden – wiozący narzeczoną Ryszarda oraz pokaźną ilość złota – rozbił się na
Cyprze
. Skarb został przejęty przez władcę Cypru
Izaaka Komnena
. Ryszard wpłynął do portu w
Limassol
6 maja
1191
i spotkał się z Izaakiem, który zgodził się zwrócić skarb i dodatkowo wysłać 500 swoich żołnierzy do Ziemi Świętej. Jednakże po powrocie do
Famagusty
Izaak zmienił zdanie i nakazał Ryszardowi opuścić natychmiast wyspę. Rozwścieczony Ryszard podbił wyspę w ciągu kilku dni.
Ryszard wraz z wojskami zdobył Akkę i kontynuował swoje podboje. Nie posiadał dużej armii (ok. 8000 rycerzy). W pewnym momencie Saladyn zaatakował Akkę. Ryszard, który szedł wtedy na Jerozolimę, zmuszony został do powrotu. Razem ze swoją armią przedostał się do garnizonu, znajdującego się w centrum miasta i obleganego przez wroga. Ryszard odepchnął armię Saladyna. Wyruszył znowu na Jerozolimę, ale Saladyn znowu ruszył na Akkę. Ryszard tym razem dotarł pierwszy do tej warowni. Żołnierzom brakowało jedzenia i picia, ich morale było niskie. Ryszard wyciągnął swoją armię na "ostateczne starcie", lecz nie spodziewał się zwycięstwa, jakie odniósł. Zmierzyły się autorytety władców, a nie armie. Muzułmanie przestraszyli się wielkiego króla, wyjeżdżającego poza mury miasta. Uznali, że Allach stanął po ich stronie. Kiedy Ryszard wbił się w jednostki wroga, razem ze swoimi rycerzami tak ich przestraszył, że uciekli w popłochu.
Po tym zwycięstwie Ryszard w spokoju zebrał żołnierzy i wyruszył na święte miasto. Kiedy podjechał pod nie zmuszony został do odwrotu, ponieważ nowa armia nadciągała z odsieczą Jerozolimie. Ryszard uznał, że nawet jak zdobędzie miasto wojsko muzułmańskie tym razem go pokona. Europejczycy uznali Ryszarda za tchórza, ponieważ nie zdobył Jerozolimy. Ryszard nawet nie spróbował jej zdobyć.
Dalsze losy krucjaty
Wyprawa prowadziła trzyletnie oblężenie Akki, zakończone jej zdobyciem i podpisaniem ugody z Saladynem. Skromne wyniki tej wyprawy (warunki pokoju zakładały zapewnienie pielgrzymom swobodnego dostępu do Jerozolimy oraz przekazanie przez Ajjubidów pasa wybrzeża morskiego od
Tyru
do
Jaffy
) skłoniły papiestwo do zorganizowania
IV wyprawy krzyżowej
.
Zobacz też