XL wiek p.n.e. XXXIX wiek p.n.e. XXXVIII wiek p.n.e. XXXVII wiek p.n.e. XXXVI wiek p.n.e. XXXV wiek p.n.e. XXXIV wiek p.n.e. XXXIII wiek p.n.e. XXXII wiek p.n.e. XXXI wiek p.n.e.

Wydarzenia

• około 4000 p.n.e.
  • okres hodowców bydła na Saharze – największy rozkwit tamtejszej cywilizacji i gospodarki
  • rolnictwo docierało na Wyspy Brytyjskie i do Skandynawii
  • w Europie powszechnie budowano kręgi kamienne i grobowce w formie kamiennych skrzyń lub dolmenów , czyli grobowców ułożonych z wielkich głazów i przysypywanych ziemią. Ustawiano też menhiry
  • początek neolitu na ziemiach polskich, przybysze z południa wprowadzili rolnictwo

• około 3900 p.n.e.
  • kopalnia krzemienia na terenie Polski ( Krzemionki )

• około 3800 p.n.e.
  • budowa kompleksu megalitycznych świątyń Ġgantija na wyspie Gozo w dzisiejszej Republice Malty

• 3761 p.n.e. 7 października – początek kalendarza żydowskiego

• około 3750 p.n.e. – początek okresu Uruk w Mezopotamii . Mniej więcej w tym czasie do Mezopotamii przybył lud o niewyjaśnionym pochodzeniu, zwany Sumerami . Wytworzyli oni w późniejszym okresie miejską cywilizację. Zanim jednak do tego doszło, zamieszkiwali w osadach, trudniąc się rolnictwem. Sumerowie zbierali plony 2 razy w roku

• około 3600 p.n.e.
  • cmentarzysko hodowców bydła Dżabal ar-Ramla w egipskiej części Pustyni Libijskiej . Mieszkańcy Dżabal ar-Ramla byli nomadami , lecz przywiązanymi do rodowej nekropolii . Zmarłych w formie zmumifikowanej wożono przez wiele miesięcy podczas wędrówek po to, aby ich ciała pogrzebać zgodnie z plemiennym obyczajem
  • świat zamieszkiwało około 35 milionów ludzi
  • Troja 1

• około 3500 p.n.e.
  • na obszarze Sumeru rozwijały się państwa-miasta ( Ur , Uruk , Lagasz )
  • Egipt : powstały pierwsze miasta, obróbka miedzi
  • powstały trwałe wsie rybackie na wybrzeżach Peru , w głębi lądu uprawiano bawełnę i kilka odmian fasoli
  • najwcześniejsze kultury ceramiczne w Ekwadorze
  • ożywienie wymiany handlowej neolitycznych osadników Italii
  • rolnictwo obecne było w całej Europie

• 3379 p.n.e. 15 lutego – Majowie opisali zaćmienie Księżyca (najstarszy zapis zjawiska astronomicznego)

• około 3300 p.n.e.
  • w Górnym Egipcie rozpoczął się podokres predynastyczny średni ( gerzeeński ).
  • najstarsze gliniane tabliczki ze znakami liczbowymi ( Babilonia )

• około 3200 p.n.e.
  • początek zróżnicowania społecznego w kulturach Longshan w Chinach
  • w rozwidleniu Delty Nilu , na południe od dzisiejszego Kairu , istniała kultura Meadi
  • w Górnym Egipcie zaczął się podokres predynastyczny późny

• 3114 p.n.e. 11 sierpnia – wg Kalendarza Majów miał miejsce początek piątej (obecnej) epoki dziejów ludzkości (data wyliczona według korelacji Goodmana-Martineza-Thompsona, obecnie najpowszechniej przyjmowanej przez naukowców – jest to arbitralnie przyjęta, jedna z kilku propozycji daty początkowej. Inne propozycje to np. 10 lutego 3641 p.n.e., 10 sierpnia 3214 p.n.e.)

• około 3100 p.n.e.
  • początek okresu Dżemdet Nasr w Mezopotamii
  • dziedziczność władzy w miastach Sumeru
  • zaczyna się okres wczesnodynastyczny w Egipcie (od I do III dynastii)
  • kalendarz egipski

Zmiany środowiska

• około 3400 p.n.e.
  • początek pustynnienia Sahary

Odkrycia i wynalazki

• około 4000 p.n.e.
  • wynalezienie koła w Mezopotamii
  • początki warzenia piwa w Mezopotamii
  • Egipt : pierwsze łodzie żaglowe na Nilu , początek obróbki miedzi
  • pierwsza ceramika w Ameryce ( Gujana )
  • hodowla owiec dla pozyskania wełny na Bliskim Wschodzie
  • uprawa sorgo w południowym Sudanie
  • udomowienie konia na stepach dzisiejszej Ukrainy

• około 3800 p.n.e. – najwcześniejsza obróbka brązu na Bliskim Wschodzie (w Tepe Yahya w Iranie )

• około 3650 p.n.e. – na stepach rosyjskich używano pojazdów kołowych

• około 3600 p.n.e. – pojawienie się techniki wytopu miedzi i brązu na wosk tracony w Mezopotamii . Jednak wciąż dominowały tam narzędzia kamienne

• około 3500 p.n.e.
  • zastosowanie koła garncarskiego w regionie Indusu . Technika ta zaadaptowała się w Mezopotamii . Dzięki niej ruszyła masowa produkcja naczyń glinianych, co niestety ujemnie odbiło się na ich walorach estetycznych
  • zastosowanie pierwszych pojazdów kołowych w Europie Środkowej
  • w Egipcie i w Azji Zachodniej pojawiają się sporadycznie wyroby z żelaza kutego na zimno. Były one jednak nietrwałe i słabe w porównaniu z narzędziami miedzianymi
  • pojawienie się pisma klinowego w Mezopotamii

• około 3400 p.n.e. – Egipt : najwcześniejsze hieroglify ; biała, malowana ceramika

• około 3300 p.n.e. – początek wytopu miedzi w Europie Środkowej

• około 3200 p.n.e. – wozy kołowe pojawiły się w Sumerze i na Bałkanach