Ignacy Jan Paderewski
Data i miejsce urodzenia	6 listopada [1] 1860 Kuryłówka
Data i miejsce śmierci	29 czerwca 1941 Nowy Jork
Prezes Rady Ministrów
Okres urzędowania	od 18 stycznia 1919 do 27 listopada 1919
Poprzednik	Jędrzej Moraczewski
Następca	Leopold Skulski
Minister spraw zagranicznych
Okres urzędowania	od 16 stycznia 1919 do 9 grudnia 1919
Poprzednik	Leon Wasilewski
Następca	Władysław Wróblewski (p.o.)
Odznaczenia
Order Orła Białego Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari (pośmiertnie) Order Odrodzenia Polski Legia Honorowa (Francja) Order Imperium Brytyjskiego

Pomnik Ignacego Jana Paderewskiego w Parku Ujazdowskim

Fortepian Paderewskiego ofiarowany polskiej ambasadzie w Waszyngtonie

Jedyny zachowany dom Paderewskiego - dworek w Kąśnej Dolnej na południu Polski.

Ignacy Jan Paderewski herbu Jelita (ur. 6 listopada ^[1] 1860 w Kuryłówce , zm. 29 czerwca 1941 w Nowym Jorku ) – polski pianista, kompozytor, polityk, premier Polski , działacz niepodległościowy, profesor konserwatorium w Warszawie .

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Ignacy Jan Paderewski przyszedł na świat w Kuryłówce na Podolu w 1860. Matka, Poliksena z domu Nowicka, córka Zygmunta, filomaty i przyjaciela Adama Mickiewicza , zmarła wkrótce po jego narodzinach. Jedynym opiekunem Ignacego i jego starszej siostry Antoniny był ojciec, uczestnik powstania styczniowego , który za udział w nim odbył karę roku więzienia w Kijowie . Rodzice Paderewskiego pochowani zostali w Żytomierzu . W tym czasie małym Paderewskim opiekowała się ciotka. Duży wpływ na jego wychowanie wywarł były powstaniec listopadowy , Michał Babiński^[]. Zajmował się on nauczaniem dziecka historii, geografii, języka francuskiego i literatury polskiej. Młody Paderewski od dzieciństwa przejawiał uzdolnienia muzyczne, początkowo grając na starym rodzinnym fortepianie .

W latach 1872–1878 zdobył wykształcenie w warszawskim Instytucie Muzycznym , noszącym od 1919 nazwę Konserwatorium Warszawskie. Tam studiował grę na fortepianie pod kierunkiem Rudolfa Strobla Juliusza Janoty, Romana Schloczera i jego brata Pawła Schloczera. Z przedmiotów teoretycznych kształcił się pod kierunkiem Gustawa Regulskiego, który był uczniem Hektora Berlioza ^[2]Po ukończeniu szkoły z odznaczeniem otrzymał posadę nauczyciela kursu średniego fortepianu w tejże szkole. Paderewski utrzymywał się grając na przyjęciach, komponując i wykonując własne utwory, a także udzielając lekcji gry. W 1880 poślubił Antoninę Korsakównę. Pomimo zachwytów otoczenia, sam twierdził iż musi jeszcze wiele się nauczyć – przez to potrafił ćwiczyć nawet po 12 godzin dziennie. W 1881, po śmierci żony (która pozostawiła go z kalekim kilkumiesięcznym synem Alfredem), wyjechał doskonalić swój warsztat do Berlina .

Kariera muzyczna

W czasie zagranicznych wojaży Paderewski spotkał m.in. słynną polską aktorkę Helenę Modrzejewską . Ta, zafascynowana jego talentem, podarowała mu pokaźną sumę pieniędzy. Za tę kwotę mógł kontynuować naukę w Wiedniu pod kierownictwem Teodora Leszetyckiego . Jego mistrz polecił go później na posadę nauczyciela gry na fortepianie w Strasburgu . Pierwszy większy sukces odniósł debiutując jako pianista w 1887, a w 1888 miał miejsce jego pierwszy duży koncert w Paryżu . Tam też spotkał i zaprzyjaźnił się z kompozytorem Camille Saint-Saëns .

Później przez pewien czas przebywał w Londynie , gdzie koncertował między innymi przed samą królową Wiktorią . Wielkim sukcesem okazało się jego pierwsze tournée po Stanach Zjednoczonych w latach 1891–1892, na które Paderewski zmuszony był się udać z powodu kłopotów finansowych. Na stałe zamieszkał w USA . Zyskał sobie ogromną popularność, nazywany był największym ze wszystkich, mistrzem, królem pianistów, czarodziejem klawiatury. Podczas koncertowania w USA odniósł kontuzję dłoni, myślał nawet o zakończeniu kariery. Sprawność dłoni przywrócił mu Friedrich Lange – pionier niemieckiej chirurgii w Ameryce. W 1899 Paderewski ożenił się z Heleną Górską, czym sprawił zawód wielu wielbicielkom urzeczonym jego talentem i wyglądem (zwłaszcza długimi, falującymi włosami). Pomimo zakupienia dworku w Kąśnej Dolnej w Małopolsce państwo Paderewscy osiedli w Szwajcarii , w posiadłości Riond-Bosson w Tolochenaz koło Morges , niedaleko Lozanny .

Paderewski skomponował swoją jedyną operę (jedyne dzieło sceniczne) - Manru na przełomie stulecia. Jej prapremiera odbyła się w Dreznie 29 maja 1901, a wkrótce zaprezentowano dzieło we Lwowie . Prapremiera amerykańska odbyła się w Metropolitan Opera 14 lutego 1902, odbyło się jeszcze 9 przedstawień w tym samym sezonie, po czym utwór zszedł z afisza i nie został nigdy wznowiony. Należy tu dodać, że Manru pozostaje jedyną polską operą (skomponowaną przez Polaka) wystawioną w Metropolitan Opera .

Polityka

Na jego zlecenie w 1908 rzeźbiarz Antoni Wiwulski wykonał pomnik upamiętniający zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Grunwaldem . Monument został odsłonięty w 1910 w Krakowie , w obecności ponad 150 tys. osób^[3]. Paderewski wygłosił wówczas przemówienie o wymowie niepodległościowej.

Po wybuchu I wojny światowej , zaczął prowadzić szeroko zakrojoną działalność dyplomatyczną na rzecz Polski i Polaków, wykorzystując swą popularność na Zachodzie. M.in. zbierał fundusze na pomoc ofiarom wojny i był jednym ze współzałożycieli komitetów pomocy Polakom w Paryżu i Londynie . W 1915 założył wraz z Henrykiem Sienkiewiczem w Vevey Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce . Tego samego roku wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie kontynuował swą działalność. Przed każdym ze swoich występów przemawiał na temat postulowanej przez niego niepodległości Polski. W krótkim czasie udało mu się zbliżyć do doradcy prezydenta Wilsona , Edwarda House'a . Później spotkał się z samym prezydentem, któremu w styczniu 1917 przekazał memoriał na temat Polski. Być może z tego powodu sprawa niepodległości naszego kraju znalazła się w słynnych 14 punktach Wilsona. W sierpniu 1917 został przedstawicielem na USA Komitetu Narodowego Polskiego z Romanem Dmowskim na czele.

Po powrocie do kraju Józefa Piłsudskiego i powierzeniu przez niego misji formowania rządu Jędrzejowi Moraczewskiemu , również i Paderewski powrócił do Polski. 25 grudnia 1918 pojawił się w Gdańsku , skąd następnie udał się do Poznania . Jego przybycie do stolicy Wielkopolski i entuzjastyczne przywitanie stało się impulsem do wybuchu zakończonego sukcesem powstania . Po przyjeździe do Warszawy , Paderewski spotkał się z Piłsudskim i podjął się roli mediatora pomiędzy nim, a obozem Dmowskiego. 16 stycznia 1919 został premierem, pełniąc również funkcję ministra spraw zagranicznych.

Wraz z Romanem Dmowskim reprezentował Polskę na konferencji w Paryżu, zakończonej podpisaniem traktatu wersalskiego , kończącego I wojnę światową. W tym czasie wsparł gen. Tadeusza Rozwadowskiego w jego planach tworzenia Legionu Amerykańskiego, który miał walczyć w Polsce z bolszewikami. W wyniku tych działań powstała polsko-amerykańska Eskadra Lotnicza im. Tadeusza Kościuszki . Paderewskiemu nie udało się zrealizować wszystkich założeń strony polskiej, jednak dał się poznać jako sprawny negocjator i dyplomata. Pomimo to jego bezpartyjny rząd był krytykowany w kraju zarówno przez lewicę , jak i prawicę . Paderewski wiedział, iż jego gabinet ma charakter tylko i wyłącznie przejściowy, dlatego w grudniu 1919 podał się do dymisji. Następnie wyjechał do Szwajcarii odpocząć od polityki.

Powrócił jednak do kraju w kulminacji wojny polsko-bolszewickiej w 1920. Został wysłannikiem rządu polskiego do Ligi Narodów . Wkrótce jednak zrezygnował z tej funkcji w 1921.

Ostatnie lata

Ignacy Paderewski

W 1922 wyjechał ponownie do USA, gdzie powrócił do koncertowania. Za odbycie trasy koncertowej po Stanach, udało mu się zarobić 500 tys. dolarów, sumę jak na owe czasy astronomiczną. Później zajął się także działalnością charytatywną (w 1932, na występ Paderewskiego w Madison Square Garden przybyła rekordowa liczba widzów – 16 tys., a dochód z tego koncertu artysta przeznaczył na bezrobotnych amerykańskich muzyków). W tym czasie otrzymał wiele tytułów i odznaczeń, m.in. tytuł lordowski od brytyjskiego monarchy Jerzego V .

Po śmierci Piłsudskiego w 1935, Paderewski współtworzył tzw. Front Morges ^[4]. Organizacja ta, opozycyjnie nastawiona wobec polskiego reżimu autorytarnego , miała charakter centroprawicowy, a jednym z jej głównych założycieli był generał Władysław Sikorski . Front Morges domagał się demokratyzacji życia politycznego w kraju, ale również postulował wybór Paderewskiego na prezydenta Polski.

Po wybuchu II wojny światowej , Paderewski wszedł w skład władz Polski na uchodźstwie. Został przewodniczącym Rady Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej w Londynie, która stanowiła substytut Sejmu na emigracji. W 1940 wyjechał ponownie do USA, aby tam znów prowadzić działalność niepodległościową. W 1940, mimo podupadającego zdrowia, udał się raz jeszcze do USA, by działać na rzecz Polski. Spowodował między innymi uzyskanie przez rząd Sikorskiego kredytów na uzbrojenie polskich sił zbrojnych na Zachodzie.

Paderewski zmarł na zapalenie płuc ^[5] 29 czerwca 1941 o jedenastej rano, w pokoju hotelowym^[6]. Następnego dnia premier Rządu RP na uchodźstwie i Naczelny Wódz , gen. Władysław Sikorski wydał rozkaz nr 11, w którego ostatnich słowach napisał:

"Naród polski okryty głęboką żałobą po pamięci I. J. Paderewskiego traci z Jego odejściem od nas na zawsze jednego z największych swych duchów przewodnich. Cześć Jego pamięci! Rozkaz niniejszy odczytać przed frontem oddziałów i na pokładach okrętów Rzeczypospolitej Polskiej.

Miejsce ostatniego spoczynku Ignacego Jana Paderewskiego w w podziemiach Bazyliki Archikatedralnej Św. Jana Chrzciciela w Warszawie

Gwiazda Paderewskiego w Alei Gwiazd w Hollywood , USA

Pierwotnie pochowano go na Narodowym Cmentarzu w Arlington w pobliżu Waszyngtonu . Jednak 29 czerwca 1992 trumnę z jego prochami sprowadzono do Polski, gdzie spoczęła w podziemiach archikatedry św. Jana w Warszawie . Pośmiertnie odznaczony orderem wojennym Virtuti Militari .

Rodzina

17 stycznia 1880 Ignacy Jan Paderewski poślubił Antoninę Korsak, która zmarła 9 miesięcy później – 18 października. Z pierwszego małżeństwa miał syna Alfreda (1880–1901). 31 maja 1899 Paderewski ożenił się ponownie z Heleną z Rosenów primo voto Górską , która zmarła 16 stycznia 1934^[7].

Odznaczenia i tytuły

• Order Orła Białego
• Order Virtuti Militari V kl. (pośmiertnie)^[8]
• Legia Honorowa
• Order Imperium Brytyjskiego
• Doktoraty honoris causa uniwersytetów we Lwowie (1912), Krakowie (1919) i Poznaniu (1924), jak również kilku uczelni amerykańskich.
• Honorowy obywatel Warszawy
• Filister honoris causa korporacji akademickiej Patria ^[9]

Jako patron

• Jest patronem wielu szkół, m.in. X Liceum Ogólnokształcącego w Katowicach (potocznie nazywanego Paderewą), Gimnazjum nr 16 w Bydgoszczy, Gimnazjum nr 10 w Grudziądzu, Gimnazjum nr 13 w Częstochowie, Gimnazjów nr 11, 18 i 95 w Warszawie, Szkoły muzycznej I st. w Choszcznie oraz VI Liceum Ogólnokształcącego w Poznaniu (potocznie nazywanego również "Paderkiem"). Jego imię nosi także Port lotniczy Bydgoszcz ( http://www.plb.pl/ ).

Ciekawostki

• Na stronie Wyspy Ellis ( http://www.ellisisland.org/ ) można znaleźć kartę przybycia Ignacego Paderewskiego do USA ^[10].

Przypisy

Bibliografia

Linki zewnętrzne

• Sylwetka Paderewskiego w portalu Culture.pl
• O przodkach Paderewskiego na obecnej Ukrainie
• Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. I. J. Paderewskiego
• Materiały nutowe oraz oceny szkolne Ignacego Jana Paderewskiego z lat 1872–1878