Irgun Cwai Leumi ( hebr. ארגון צבאי לאומי, "Narodowa Organizacja Zbrojna"), w skrócie Ecel - była żydowską nielegalną, podziemną organizacją zbrojną działającą w Brytyjskim Mandacie Palestyny w oparciu o metody terrorystyczne w latach 1931 - 1948 , po odłączeniu się od paramilitarnej organizacji Hagana .

Przyczyny powstania

Irgun powstała z inspiracji Władimira Żabotyńskiego , który namówił grupę sympatyków do odłączenia się od Hagany i utworzenia nowej organizacji zbrojnej. Był od samego początku związany z tzw. rewizjonistycznym nurtem syjonizmu . Przyjął najbardziej radykalną formę walki z brytyjską administracją w Palestynie , która blokowała żydowską imigrację do Palestyny . W swojej działalności Irgun stosował terroryzm .

Celem działalności Irgunu było powstanie żydowskiego państwa na całości terytorium Brytyjskiego Mandatu Palestyny , łącznie z ziemiami położonymi na wschodniej stronie rzeki Jordan . Sposobem do osiągnięcia tego celu była walka zbrojna.

Ideowym przywódcą Irgunu był Władimir Żabotyński , który powiedział: "każdy Żyd ma prawo przyjechać do Palestyny; tylko czynny odwet powstrzyma Brytyjczyków i Arabów; tylko żydowskie siły zbrojne stworzą państwo żydowskie."

Politycznym i duchowym przywódcą Irgunu był Avraham Tehomi.

Utworzenie Irgunu

Po arabskich zamieszkach 1929 roku, doszło do otwartej krytyki działania Hagany . Część członków Hagany uważało, że należy podjąć otwartą walkę, a nie ograniczać się jedynie do obrony osiedli i kibuców .

10 kwietnia 1931 roku część działaczy Hagany odmówiła w Jerozolimie złożenia broni w magazynie. Ci zbuntowani bojownicy zgromadzili się wokół Avrahama Tehomi. Tę nową organizację początkowo nazywano Narodowa Hagana ( hebr. ההגנה הלאומית) lub Irgun Bet, Haganah Bet.

Grupa formalnie przyjęła nową nazwę Irgun dopiero w 1937 roku.

Oddziały Irgunu liczyły około 10 tys. ludzi, którzy stacjonowali w takich osiedlach jak: Yesod HaMa'ala, Mishmar HaYarden, Rosh Pina, Metula, Nahariya, Hadera, Binyamina, Herzliya, Netanya, Kfar Sava, Rishon LeZion, Rehovot i Ness Ziona. W późniejszym czasie oddział Irgunu działał także w Jerozolimie .

W 1937 roku doszło do wewnętrznego rozłamu i około 2 tys. członków powróciło do Hagany .

Nielegalna imigracja

Nielegalni imigranci lądują na plażach Tel Awiwu. Statek "Patria" - 22 sierpnia 1939 r.

Irgun prowadził szeroką działalność w kierunku rozwijania nielegalnej imigracji do Mandatu Palestyny .

Pierwszy ze statków Irgunu przypłynął do Palestyny 13 kwietnia 1937 roku, a ostatni 13 stycznia 1940 roku. Ogółem dzięki pomocy Irgunu do Palestyny dotarło około 18 tys. Żydów .

Aktywna obrona

Hotel King David po zamachu bombowym Irgunu - zginęło blisko 90 osób, w tym Żydów, Arabów i Brytyjczyków - 22 lipca 1946 r.

Arabski autobus zniszczony przez bombę Irgunu. Zginęło 7 Arabów. - 29 grudnia 1947 r.

W obliczu nasilających się arabskich ataków na żydowskie osiedla, David Raziel stworzył zupełnie nowy termin: "aktywnej obrony". Nowa strategia działania Irgunu miała operać się na wyprzedzajacych atakach, które miały stanowić najlepszą obronę dla żydowskich osiedli.

Pierwsze operacje rozpoczęły się w kwietniu 1936 roku. W ich wyniku zginęło ponad 250 Arabów . Irgun kierował się zasadą "oko za oko, ząb za ząb" i zdecydowanie odpowiadał na każdy arabski atak.

W odpowiedzi na ogłoszenie w 1939 roku "Białej Księgi", Irgun zorganizował zamachy bombowe na budynki brytyjskiej administracji publicznej w Jerozolimie i Tel Awiwie oraz sabotaż na liniach kolejowych w Palestynie. We wrześniu 1939 roku, gdy wybuchła II wojna światowa , Irgun ogłosił z Haganą zawieszenie wszelkich działań przeciwko Brytyjczykom .

Jedynie Abraham Stern nie zgodził się na zawieszeni broni i uznał Wielką Brytanię za największego wroga Żydów . Założył on własną organizację - Lehi (Bojownicy Wolności).

W grudniu 1943 roku na czele Irgunu stanął Menachem Begin - urodzony na terenach Polski jako Mieczysław Biegun. Odrodził on upadającą organizację. Zorganizował grupy wojskowe i przygotował plan powstania żydowskiego przeciwko brytyjskiemu panowaniu w Palestynie. Walkę z Brytyjczykami Irgun rozpoczął 12 lutego 1944 roku, kiedy to zaatakowano brytyjskich oficerów imigracyjnych w Jerozolimie , Tel Awiwie i Hajfie .

W październiku 1944 roku Hagana przekazała Brytyjczykom informacje o 700 członkach Irgunu. Zostali oni aresztowani i deportowani do obozów dla internowanych ( Latrun , następnie Erytrea , Afryka Wschodnia). Ogółem uwięziono tam 690 żydowskich działaczy.

Większe akcje Irgunu:

• 1 listopada 1945 roku - Irgun i Lehi zaatakowały stację kolejową w Lod.
• 27 grudnia 1945 roku - Irgun i Lehi przeprowadziły zamach terrorystyczny na budynki brytyjskiego wywiadu w Jerozolimie i Jaffie .
• 22 lipca 1946 roku - zamach terrorystyczny na Hotel Króla Dawida (Hotel King David), w którym mieściło się dowództwo brytyjskich wojsk w Palestynie. Pomimo telefonicznych ostrzeżeń, hotelu nie ewakuowano. Zginęło 91 osób, 45 zostało rannych. Wielu Żydów potępiło ten zamach (między innymi: Chaim Weizmann i Dawid Ben Gurion ).
• 1 marca 1947 roku - zamach terrorystyczny na brytyjski klub oficerski w Jerozolimie .
• 27 kwietnia 1947 roku - powieszenie na rozkaz Begina dwóch porwanych żołnierzy brytyjskich. Był to odwet za wykonanie wyroku śmierci na członkach Etzel przez sąd brytyjski.
• 9 kwietnia 1948 roku - dokonana wspólnie z Lehi , lecz w ramach Hagany masakra arabskiej wsi Deir Jassin . Zginęły 254 osoby.

W państwie Izrael

28 maja 1948 roku rząd nowo powstałego państwa Izrael wydał rozkaz powołujący do życia izraelską armię - Siły Obronne Izraela (Cewa Hagana LeIsrael, w skrócie Cahal), do których miały przystąpić wszystkie żydowskie grupy zbrojne walczące w Palestynie .

Irgun nie podporządkowywał się pod rozkazy nowego rządu i prowadził samodzielną działalność. Na potrzeby własnych oddziałów sprowadzono dostawy broni i amunicji. Z tego powodu, w czerwcu 1948 roku Dawid Ben Gurion nakazał zatopić statek "Altalena", zakupiony przez Irgun. Statek przewoził nowych imigrantów i broń. Ecel zażądał od izraelskiego rządu, aby 20% tej broni pozostało w jej wyłącznej dyspozycji i nie trafiło do powstającej armii. Ecel był gotowy siłą bronić rozładunku. Rząd nie chcąc dopuścić do istnienia różnych formacji zbrojnych w Izraelu , zdecydował się na opanowanie statku siłą. W walkach zginęło 16 bojowników Irgunu oraz 3 członków armii izraelskiej.

Pojedyncze bataliony Irgunu walczyły jako odrębne formacje w ramach izraelskiej armii aż do 20 września 1948 roku, kiedy to zostały oficjalnie rozwiązane. Ich członkowie ochotniczo wstąpili do formacji izraelskiej armii .

Dowódcy

Zobacz też

• Muzeum Etzel
• Lehi
• Hagana

Przypisy