Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Iryd

Iryd

Iryd
Iryd

Iryd
Dane ogólne
Nazwa, symbol, l.a. Iryd, Ir, 77
Grupa, okres, blok 9 , 6, d
Właściwości metaliczne metal przejściowy
Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
warunków normalnych (0 °C, 1013,25 hPa)

Iryd (Ir, łac. iridium) – pierwiastek chemiczny , metal przejściowy . Nazwa pochodzi od łacińskiego słowa iris oznaczającego tęczę .

Występowanie

Iryd występuje w skorupie ziemskiej w ilości 3×10-6 ppm . Odkryty w 1803 r. przez Smithsona Tennanta. Najważniejszym minerałem irydu jest osmiryd – naturalny stop osmu i irydu. Drugim minerałem irydu jest platynoiryd – stop platyny i irydu. Większe ilości irydu – nawet ok. 500 ppb – znaleziono w osadach skalnych pochodzących z pogranicza kredy i trzeciorzędu – m.in. w osadach skalnych krateru Chicxulub położonego na półwyspie Jukatan w Meksyku , a także w wielu miejscach w Europie – w Danii , Hiszpanii czy we Włoszech . Takie anormalne stężenie w/w metalu jest przesłanką świadczącą, że pod koniec kredy z Ziemią zderzył się meteoryt lub planetoida , powodując wymieranie wielu organizmów, w tym dinozaurów . Iryd jest bowiem metalem często znajdowanym w obiektach kosmicznych, natomiast jego naturalna zawartość w skorupie ziemskiej jest bardzo niska.

Właściwości fizykochemiczne

Iryd jest twardym, kruchym srebrzystobiałym metalem. Należy do najcięższych pierwiastków ; jego gęstość wynosi około 22000 kg/m³. Jest metalem szlachetnym , jednym z najmniej reaktywnych pierwiastków chemicznych. W warunkach standardowych (T = 298 K (25 °C), p = 1013 hPa ) nie ulega działaniu tlenu , chloru , kwasów , ani zasad . Nie roztwarza go nawet tzw. woda królewska , czyli mieszanina kwasu azotowego z kwasem solnym (w stos. obj. 1:3), która atakuje takie szlachetne metale jak platyna czy złoto. W ten sposób możliwe jest oddzielenie irydu od innych metali szlachetnych, z którymi współwystępuje w przyrodzie (patrz wyżej). W podwyższonej temperaturze iryd reaguje z tlenem, tworząc tlenki – ditlenek irydu IrO2 oraz tritlenek diirydu Ir2O3, które są nietrwałe i dysocjują w wyższych temperaturach na pierwiastki składowe. Niemetalem, z którym iryd reaguje najchętniej jest siarka , a także selen . Ma on podobne właściwości chemiczne do dwóch sąsiednich pierwiastków – osmu i platyny , z tego też powodu łączone one są w grupę noszącą nazwę platynowce ciężkie – w analogii do triady żelaza ( Fe , Co , Ni ) i platynowców lekkich ( Ru , Rh , Pd ).

Iryd, podobnie jak i pokrewne mu metale, łatwo tworzy liczne związki kompleksowe (koordynacyjne) z wieloma ligandami , zarówno prostymi (np. aniony i cząsteczki nieorganiczne), jak i złożonymi (np. duże cząsteczki organiczne). Kompleksy irydu, obok rodu czy platyny, mają szerokie zastosowanie w przemyśle.

Działanie biologiczne

Działanie biologiczne irydu i jego związków jest słabo poznane. Prawdopodobnie nie jest tak szkodliwy, jak większość metali ciężkich, jednakże niektóre jego związki mogą być toksyczne.


Inne hasła zawierające informacje o "Iryd":

Lantan ...

Cez ...

Ruten ...

Technet ...

Niob ...

Cyrkon (pierwiastek) ...

Itr ...

Tytan (pierwiastek) ...

Skand ...

Neon (pierwiastek) ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Iryd":

010. Dzieje Ziemi (plansza 14) miejscach z okresu wymierania gatunków na Ziemi istnieją skały pokryte cienką warstwą Irydu pochodzenia kosmicznego. Jednak żadna ze znanych hipotez nie rozstrzyga wszystkich wątpliwości ...

Pierwiastki bloku energetycznego d (plansza 9) d Mała aktywność chemiczna. Metale półszlachetne – srebro; metale szlachetne – złoto, platyna, pallad, Iryd. Mała elektroujemność. Tworzenie związków na różnych stopniach utlenienia. niskie stopnie utlenienia – proste kationy wyższe ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie