Izba Gmin
Izba Gmin - izba niższa dwuizbowego parlamentu brytyjskiego, odgrywa jednak rolę nadrzędną wobec Izby Lordów. W jej skład od 2005 roku wchodzi 646 deputowanych (MPs od angielskiego Member of Parliament - "członek parlamentu"), wybieranych przez całość obywateli Zjednoczonego Królestwa w powszechnych, czteroprzymiotnikowych wyborach.
Okręgi
Wielka Brytania została podzielona na jednomandatowe okręgi wyborcze przez cztery niezależne Komisje Rozgraniczenia (Boundary Commissions), po jednej dla Anglii, Walii, Szkocji i Irlandii Północnej. Jeden okręg przypada średnio na 69 281 mieszkańców Anglii, lecz liczba ta spada w innych częściach składowych Królestwa. Granice okręgów poprawiane są średnio raz na dekadę, w 1997 zwiększono liczbę deputowanych z 651 (w 1992) do 659. Od 2005 jest 646 okręgów. Na Anglię przypada 529 mandatów, na Szkocję 59, na Walię 40, a na Irlandię Północną 18. W najbliższym czasie wszystkie cztery Komisje Rozgraniczenia zostaną wchłonięte przez powołaną w 2000 roku centralną Komisję Wyborczą (Electoral Commission).
Wybory powszechne
Jedną z prerogatyw brytyjskiego monarchy jest zwoływanie i rozwiązywanie parlamentu. Za każdym razem gdy to nastąpi, automatycznie rozpoczynają się przygotowania do następnych wyborów. Bierne prawo wyborcze przysługuje każdemu dorosłemu (powyżej 21 lat) obywatelowi Wielkiej Brytanii, innych krajów Wspólnoty Narodów oraz Republiki Irlandii. Nie dotyczy to:
- Członków Izby Lordów
- Osób zajmujących eksponowane stanowiska w służbie Korony (jak sędziowie). Członkowie rządu mogą jednak kandydować.
- Członków parlamentów innych państw Wspólnoty
- Skazanym za zdradę, którym nie udzielono prawa łaski
- Skazanym za naruszenie praw wyborczych w ciągu dekady poprzedzającej dane wybory.
- Osobom odsiadującym długoletnie wyroki (powyżej roku)
- Bankrutom
Istnieje również precedens dyskwalifikujący głuchoniemych, lecz taki przypadek nie zdarzył się już od stuleci.
Partia, która zdobędzie największą liczbę głosów tworzy rząd, a jej przewodniczący zostaje automatycznie premierem. Teoretycznie rząd powoływany jest przez monarchę, jednak w praktyce nie ingeruje on w prace parlamentu i rządu. Premier oraz większość ministrów zazwyczaj pochodzą z Izby Gmin, jednak niektórzy wybierani są spośród członków Izby Lordów.
Kadencja parlamentu trwa nie dłużej niż 5 lat, zazwyczaj parlament jest rozwiązywany przed upływem tego terminu. Monarcha wybiera odpowiedni termin w porozumieniu z premierem. Jednak to premier ma decydujący głos. Ma to miejsce w momencie najkorzystniejszym dla jego partii na reelekcję. Podobnie, monarcha automatycznie rozwiązuje parlament i rozpisuje nowe wybory, jeśli którakolwiek z izb przegłosuje wotum nieufności dla rządu lub nie zatwierdzi budżetu.
Posiedzenia
Miejscem posiedzeń parlamentu jest Pałac Westminsterski w Londynie. Izba Gmin dekorowana jest na zielono i jej wystrój jest raczej skromny w porównaniu z Izbą Lordów. Składają się nań dwa rzędy ław przedzielonych po środku przejściem. Ze względów historycznych, przejście to ma zawsze szerokość "dwóch i pół długości miecza". Spiker zajmuje miejsce na końcu sali, członkowie rządu po jego prawej stronie, a opozycja - po lewej. Co ciekawe, wszyscy członkowie Izby nie mieszczą się w niej, gdyż ma ona siedzenia tylko dla 437 parlamentarzystów, podczas gdy wszystkich jest 646.
Od niedawna Izba Gmin spotyka się też w sali Westminster Hall, choć na razie jest to eksperyment i dyskutuje się tam jedynie na niekontrowersyjne tematy. Spotkania odbywają się w poniedziałki, wtorki, środy, czwartki i niektóre piątki. Sesje sobotnie odbywają się tylko w wyjątkowych wypadkach; ostatni taki przypadek miał miejsce podczas wojny o Falklandy/Malwiny.
Kilka razy do roku Izba ogłasza dłuższe przerwy w obradach, najdłuższą z nich jest przerwa letnia (od połowy lipca do połowy października). Pozostałe przerwy (głównie świąteczne) trwają zazwyczaj od jednego do dwóch tygodni.
Speaker
Izba Gmin wybiera spikera pełniącego funkcję zbliżoną do polskiego marszałka Sejmu. Kontroluje on codzienne prace parlamentu, udziela głosu dyskutantom oraz napomina gwałcących regulamin. Nie bierze udziału w głosowaniach.
Speaker jest wybierany w drodze wyborów zaraz na samym początku prac nowej Izby. Z reguły stronnictwo większościowe ma pełną swobodę w jego wyborze. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, kiedy w Izbie jest speaker z poprzedniej kadencji. Wtedy jest on wybierany ponownie.
Spiker ma trzech zastępców: Kanclerza Sposobów i Środków (Chairman of Ways and Means) i jego dwóch zastępców (First Deputy Chairman of Ways and Means i Second Deputy Chairman of Ways and Means). Ich tytuły pochodzą od dawnego Komitetu Sposobów i Środków zajmującego się w przeszłości głównie sprawami podatkowymi. Komitet został rozwiązany i istnieje jedynie w Stanach Zjednoczonych, ale członkowie Izby nadal zachowują dawne tytuły.
Speaker tradycyjnie nie należy do żadnej partii i po swej elekcji podpisuje rezygnację ze wszystkich innych stanowisk politycznych. Zazwyczaj wszystkie partie zgadzają się na reelekcję speakera. Tradycyjnie były speaker pozostaje bezpartyjny nawet po złożeniu urzędu. Jeśli zostanie wybrany do Izby Lordów, zasiada w przejściu wraz z innymi bezpartyjnymi.
Inne hasła zawierające informacje o "Izba Gmin":
Grenoble
...
Linköping
...
1972
Igrzyskach Olimpijskich
w
Sapporo
złoty medal w
skokach narciarskich
zdobył
Wojciech Fortuna
.
17 lutego
Izba Gmin
przyjęła protokół przystąpienia
Wielkiej Brytanii
do
EWG
.
VW Garbus
wyprzedził
Forda ...
Okręg kowieński
...
Ludwik XVIII
...
1467
...
Duma
...
Mazurski Park Krajobrazowy
...
William Turner
...
Arystoteles
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Izba Gmin":
210 Przewrót majowy i sanacja (plansza 11)
...
28. Zachowania przedsiębiorcze w strukturach samorządu terytorialnego (plansza 5)
...
143a Życie codzienne między XIX a początkiem XX wieku (plansza 11)
...
|