Izrael
Izrael - (hebr.יִשְרָאֵל, Yisra`el, arab.إسرائيل, Isrā`īl), oficjalnie Państwo Izraela (hebr. מְדִינַת יִשְרָאֵל ?/i, Medinat Yisra`el, arab.دَوْلَةْ إِسْرَائِيل , Dawlat Isrā`īl) – kraj w Azji Zachodniej położony na wschodnim brzegu Morza Śródziemnego. Graniczy na północy z Libanem, na północnym wschodzie z Syrią, na wschodzie z Jordanią i na południowym zachodzie z Egiptem. Przylega do niego również Autonomia Palestyńska, czyli Zachodni Brzeg oraz Strefa Gazy, której zewnętrzne granice są kontrolowane przez władze izraelskie. Izrael pomimo stosunkowo małej powierzchni jest dość zróżnicowany geograficznie. W populacji liczącej 7,35 miliona większość stanowią Żydzi (75,5%). Drugą co do wielkości grupę stanowią Arabowie (20%). Mniejszą grupą etniczną są Samarytanie. Pod względem wyznaniowym w Izraelu występuje duże zróżnicowanie - obok Żydów (judaizm) mieszkają Arabowie (głównie muzułmanie), chrześcijanie i druzowie, jak również inne mniejsze grupy religijne.
Współczesne państwo Izrael ma swoje korzenie w Ziemi Izraela (hebr. ארץ ישראל, Erec Jisrael), która przez 3000 lat zajmowała centralne miejsce w judaizmie. Po I wojnie światowej Liga Narodów zgodziła się na stworzenie Mandatu Palestyny pod brytyjskim protektoratem, z celem utworzenia "żydowskiej siedziby narodowej". W 1947 Organizacja Narodów Zjednoczonych zgodziła się na podział Palestyny na dwa państwa: żydowskie i arabskie. 14 maja 1948 (5 ijar 5708) zgodnie z decyzją ONZ państwo Izrael proklamowało niepodległość, jednak okoliczne państwa arabskie odmówiły zaakceptowania planu i rozpoczęły wojnę. I wojna izraelsko-arabska potwierdziła niepodległość i poszerzyła granice państwa żydowskiego poza zasięg przewidziany przez plan ONZ. Od tamtej pory do dzisiaj Izrael nieustannie tkwi w konflikcie z wieloma ościennymi państwami arabskimi. Przez ten czas prowadził kilka wojen. Od swego powstania granice Izraela ze wszystkimi sąsiednimi państwami były tematem sporów. Jednakże Izrael podpisał traktaty pokojowe z Egiptem i Jordanią, są także czynione wysiłki, by kontynuować proces pokojowy z Palestyńczykami.
Izrael jest republiką demokratyczną parlamentarno-gabinetową. Władza wykonawcza spoczywa w rękach premiera, stojącego na czele rządu. Władza ustawodawcza jest podzielona pomiędzy rząd i parlament (Kneset). Pod względem nominalnej wartości PKB gospodarka państwa znajduje się na 44. miejscu wśród największych gospodarek świata. Izrael zajmuje 24. miejsce w rankingu wskaźnika HDI, wolności prasy i konkurencyjności gospodarczej. Jerozolima jest stolicą państwa, siedzibą rządu i największym miastem, podczas gdy finansowym centrum Izraela jest Tel Awiw. Jednakże ostateczny status Jerozolimy jest niewyjaśniony i z tego powodu wiele państw (w tym także i Polska) nie uznaje jej za stolicę Izraela.
Geografia
Izrael jest położony na kontynencie azjatyckim, na wschodnim wybrzeżu Morza Śródziemnego 32°00`41″N 34°53`12″E / 32.01139, 34.88667. Graniczy od północy z Libanem, od północnego wschodu z Syrią, od wschodu z Jordanią i od południowego zachodu z Egiptem. Zaledwie 7 km odcinek wybrzeża Morza Czerwonego zapewnia Izraelowi dostęp do niego.
Niezawisły obszar Izraela (łącznie z zajętą w 1967 Wschodnią Jerozolimą i przyłączonymi w 1982 Wzgórzami Golan) wynosi 22 072 km² (w tym 21 643 km² lądu i 429 km² wód). Razem z terytoriami Autonomii Palestyńskiej (z wyłączeniem Strefy Gazy) wynosi 27 799 km². Jednakże Wschodnia Jerozolima stanowi obszar terytorium spornego, którego ostateczny status nie został jeszcze rozstrzygnięty, Wzgórza Golan są terytorium okupowanym przez Izrael. Z tego powodu źródła nieuznające aneksji podają powierzchnię Izraela z wyłączeniem tych terytoriów spornych. Na przykład, CIA podaje w "The World Factbook" powierzchnię Izraela: 20 770 km² (w tym 20 330 km² lądu i 440 km² wód).
Łączna długość granic Izraela wynosi 1 017 km, z czego z Egiptem 266 km, Jordanią 238 km, Libanem 79 km, Syrią 76 km, Strefą Gazy 51 km i Autonomią Palestyńską 307 km. Długość granic morskich wynosi 273 km.
omimo swojej małej powierzchni Izrael charakteryzuje się dużą różnorodnością geograficzną, od pustyni Negew na południu do łańcuchów górskich Galilei, Karmelu i Wzgórz Golan na północy. Nadmorska równina Szaron jest domem dla 70% populacji państwa.
Na ukształtowanie geograficzne kraju wpływa przede wszystkim Rów Jordanu, który stanowi część wielkiego Rowu Abisyńskiego. Ta wielka synklina jest położona na wschód od centralnego masywu Gór Judzkich i przebiega na całej długości wschodniej części Izraela. Doliną Jordanu płynie najdłuższa izraelska rzeka Jordan (długość 250 km). Źródła Jordanu znajdują się na północy, na zboczach najwyższego szczytu Izraela, góry Hermon (2 814 m n.p.m.). Następnie rzeka przepływa przez dolinę Hula, wpada do Jeziora Tyberiadzkiego, z którego wypływa na południe i kończy swój bieg w Morzu Martwym. Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie Ziemi – 408 m p.p.m. (i ciągle się obniżą). Na południe od Morza Martwego znajduje się Zatoka Akaba i Morze Czerwone.
Innymi izraelskimi rzekami są: Aleksander, Besor, Hadera, Jarkon, Jarmuk, Kiszon, Lachisz, Sa`ar i Soreq.
Wyjątkową formą geologiczną Izraela i półwyspu Synaj są powstałe w wyniku erozji ziemi kratery, zwane makhteshim. Największym makhteshim na świecie jest krater Ramon na pustyni Negew (jego długość wynosi 40 km, a szerokość od 2 do 10 km). Raport w sprawie środowiska naturalnego basenu Morza Śródziemnego informuje, że ze wszystkich państw położonych w basenie Izrael ma najwyższą liczbę gatunków roślin na metr kwadratowy.
Bogactwami naturalnymi wykorzystywanymi w budownictwie są: żwir, skały, piasek, glina, wapień i gips. W przemyśle wykorzystuje się: potas, brom, magnez, sól i fosforany.
Klimat
Izrael jest krajem trzech zasadniczych klimatów, rozciągniętych południkowo. Klimat śródziemnomorski (oliwki, winogrona itp.) występuje w pasmie nizin (równin) położonych na wybrzeżu Morza Śródziemnego. Znajdują się tutaj między innymi takie nadbrzeżne miasta jak Tel Awiw i Hajfa. Klimat śródziemnomorski charakteryzuje się chłodnymi i deszczowymi zimami oraz długimi i gorącymi latami. W paśmie wzgórz centralnych występuje klimat umiarkowany. Klimat ten charakteryzuje się ciepłą i wilgotną wiosną, gorącym i suchym latem, oraz chłodną i wilgotną jesienią. Podczas zimy niewykluczone opady śniegu. Jerozolima ma co najmniej jeden dzień opadów śniegu w roku. Regiony górzyste są wystawione na działanie zimnego wiatru i śnieżyc; szczyt góry Hermon jest najbardziej zaśnieżonym miejscem. Natomiast w Dolinie Jordanu występuje klimat tropikalny, charakteryzujący się niewielką roczną amplitudą temperatur.
Najwyższa temperatura na kontynencie azjatyckim (53,9°C, 129,0 °F) została zarejestrowana 22 czerwca 1942 w kibucu Tirat Zvi w północnej części Doliny Jordanu. Natomiast najniższa temperatura w Izraelu została zarejestrowana 7 lutego 1950 w Dolinie Bet Netofa i wynosiła - 13,7 °C. W okresie od maja do września deszcze w Izraelu są rzadkością.
Siły Zbrojne
Siły Obronne Izraela (hebr. צבא הגנה לישראל, Cwa Hagana L-Israel, w skrócie CaHaL) składają się z wojsk lądowych, sił powietrznych i marynarki wojennej. Zostały powołane do życia podczas wojny o niepodległość w 1948, z połączenia żydowskich organizacji paramilitarnych (głównie Hagany). Siły zbrojne mają także w swoich szeregach wywiad wojskowy Aman, który współpracuje z Mossadem, Szin Bet i tajną agencją wywiadowczą Lakam. Uczestnictwo w licznych wojnach i konfliktach zbrojnych spowodowało, że Siły Obronne Izraela są jednymi z najlepiej wyćwiczonych na polu walki sił zbrojnych na świecie.
Większość Izraelczyków podlega poborowi wojskowemu w wieku osiemnastu lat. Mężczyźni służą przez trzy, a kobiety przez dwa lata. Po ukończeniu służby zasadniczej następuje przeniesienie do sił rezerwowych, które każdego roku przeprowadzają kilkutygodniowe ćwiczenia obejmujące rezerwistów do lat czterdziestu. Większość kobiet jest zwolniona z ćwiczeń sił rezerwowych. Większości arabskich obywateli Izraela (poza druzami) oraz osobom zaangażowanym w studia religijne przysługuje zwolnienie ze służby wojskowej, i to pomimo faktu, że zwalnianie studentów jesziw jest od wielu lat źródłem niezadowolenia izraelskiego społeczeństwa. Alternatywą jest odbycie obowiązkowej służby wojskowej w służbach pomocniczych, takich jak szpitale, szkoły i inne instytucje opieki społecznej. W efekcie takiego działania poboru, Siły Obronne Izraela utrzymują około 168 000 żołnierzy w służbie czynnej i dodatkowych 408 000 w siłach rezerwowych.
Siły zbrojne korzystają w większości z nowoczesnych systemów uzbrojenia, które zostały zaprojektowane i wyprodukowane w Izraelu, pozostała część pochodzi z importu. Największym zagranicznym dostawcą uzbrojenia są Stany Zjednoczone. Oczekuje się, że amerykańska pomoc wojskowa w latach 2008–2017 wyniesie 30 miliardów dolarów. Rozwijany przez Stany Zjednoczone i Izrael system obrony anty-rakietowej Arrow jest jednym z najsprawniejszych na świecie. Państwo rozwinęło także swój własny program czołgu podstawowego Merkava. Po wojnie Jom Kippur Izrael stworzył własną sieć satelitów szpiegowskich. Po wystrzeleniu satelity Ofeq Izrael dołączył do grona siedmiu państw mających zdolność wystrzeliwania takich satelitów. Od początku swego istnienia państwo wydaje znaczną część swojego produktu krajowego brutto na obronność. Na przykład w 1984 wydatki na obronność wynosiły 24% PKB. Obecnie wydatki stanowią 9,4% PKB.
Izrael nie podpisał układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej i celowo utrzymuje dwuznaczną politykę dezinformacji o swoim własnym potencjale jądrowym, chociaż jest powszechnie uznawany za kraj mający do dyspozycji broń jądrową. Podczas I wojny w Zatoce Perskiej w 1991 nałożono obowiązek wyposażenia wszystkich domów i mieszkań w Izraelu w specjalnie wzmocnione pomieszczenia, które przystosowano do ochrony przed użyciem broni chemicznej i biologicznej.
Inne hasła zawierające informacje o "Izrael":
Odense
...
Grenoble
...
Fosforan wapnia
...
1972
palestyńska organizacja uznawana za terrorystyczną o nazwie "
Czarny Wrzesień
" wzięła 11 sportowców Izraelskich jako zakładników podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium – od tego właśnie ...
1986
w
Rzymie
przez
Mossad
Mordechaja Vanunu
za ujawnienie produkcji broni atomowej przez Izrael.
6 października
– u wybrzeży
USA
zatonął radziecki atomowy
okręt podwodny
z ...
1977
...
Tablica rejestracyjna
(GQ) HHaiti (HT)Hiszpania (E)Holandia (NL)Honduras (HN) IIndie (IND)Indonezja (RI)Irak (IRQ)Iran (IR)
Irlandia (IRL)
Islandia (IS)Izrael (IL) JJamajka (JA)Japonia (J)Jemen (Y)Jordan (HKJ) K
Kambodża (K)
Kamerun (CAM)Kanada (CDN)Katar (QA)Kazachstan ...
Chrześcijaństwo
z Bogiem
Judaizmu
i nosi tytuł
boski
Pan - (
Kyrios
,
Adonai
), którego
Izrael
używał jako zamiennik imienia samego
Boga
, do dziś dnia nie wymawianego ...
Sztuczny satelita
...
Aneksja
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Izrael":
221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 13)
...
221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 8)
...
221. Przemiany powojenne na bliskim i dalekim wschodzie (plansza 5)
...
|