|
Jakub II Stuart
Jakub II Stuart - ang. James II (ur. 14 października 1633, zm. 16 września 1701) – od 1685 król Anglii oraz król Szkocji jako Jakub VII (szk.-gal. Seumas VII). Młodszy syn Karola I i Henrietty Marii Burbon, córki Henryka IV, króla Francji, brat i następca Karola II, ostatni katolicki król Anglii i ostatni król, który rządził w sposób absolutny.
Książę Yorku
Wraz z urodzeniem otrzymał tytuł księcia Anglii, Szkocji, Francji i Irlandii. 24 listopada 1633 r. został ochrzczony w obrządku anglikańskim przez Williama Lauda, arcybiskupa Canterbury. Jego rodzicami chrzestnymi byli: Elżbieta Stuart, "zimowa królowa" Czech, jej syn Karol Ludwik Wittelsbach, elektor-palatyn Renu, i Fryderyk Henryk Orański. 20 kwietnia 1642 r. został kawalerem Orderu Podwiązki. 27 stycznia 1644 r. otrzymał tytuł księcia Yorku.
Podczas angielskiej wojny domowej przebywał w Oksfordzie. Po upadku miasta w 1646 r. został pojmany przez siły Parlamentu i umieszczony w St. James`s Palace. W 1648 r. udało mu się uciec i udał się na dwór swojego szwagra, Wilhelma II Orańskiego, do Hagi. W 1649 r. jego ojciec został ścięty i jego starszy brat został okrzyknięty królem Karolem II. Udał się do Szkocji, gdzie został koronowany i próbował najechać na Anglię, ale poniósł klęskę pod Worcester i musiał uciekać do Francji. Tam towarzyszył mu Jakub, który w 1652 r. rozpoczął służbę w armii francuskiej i odbył 4 kampanie pod wicehrabią de Turenne. W 1656 r. wstąpił do armii hiszpańskiej pod wodzą księcia Kondeusza. Brał udział w bitwie z oddziałami Olivera Cromwella pod Dunes 3 czerwca 1658 r., gdzie prowadził dwie nieskuteczne szarże przeciwko cromwellowskiej piechocie. Od 1649 r. był członkiem Tajnej Rady. 10 maja 1659 r. otrzymał tytuł hrabiego Ulsteru. 31 grudnia 1660 r. król Francji Ludwik XIV nadał mu francuski tytuł parowski księcia Normandii.
W 1660 r. Karol II odzyskał tron Anglii. 25 maja Jakub towarzyszył mu podczas wjazdu do Londynu. W 1660 r. otrzymał tytuł księcia Albany oraz urzędy Lorda Wielkiego Admirała i Lorda Strażnika Pięciu Portów. Jako że Karol II nie miał dzieci, Jakub był uznawany za następcę tronu. Jako Lord Wielki Admirał dowodził Royal Navy podczas II (1665-1667) i III wojny angielsko-holenderskiej (1672-1674). Kiedy w 1664 r. zdobyto holenderską kolonię w Ameryce Północnej, jej główne miasto, Nowy Amsterdam, przemianowano na cześć Jakuba na Nowy Jork. Położony 150 mil dalej nad rzeką Hudson Fort Orange został przemianowany na Albany. Jakub był również Przewodniczącym Królewskiej Kompanii Afrykańskiej, pośredniczącej w handlu niewolnikami. Od 1664 r. był również członkiem Towarzystwa Królewskiego.
Katolicki następca tronu
Jakub nawrócił się na katolicyzm prawdopodobnie w 1668 lub 1669 r., ale przez kilka lat było to utrzymywane w tajemnicy. W tym czasie brał udział w III wojnie angielsko-holenderskiej, odnosząc zwycięstwo w bitwie morskiej w zatoce Southwold. W tym czasie w wyniku narastania antykatolickich nastrojów w Anglii w marcu 1673 r. Parlament przyjął Test Act, który uzależniał objęcie dowolnych funkcji cywilnych i wojskowych od złożenia wyznania wiary i przyjęcia komunii pod dwiema postaciami. Jakub odmówił wypełnienia tych postanowień i utracił swoje godności Lorda Wielkiego Admirała i Lorda Strażnika Pięciu Portów (brat nadał mu wówczas godność Lorda Wielkiego Admirała Szkocji, gdyż w Szkocji Test Act nie obowiązywał). Katolicyzm Jakuba stał się powszechnie znany. Król Karol nakazał jednak aby dzieci Jakuba z jego małżeństwa z Anną Hyde (która zmarła w 1671 r.) zostały wychowane w wierze protestanckiej. Zezwolił jednak Jakubowi na poślubienie katolickiej księżniczki, Marii z Modeny.
Ponieważ król Karol II wciąż nie mógł doczekać się potomstwa coraz prawdopodobniejsza stawała się perspektywa objęcia tronu przez księcia Yorku. Jednak wizja katolika na tronie była nie przyjęcia dla protestantów. Jakub próbował ich jakoś ułagodzić wydając swoją najstarszą córkę Marię za księcia Wilhelma Orańskiego. Na niewiele to się zdało. Niepopularność Jakuba jako następcy tronu była tak duża, że nawiązał do niej nawet Karol II w odpowiedzi na zarzuty brata o poruszaniu się po Londynie z niewystarczającą eskortą: "Bracie, dziękuję Ci za Twoją troskę, ale nikt nie zabije mnie, aby zrobić królem Ciebie". Na domiar złego na scenę wkroczył niejaki Titus Oates, który rozpowiadał o "papieskim spisku", mającym na celu zabić króla Karola i osadzić na tronie księcia Yorku. Wybuchła antykatolicka histeria. Karol nakazał bratu opuścić Anglię. Jakub udał się do Brukseli, gdzie przebywał do 1680 r., kiedy to otrzymał nominację na Lorda Wysokiego Komisarza przy Parlamencie Szkocji. Zamieszkał wówczas w edynburskim Holyroodhouse.
W tym czasie angielscy protestanci próbowali pozbawić Jakuba prawa do sukcesji tronu. Anthony Ashley-Cooper, 1. hrabia Shaftesbury, przedstawił w Parlamencie projekt ustawy odsuwającej księcia Yorku od korony. Kandydatem protestantów był najstarszy syn Karola II z nieprawego łoża, James Scott, 1. książę Monmouth. Tzw. Exclusion Bill stała się podwaliną podziału angielskiej sceny politycznej. Popierający ustawę, zwani "Petycjonistami" (Petitioners), dali początek ugrupowaniu wigów (z których wykształciła się później Partia Liberalna), natomiast przeciwnicy ustawy, zwani "Oburzającymi się" (Abhorrers), dali początek partii torysów (z których wykształciła się później Partia Konserwatywna).
Próby zmieniania kolejności sukcesji tronu nie przypadły do gustu Karolowi II. Kiedy w 1679 r. pojawiła się realna możliwość uchwalenia Exclusion Bill, Karol rozwiązał Parlament. Dwa następne Parlamenty (z 1680 i 1681 r.) zostały rozwiązane z tego samego powodu. Wówczas Shaftesbury i Monmouth zdecydowali się na krok ostateczny i w 1683 r. podjęli próbę zamachu na króla Karola i księcia Yorku. Zamach się nie udał, na spiskowców posypały się kary, a królowi i jego bratu przyniosło to wzrost sympatii społeczeństwa. Wyrazem tego było przywrócenie w 1684 r. Jakubowi godności Lorda Wielkiego Admirała.
Król Anglii
Król Karol zmarł 6 lutego 1685 r., podobno na łożu śmierci przyjmując wiarę katolicką. Na tron wstąpił książę Yorku, jako Jakub II, król Anglii, i Jakub VII, król Szkocji. Objęcie tronu nie wiązało ze sobą większych komplikacji, gdyż Jakub cieszył się poparciem torysów, a administracja była obsadzona lojalnymi ludźmi. Sukcesji nie sprzeciwiał się nawet Kościół Anglikański. 23 kwietnia 1685 r. Jakub i Maria zostali ukoronowani w Westminsterze. Zebrany w maju 1685 r. Parlament udzielił poparcia Jakubowi i uchwalił znaczne subsydia przeznaczone na osobiste wydatki Jakuba oraz na utrzymanie armii.
Pierwszy przeciwko Jakubowi zbuntował się w maju 1685 r. Archibald Campbell, 9. hrabia Argyll. Hrabia liczył na niechęć szkockich prezbiterian do Anglików i wywołanie w Szkocji narodowego powstania. Szkoci jednak nie rwali się do walki, a Argyllowi brakowało zdolności i autorytetu. Powstanie rychło zostało stłumione, a Argyll pojmany i stracony. Równocześnie na południu Anglii wylądował kolejny pretendent - książę Monmouth. 18 czerwca jego armia, licząca ok. 6500 słabo uzbrojonych i słabo wyszkolonych ludzi, okrzyknęła Monmoutha królem. Po nieudanej próbie zdobycia Bristolu i wieściach o zbliżających się wojskach królem, Monmouth zdecydował się na odwrót. Naciskany przyjął bitwę 6 lipca 1685 r. pod Sedgemoor, która zakończyła się ostateczną klęską rebeliantów. Monmouth ukrywał się jeszcze kilka dni, ale został pojmany i ścięty w Tower.
Tymczasem Jakub zaczynał rządzić w sposób absolutny. Uchylił Habeas Corpus Act, ogłosił amnestię dla katolików, a w królewskim kościele jawnie odprawiano katolickie nabożeństwa. Aby zapobiec kolejnym rebeliom, Jakub zdecydował się wprowadzić stałą armię, ale napotkał tu sprzeciw Parlamentu. Pod koniec roku Jakub rozwiązał Parlament. Najważniejsze stanowiska w państwie otrzymali katolicy, a częstym gościem dworu królewskiego był nuncjusz papieski. Mocną pozycję na dworze miał spowiednik króla, jezuita Edward Petre. Na uniwersytety w Oksfordzie i Cambridge były wywierane naciski, aby zwiększyły dostęp do swoich uczelni dla katolików.
W 1687 r. Jakub wydał Deklarację o tolerancji religijnej (Declaration of Indulgence), w której uchylał działanie ustaw karnych w stosunku do katolików, nonkonformistów i dyssenterów piastujących urzędy państwowe. Deklaracja zapewniała im także wolność kultu. W 1688 r. król ogłosił drugą Deklarację o tolerancji. Tym razem ostro zaprotestował Kościół Anglikański. Złożona przez arcybiskupa Canterbury, Williama Sancrofta, petycja anglikańskich biskupów wywołała wściekłość króla. Na rozkaz króla biskupi zostali aresztowani, ale sąd przysięgłych uniewinnił ich, mimo nacisków dworu królewskiego.
Inne hasła zawierające informacje o "Jakub II Stuart":
Oddychanie komórkowe
...
1484
...
1499
...
XVI wiek
...
1408
...
1398
...
1411
...
1884
...
Nowa Anglia
na rewersie znajdowały się różne wzory. Dominium Nowej AngliiW
1686
roku, król
Jakub II Stuart
, zaniepokojony zwiększającą się samodzielnością kolonii (szczególnie z powodu ustanawiania ...
1679
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jakub II Stuart":
106 Walka o hegemonię w Europie w XVI w. (plansza 17)
...
106 Walka o hegemonię w Europie w XVI w. (plansza 18)
...
022 Źródła pisane z czasów średniowiecza (plansza 18)
...
|
