|
Jakub Wujek
Jakub Wujek - (ur. 1541 w Wągrowcu, zm. 27 lipca 1597 w Krakowie) – polski duchowny katolicki, jezuita, doktor teologii, rektor Akademii Wileńskiej, autor przekładu Biblii na język polski.
Był synem Macieja Wujka. Wykształcenie początkowe uzyskał w rodzinnym Wągrowcu w szkole cystersów. Następnie kształcił się dalej w naukach humanistyczno-klasycznych na Śląsku. Był wybitnie uzdolniony, zwłaszcza językowo. Z polecenia rodziców w 1558 roku wrócił ze Śląska i udał się do Krakowa,tam dalej kształcił się w naukach klasycznych. W 1559 uzyskał tytuł magistra filozofii.
W Krakowie został nauczycielem w szkole biskupa krakowskiego Jakuba Uchańskiego, a kiedy ten został prymasem Polski wysłał Wujka jako opiekuna swoich bratanków do Wiednia do kolegium jezuickiego. Tu Wujek ukończył magisterium z filozofii, studia filozoficzne uzupełniając wykładami z matematyki i doskonaląc znajomość języka greckiego.
W Wiedniu w 1565 roku wstąpił do zakonu jezuitów, po nowicjacie rozpoczął studia teologiczne w Kolegium Rzymskim, gdzie uzyskał doktorat. Po dwóch latach w Rzymie powrócił do Polski do Pułtuska, gdzie był wykładowcą kolegium jezuickiego. Na kapłana został wyświęcony w roku 1568 w Pułtusku i od tego czasu poświęcił się intensywnej pracy kaznodziejskiej i pisarskiej. W latach 1571-1578 jako rektor organizował kolegium jezuickie w Poznaniu. W latach 1578-1580 był rektorem Akademii Wileńskiej. W latach 1579-1584 założył prowincję jezuicką w Koloszwarze w Siedmiogrodzie.
Wydał dwa dzieła pisarskie: Postyllę katoliczną (Postylla catholica, to iest Kazania na każdą niedzielę i na każde święto przez cały rok, 1573), Postyllę mniejszą, "Żywoty", "Pasję" i inne liczne publikacje.
W roku 1584 władze zakonu jezuitów zleciły mu przełożenie Pisma Świętego. Podstawą przekładu był łaciński przekład przypisywany św. Hieronimowi - tzw. Wulgata, usankcjonowana dekretem Soboru Trydenckiego jako oficjalny tekst Kościoła rzymskokatolickiego w 1546 r. Pierwsza oficjalna edycja Wulgaty - tzw. Wulgata sykstyńska została wydana dopiero w roku 1590 na polecenie papieża Sykstusa V, wywołując tym samym jeden z największych teologicznych skandali w Kościele rzymskokatolickim. Sykstus V zmienił układ rozdziałów, numerację wersetów i pominął niektóre wersety, dodając różne zwroty i zdania wedle własnego uznania, gdyż uważał się za natchnionego przez Ducha Świętego, by w ten sposób rozwiązać problemy interpretacyjne. Zaraz po opublikowaniu Wulgaty sykstyńskiej i śmierci papieża jezuici dostali polecenie wykupienia wszystkich dostępnych egzemplarzy, po czym przystąpiono w pośpiechu do ponownej rewizji tekstu Wulgaty (zakończonej w 1592), a zmiany wprowadzone przez Sykstusa V przypisano błędom drukarskim. Zrewidowana Wulgata została oficjalnie wydana w roku 1592 przez papieża Klemensa VIII wraz z bullą – Aeternus Ille i jest znana jako „klementyńska”.
W roku 1593 ukazał się przekład Nowego Testamentu, wydany z poprawkami i psalmami w 1594 roku. Pełny przekład został ukończony w roku 1595, ponieważ jednak oparty był na Wulgacie sykstyńskiej, jezuici zobowiązani byli dokonać rewizji przekładu celem dostosowania go do brzmienia Wulgaty klementyńskiej. Praca komisji rewizyjnej zajęła kilka lat i cały oficjalny przekład Biblii ukazał się dopiero dwa lata po śmierci Jakuba Wujka, w roku 1599. Wprowadzone przez komisję rewizyjną przekładu Wujka zmiany i poprawki były liczne i poważne, jednak mimo to przekład ten przeszedł do historii jako przekład Wujka.
Biblia Wujka zawiera objaśnienia rzeczowe oraz dogmatyczno-apologetyczne. Zawiera także odniesienia do tekstu oryginalnego, co ma duże znaczenie przy zwrotach błędnie podanych w tekście źródłowym przekładu – Wulgacie klementyńskiej.
Pod względem językowym Wujek korzystał z pracy swoich poprzedników. Przekład Wujka odznacza się ścisłością i wielostronnością: posiada język prosty i jasny, a jednocześnie poważny i dostojny. Przekład ten zastąpił Biblię Leopolity i pełnił rolę podstawowego polskiego przekładu katolickiego przez ponad trzy wieki.
Ciało Jakuba Wujka spoczęło w podziemiach kościoła św. Barbary w Krakowie.
Inne hasła zawierające informacje o "Jakub Wujek":
Oddychanie komórkowe
...
1484
...
1499
...
XVI wiek
...
1408
...
1398
...
1411
...
1884
...
Nowa Anglia
...
1679
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jakub Wujek":
106 Walka o hegemonię w Europie w XVI w. (plansza 18)
...
022 Źródła pisane z czasów średniowiecza (plansza 18)
...
11. Geneza i istota demokracji (plansza 8)
...
|
