Charakterystyka minerału
Halit
Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	NaCl
Twardość w skali Mohsa	2,0
Przełam	muszlowy
Łupliwość	doskonała wg (100)
Pokrój kryształu	izomorficzne (w formie sześcianu), naskorupienia, skupienia włókniste, naciekowe, wykwity
Układ krystalograficzny	regularny
Topliwość	804 °C
Właściwości mechaniczne	kruchy, diatermiczny, łatwo rozpuszczalny w wodzie (35,7 g NaCl/100 ml H2O)
Gęstość minerału	2,1 – 2,2 g/cm³
Własności optyczne
Barwa	bezbarwny, białawy lub zabarwiony na niebiesko, różowo, pomarańczowo, żółto lub czerwonawo
Rysa	biała
Połysk	szklisty, tłusty
Współczynnik załamania	1,5443
Szczególne własności	optycznie izotropowy

Halit – minerał z gromady halogenków . Nazwa pochodzi od greckich słów halos – sól, słony, oraz lithos – kamień. Minerał znany i używany od czasów starożytnych.

Halityt (potocznie sól kamienna) to monomineralna skała złożona z halitu.

Charakterystyka

Właściwości

Struktura halitu

Przeważającą postacią kryształów jest sześcian . Struktura kryształu charakteryzuje się regularnym ułożeniem jonów Cl- i z wypełnieniem wolnych przestrzeni przez Na ⁺. W wyższej temperaturze minerał staje się plastyczny. Również przy wzroście ciśnienia zmieniają się jego właściwości fizyczne i wówczas jest zdolny do "płynięcia" – halokineza . Płytki wyłupane z kryształów przy około 200 °C stają się giętkie i podatne na trwałe deformacje. Jest minerałem bardzo higroskopijnym , głównie na skutek małych domieszek chlorków Mg i K .

Teoretycznie zawiera 39,34% Na i 60,66% Cl .

W skupieniach halitu pospolicie obecne bywają domieszki ziarn piasku kwarcowego , substancji bitumicznych , a przede wszytkim innych chlorków i siarczanów charakterystycznych dla cyklotemów ewaproacyjnych, np. kizeryt , polihalit, karnalit , sylwin , gips , anhydryt , czasami siarka rodzima ( Kłodawa ).

Zabarwienie

• sól wielicka ma szarą barwę spowodowana domieszkami ilastymi,
• sól pomarańczowa zawdzięcza swoją barwę wrostkom hematytu ,
• niebieskie zabarwienie spowodowane jest prawdopodobnie defektami w sieci krystalicznej, oraz skutek silnej absorpcji promieniowania,
• zielone zabarwienie powodują wrostki minerałów miedziowych, np. atacamit

Geneza

Jest produktem krystalizacji wód morskich lub słonych jezior. Tworzy wykwity na pustyniach. Jest obecny również wśród ekshalacji wulkanicznych . Powstają przeważnie w rejonach Ziemi charakteryzujących się ciepłym klimatem .

Galeria

Halite-crystals	halit z Wieliczki	halit z Wieliczki 1	halit z Wieliczki 2
halit 3	halit 4	halit 5	halit zielony z Lublina
sól z Kopalni Soli "Kłodawa"	Groty Kryształowe	Halit crystal, Pedra Lume, Cape Verde

Występowanie

Sól z wody morskiej lub z wód jezior słonych pozyskuje się we: Włoszech , Francji , Portugalii , Hiszpanii , Indiach , Chinach , Rosji , Azerbejdżanie , Kazachstanie , Uzbekistanie , Arabii Saudyjskiej , Algierii , Tunezji , USA , Chorwacji .

W Polsce największe złoża soli kamiennej są wieku cechsztyńskiego , znajdują się na Kujawach (kopalnie w Inowrocławiu – wydobycie ok. 2,5 mln t rocznie i Ciechocinku , gdzie sól pozyskiwana jest metodą wypłukiwania solanki ), a także we wschodniej Wielkopolsce w Kłodawie – obecnie najważniejsze złoże eksploatowane metodą podziemną, wydobycie ok. 700 tys. t rocznie, oraz na Dolnym Śląsku w Sieroszowicach – wydobycie ok. 220 tys. t rocznie.

Złoża w Małopolsce – mioceńskie , obecnie nieeksploatowane:

• w Wieliczce – wydobycie zakończono w 1996 r., a produkcja w wysokości ok. 20 tys. t soli rocznie odbywa się poprzez utylizację wód zasolonych wpływających do kopalni. Kopalnia jest przede wszystkim obiektem turystyczno-uzdrowiskowym, odwiedzanym przez ponad 1 mln turystów rocznie
• w Bochni – w likwidacji od 1990 r., od 1995 r. prowadzona jest działalność turystyczno-uzdrowiskowa
• w Baryczy – zakończono wydobycie w 1998 r.

Mniejsze, nieeksploatowane złoża, znajdują się także pomiędzy Żorami i Rybnikiem oraz nad Zatoką Pucką , pomiędzy Łebą a Puckiem .

Produkcja soli w Polsce wynosi obecnie ok. 4,5 mln t rocznie.

Zastosowanie

• Sól kamienna jest jednym z ważniejszych surowców w przemyśle chemicznym oraz spożywczym.
• Kryształy są używane do budowy aparatury pomiarowej np. spektrofotometrów absorbcyjnych w podczerwieni

Zobacz też

• halogenki
• minerał
• sól drogowa
• sól kuchenna
• sól warzona

Przypisy