Jamaica Jamajka
Flaga Jamajki Herb Jamajki Flaga Jamajki Herb Jamajki
Dewiza : ( ang. ) Out of Many, One People (Z wielu – jeden lud)
Hymn : Jamaica, Land We Love
Położenie Jamajki
Język urzędowy	angielski , kreolski jamajski
Język używany	angielski , kreolski jamajski
Stolica	Kingston
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Głowa państwa	królowa Elżbieta II
W jej imieniu	gubernator generalny Patrick Allen
Szef rządu	premier Bruce Golding
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	167. na świecie 10 991 km² 160 km² (1,45%)
Liczba ludności  ( 2009 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	138. na świecie 2 700 000▲ 245 osób/km²
Jednostka monetarna	dolar jamajski (JAM)
Niepodległość	od Wielkiej Brytanii i Indii Zachodnich 6 sierpnia 1962
Religia dominująca	protestantyzm
Strefa czasowa	UTC −5
Kod ISO 3166	JM
Domena internetowa	jm
Kod samochodowy	JA
Kod telefoniczny	+1 876
Mapa Jamajki
Dane ogólne według CIA[1] z wyjątkiem danych dotyczących populacji podanych według danych oficjalnych STATIN[2].

Zdjęcie satelitarne Jamajki z listopada 2001

Morze Karaibskie

Jamajka ( ang. Jamaica) – wyspa i państwo na Morzu Karaibskim w archipelagu Wielkich Antyli , położone na południe od Kuby i na zachód od Haiti .

Geografia

Powierzchnia wyspy wynosi 10,991 tys. km²^[1] – ciągnie się 235 km ze wschodu na zachód, od cypla Morant Point po Negril, a w najszerszym miejscu ma 82 km. Ponad 2,7 mln^[2] mieszkańców wyspy to mieszanka ludzi pochodzenia: afrykańskiego, arabskiego, indiańskiego, europejskiego, która dała początek narodowemu mottu: "Z wielu narodów – jeden".

Jamajka leży na Morzu Karaibskim. Ponad połowa wyspy wznosi się 300 m nad poziomem morza. Najwyższy szczyt – Blue Mountain Peak – ma 2256 m i znajduje się w odległości 16 km od nadbrzeżnej równiny na wschód od Kingston.

Geolodzy są zdania, że Jamajka i sąsiadujące z nią wyspy na Morzu Karaibskim wykształciły się z wypiętrzenia wulkanicznego, które wyrosło z morskich wód miliony lat temu. Niższe tereny wokół wierzchołków wyłoniły się ok. 30 mln lat temu. Dwie trzecie wyspy nadal pokrywa czapa białego wapienia, będącego pozostałością szkieletów morskich organizmów. Proces kształtowania się tego obszaru osiągnął punkt kulminacyjny ok. 20 mln lat temu wraz z powstaniem wyspy.

Cocpit Country oraz niezliczone jaskinie zdradzają oceaniczne pochodzenie wyspy. Zaliczają się do nich Twin Sisters na wybrzeżu Hellshire niedaleko Kingston oraz szereg niesamowitych pieczar w rejonie Cockpit, zwanych Windsor Cave, które ciągną się przez niemal 3 km.

Kiedy na wyspę przybyli Europejczycy, jedynymi miejscowymi owocami były: gwajawa, ananas, jabłko cukrowe i caimito. Większość obecnie uprawianych tu roślin została sprowadzona przez ludzi. Europejczycy dali początek trzcinie cukrowej , bananom i owocom cytrusowym , a w XVII w. kupcy hiszpańscy przywieźli z Malezji orzechy kokosowe . Stanowiący podstawę jamajskiego śniadania owoc ackee został sprowadzony na statkach niewolniczych z Afryki Zachodniej w 1778 r. Drzewo pimentowe, z którego pozyskuje się ziele angielskie, jest rośliną miejscową, podobnie jak mahoe – narodowe drzewo jamajskie. Narodowym kwiatem jest kwitnący na fioletowo gwajakowiec .

Zidentyfikowano blisko 3 tys. odmian roślin kwitnących. Wyłącznie na Jamajce występuje ok. 800 z nich, w tym 550 gatunków paproci, 200 storczykowatych oraz 60 bromeliowatych , zwanych tu dziką sosną. Całą wyspę bujnie porasta przywieziony z Chin bambus .

Na Jamajce mieszkają szczury oraz polujące na nie mangusty, sprowadzone przez XIX-wiecznych plantatorów. Rzadko spotykany królik jamajski przypomina z wyglądu świnkę morską, ale w rzeczywistości jest spokrewniony ze szczurem. Wyspa obfituje w nietoperze, ok. 25 gatunków przemieszkuje cicho w tutejszych dzwonnicach. Spokojne wody na południowym i wschodnim wybrzeżu zamieszkuje natomiast ogromny i łagodny manat, który stał się inspiracją legend o syrenach.

Zmniejsza się liczba krokodyli. Wszechobecny gekon kontroluje populację insektów. Na wzgórzach Hellshire nadal żyje ok. 100 wielkich jamajskich legwanów, które przez długi czas uważano za wymarłe. Na wyspie występują nieliczne pająki. Spotkać tu można ponad 200 gatunków ptaków, w tym 25 endemicznych . Narodowy ptak, doctor bird ( koliber czarnogłowy ), występuje wyłącznie na Jamajce i buszuje po wyspowych ogrodach kwiatowych, a w lasach żyją jaskrawożółte, pomarańczowe i zielone papugi. Urubu (sępniki) różowogłowe przetrząsają śmietniki i patroszą zdechłe zwierzęta.

Klimat Jamajki od zawsze stanowi jej największą atrakcję. Ciepło, które kusiło najdawniejszych przybyszów, co roku przyciąga ponad milion spragnionych słońca turystów. Pory roku nie występują, roczna średnia temperatura wynosi ok. 27 °C na wybrzeżu, spadając do 20 i nieco poniżej w wyższych partiach gór. Na szczytach Gór Błękitnych z rzadka mogą występować warunki "polarne" z temperaturą poniżej 10 °C.

Historia

Jamajka została odkryta przez Krzysztofa Kolumba w 1494 , początkowo nazwana Santiago. Pierwsi skolonizowali ją Hiszpanie . W 1655 , w ciągu zaledwie dwóch dni (10-11 maja), została podbita przez Anglików . Flotą inwazyjną dowodzili: admirał William Penn i generał Robert Venables. Na pokładach 38 angielskich statków było 7 tys. żołnierzy i 1 tys. marynarzy. Mimo że Anglia formalnie nie była w stanie wojny z Hiszpanią, angielska marynarka wojenna na rozkaz Cromwella agresywnie operowała na Karaibach, nieustannie nękając osłabionych Hiszpanów. Flota Penna usiłowała już wcześniej bez powodzenia zdobyć Santo Domingo . Po fiasku tej akcji okręty skierowały się ku Jamajce, zdobywając ją bez żadnych strat – Hiszpanie w obliczu wroga zrejterowali i wycofali się w głąb wyspy. W latach 1780 - 1787 z powodu spadku popytu na cukier , zginęło z głodu 15 tys. niewolników .

Od 1958 do 1962 członek Federacji Indii Zachodnich . Uzyskała niepodległość 6 sierpnia 1962 . Jest ojczyzną muzyki reggae , ska , dub oraz dancehall .

Ustrój polityczny

Monarchia konstytucyjna; głową państwa jest Elżbieta II reprezentowana przez gubernatora generalnego 2-izbowy parlament – Senat (21 miejsc), Izba Reprezentantów (60 miejsc).

Wybory parlamentarne

W wyborach parlamentarnych w 2007 wygrała konserwatywna Partia Pracy Jamajki (Jamaica Labour Party) zdobywając 31 miejsc w Izbie Reprezentantów. Rządząca dotychczas centrolewicowa Ludowa Partia Narodowa (People's National Party) otrzymała 29 miejsc w parlamencie^[3][4].

Podział administracyjny

Jamajka jest podzielona na 3 hrabstwa, a te na 14 regionów (parishes).

Skład etniczny

• Afroamerykanie – ok. 90 proc.
• Mulaci – ok. 7 proc.
• Hindusi – ok. 1 proc.

Religia^[5][6][7]

• denominacje zaliczane do protestantyzmu 62,5% w tym:

• Kościół Adwentystów Dnia Siódmego 10,8%
• Ruch Zielonoświątkowy 9,5%
• Other Church of God (→ Kościół Boży ) 8,3%
• Baptyzm 7,2%
• New Testament Church of God (→ Kościół Boży , więcej w en:New Testament Christian Churches of America ) 6,3%
• Church of God in Jamaica (→ Kościół Boży ) 4,8%
• Church of God of Prophecy (→ Kościół Boży , więcej w en:Church of God of Prophecy ) 4,3%
• Anglikanizm 3,6%
• inne denominacje protestanckie 7,7%

• Kościół rzymskokatolicki 2,6%
• inne lub nieokreślone 14,2%
• żadne 20,9%

Gospodarka

Ważniejsze miasta: Montego Bay i Spanish Town . Podstawą ekonomii jest eksploatacja boksytów (Jamajka zajmuje 3. miejsce na świecie) i dochody z turystyki. Znaczenie rolnictwa zmniejsza się. Na wyspie uprawia się: trzcinę cukrową , palmę kokosową , cytrusy , kakaowiec , awokado , banany . Rozwinięty jest także przemysł spożywczy (destylarnie rumu , tytoń ), papierniczy oraz hutnictwo aluminiowe.

Siły zbrojne

Siły zbrojne Jamajki (Jamaica Defense Force) są zawodowe. Składają się z trzech batalionów:

• 1st Battalion, The Jamaica Regiment (utworzony 31 lipca 1962 roku, tydzień po uzyskaniu niepodległości)
• 2nd Battalion, The Jamaica Regiment
• 3rd Battalion, The Jamaica Regiment (ochotniczy batalion rezerwowy)

Jamajka ma też batalion wsparcia, 1. pułk inżynierski (1 Engineer Regiment), siły powietrzne (Air Wing), straż przybrzeżną (Coast Guard) oraz wywiad (JDF Intelligence unit).

Głównym zadaniem JDF jest pomaganie ludności podczas kataklizmów oraz budowanie dróg i inne prace na rzecz ludności.

Słynni ludzie pochodzący z Jamajki

Muzycy

• Bob Marley ( 1945 - 1981 ) – muzyk reggae
• Mikey Dread - wokalista reggae , producent i prezenter radiowy
• Marcia Barrett – wokalistka zespołu Boney M
• Liz Mitchell – wokalistka zespołu Boney M
• Precious Wilson – wokalistka zespołu Eruption
• Peter Tosh ( 1944 - 1987 ) – muzyk reggae
• Sean Paul – piosenkarz reggae, dancehall , hip-hop
• Orville Richard Burrell (Shaggy) – piosenkarz reggae, dancehall
• Brick & Lace – duet dancehall, R&B (piosenkarki Nyanda i Nailah Thourborne)
• Damian Marley – piosenkarz reggae, dancehall
• Mavado – piosenkarz reggae, dancehall
• Busy Signal – piosenkarz reggae, dancehall
• Sizzla – piosenkarz reggae,
• Ky-Mani Marley – piosenkarz reggae, dancehall, hip-hop
• Ziggy Marley – piosenkarz reggae, dancehall
• Sean Kingston – piosenkarz pop , R&B
• Burning Spear - zespół roots reggae

Sportowcy

• Asafa Powell – lekkoatleta
• Usain Bolt – lekkoatleta
• Veronica Campbell-Brown – lekkoatletka
• Donovan Bailey – lekkoatleta
• Marlon King – piłkarz
• Omar Barlett – koszykarz
• Kofi Kingston - zapaśnik World Wrestling Entertainment

Zwyciężczynie konkursów piękności Miss World

• Lisa Hanna – Miss World 1993
• Cindy Breakspeare – Miss World 1976
• Carol Joan Crawford – Miss World 1963

Przypisy

Zobacz też

• Ruch Rastafari – powstały na Jamajce millenarystyczno - mesjanistyczny synkretyczny ruch religijny