|
Jan Brzechwa
Jan Brzechwa - właśc. Jan Wiktor Lesman (ur. 15 sierpnia 1898 w Żmerynce na Podolu, zm. 2 lipca 1966 w Warszawie) – polski poeta pochodzenia żydowskiego, autor wielu znanych bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, a także tłumacz literatury rosyjskiej.
Był stryjecznym bratem poety Bolesława Leśmiana, który wymyślił literacki pseudonim "Brzechwa" (nawiązanie do elementu samolotu – brzechwy).
Życiorys
Lata młodości
Młodość spędził na Kresach Wschodnich, podróżując ze swą rodziną. Jego ojciec, Aleksander, był inżynierem kolejowym. Brzechwa ukończył Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie, a następnie, po przyjeździe do Warszawy – Wydział Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Jednocześnie z zapisaniem się na studia wstąpił do 36 Pułku Piechoty Legii Akademickiej i jako ochotnik uczestniczył w latach 1920-1921 w wojnie polsko-bolszewickiej, za co go odznaczono.
Działalność zawodowa
Z zawodu był adwokatem (zawodowo posługiwał się nazwiskiem metrykalnym) w latach 1924-1939 radca prawny ZAiKS-u. Specjalista w dziedzinie prawa autorskiego, które wybrał jako specjalizację studiów.
Jako specjalista prawa autorskiego reprezentował w sądzie m.in. Zenona Przesmyckiego ("Miriama") w sprawie toczącej się przeciwko poecie Tadeuszowi Piniemu, który poprzez wydanie edycji dzieł Cypriana Kamila Norwida bez zgody właściciela praw autorskich, Przesmyckiego, naruszył jego prawa do spuścizny po Norwidzie.
Po drugiej wojnie światowej Brzechwa powrócił do zawodu prawnika. Był m.in. radcą prawnym wydawnictwa Czytelnik. Jednocześnie działał aktywnie w PEN Clubie.
Twórczość
Brzechwa jeszcze jako nastolatek zadebiutował w 1915, kiedy to opublikował swoje pierwsze wiersze w piotrogrodzkim "Sztandarze" oraz w kijowskich "Kłosach Ukraińskich". Nie wiązał jednak wówczas swej przyszłości z karierą pisarską – postanowił, że zostanie prawnikiem.
Po demobilizacji w 1920 i rozpoczęciu studiów prawniczych zaczął dorabiać jako autor tekstów satyrycznych oraz piosenek i skeczy. Współpracował wówczas z takimi znanymi kabaretami, jak m.in.: Qui Pro Quo, Czarny Kot, czy Morskie Oko. Posługiwał się najczęściej pseudonimami Szer-Szeń oraz Inspicjent Brzeszczot.
W 1926 ogłosił tom poezji Oblicza zmyślone. Pierwszy tomik wierszy dla dzieci – Tańcowała igła z nitką wydano w 1938 (w tym tomiku znalazły się takie popularne do dziś wiersze, jak: Pomidor, Żuraw i czapla czy też Na straganie). Rok po wydaniu pierwszego tomu z wierszami dla dzieci, w 1939 wydano tom Kaczka Dziwaczka (m.in. wiersze: Znaki przestankowe i Sójka).
Na lata II wojny światowej przypada jeden z najważniejszych okresów twórczości bajkopisarza – napisał on w tym czasie takie utwory, jak m.in. Akademia Pana Kleksa czy Pan Drops i jego trupa. Dwie książki kontynuujące Akademię... (Podróże Pana Kleksa i Tryumf Pana Kleksa) napisał kolejno w 1961 i w 1965.
Brzechwa był zaprzyjaźniony z grafikiem Janem Marcinem Szancerem, autorem licznych ilustracji do jego tekstów. W latach 50. XX w. pisał socrealistyczne wiersze propagandowe, gloryfikujące partię (do której sam nie należał) i ustrój socjalistyczny (np. "Marsz", "Głos Ameryki"). W latach późniejszych nie angażował się w twórczość polityczną, uchodził za biernego kontestatora ustroju.
Tłumaczył z języka rosyjskiego, m.in. utwory A. Puszkina, Siergieja Jesienina i W. Majakowskiego.
Autor komentarza do ustawy o prawie autorskim z 1926 (książka przygotowywana do druku w 1939 ocalała w formie egzemplarzy korekty drukarskiej).
Inne hasła zawierające informacje o "Jan Brzechwa":
Podróżnik
...
II wiek
...
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Sztuka
...
Brno
...
1484
...
Huldrych Zwingli
...
Ratusz w Kownie
...
Romas Kalanta
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jan Brzechwa":
Rozwinięcia dziesiętne (plansza 1)
...
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
233 Życie religijne w XX wieku (plansza 11)
...
|
