|
Jan Kochanowski
Jan Kochanowski - (ur. 1530 w Sycynie koło Zwolenia, zm. 22 sierpnia 1584 w Lublinie) – poeta polski epoki renesansu, sekretarz królewski. Był przedstawicielem filozofii eklektycznej – stoicyzmu, epikureizmu, renesansowego neoplatonizmu i głębokiej wiary w Boga, łącząc tradycję antyku i chrześcijaństwa.
Pochodził ze szlacheckiej rodziny Kochanowskich herbu Korwin, był synem Piotra Kochanowskiego, sędziego ziemskiego sandomierskiego i Anny Białaczowskiej herbu Odrowąż. Poetą renesansu był też jeden z jego braci Mikołaj, a drugi, Andrzej, tłumaczem, który przełożył na polski Eneidę Wergiliusza. W epoce baroku pracą przekładową zajmował się też jego bratanek Piotr.
Biografia
Dokładna data urodzenia Jana Kochanowskiego nie jest znana. Napis na nagrobku poety w Zwoleniu głosi, że poeta zmarł 22 sierpnia 1584 roku w wieku 54 lat, urodził się więc najprawdopodobniej w 1530 roku. Jednak jego biografia, pochodząca z 1612 roku informuje, że autor Odprawy posłów greckich urodził się w Sycynie w 1532 roku. Z kolei dzieło Stanisława Niegoszewskiego Ad Petrum Miscovium... Epigrammata Ioanni Kochanovio... z 1584 podaje, że Kochanowski zmarł mając 42 lata. Według Janusza Pelca najprawdopodobniejszą z tych dat jest jednak 1530 rok.
Ojcem Jana był Piotr Kochanowski, średniozamożny ziemianin, który najpierw pełnił rolę komornika radomskiego, a później sędziego sandomierskiego. Matką poety była Anna Białaczowska, która w Dworzaninie polskim Łukasza Górnickiego została scharakteryzowana jako stateczna pani i bardzo trefna. Poeta miał rodzeństwo – Kaspra, Piotra, Mikołaja, Andrzeja, Jakuba, Stanisława, oraz Katarzynę, Elżbietę, Annę i Jadwigę, a także rodzeństwo przyrodnie (pierwszą żoną ojca była Zofia, córka Jana Zasady) – Druzjannę i Stanisława (zwanego "pierwszym" ze względu na wiek). Ojciec Jana Kochanowskiego zmarł w 1547 roku.
Wysoki poziom intelektualny panujący w domu rodzinnym prawdopodobnie wpłynął na fakt, że zainteresowania literackie wykazywał nie tylko Jan Kochanowski, ale i jego młodsi bracia: Mikołaj i Andrzej. Pod tym względem dom Kochanowskich wyróżniał się na tle okolicznej szlachty.
Edukacja i podróże
Nie zachowały się informacje o początkach edukacji Jana Kochanowskiego. Pierwsza wzmianka na ten temat pochodzi z 1544 roku: jego imię i nazwisko zostało zapisane na liście nowych studentów Akademii Krakowskiej (poeta miał wówczas najprawdopodobniej 14 lat). Badacze przypuszczają, że opuścił Wydział Artium najpóźniej w 1547 roku, nie uzyskawszy stopnia akademickiego. Dwie przyczyny mogły zaważyć na decyzji o zakończeniu nauki: zawieszenie wykładów 12 czerwca 1547 roku z powodu rozprzestrzeniającej się zarazy, bądź też wieść o złym stanie zdrowia ojca (który ostatecznie zmarł tego roku, data dzienna nie jest znana, chociaż przypuszcza się, że było to pomiędzy 18 kwietnia a 14 października).
W latach 1547-1550 mógł studiować w którymś z uniwersytetów niemieckich, bądź też przebywać na jednym z dworów magnackich. W latach 1551-1552 studiował na uniwersytecie w Królewcu. Jedynymi świadectwami pobytu przyszłego poety tamże są dwa wpisy w egzemplarzu Tragedii Seneki Młodszego. Pierwszy autograf Kochanowski umieścił na początku dzieła i jest to jego pierwsza zachowana próba poetycka (cztery wersy po łacinie), pełniąca funkcję dedykacji dla przyjaciela Stanisława Grzepskiego. Kochanowski podpisał się inicjałami "I.K.", a adresat podarunku odnotował pod wierszykiem datę 9 kwietnia 1552 roku. Drugi zapis pochodzi z ostatniej karty egzemplarza Tragedii i jest to trudny do rozszyfrowania zapis skrótowy, prawdopodobnie zrozumiały zarówno dla Kochanowskiego, jak i Grzepskiego. Egzemplarz książki przechowywany jest w Bibliotece Narodowej.
Wspomniana dedykacja w języku łacińskim była pożegnaniem z przyjacielem i stanowiła zapowiedź podróży do Włoch. W 1552 roku przyszły poeta dotarł do Padwy (zachował się spis studentów z nazwiskiem Kochanowskiego). Pierwszy okres studiów na Wydziale Artium tamtejszego uniwersytetu (gdzie w lipcu 1554 roku został konsyliarzem nacji polskiej, tocząc spór o samodzielność z żakami niemieckimi) trwał do 1555 roku. Kochanowski przerwał wówczas naukę i w towarzystwie Jana Krzysztofa Tarnowskiego i swojego przyjaciela Mikołaja Mieleckiego wyruszył w podróż do Rzymu i Neapolu, a następnie powrócił do Polski. Prawdopodobną przyczyną przerwania studiów były kłopoty finansowe Kochanowskiego, z czego wynikła konieczność poszukania mecenasa.
W latach 1555-1556 przebywał ponownie w Królewcu na dworze arcyksięcia Albrechta Hohenzollerna. Był to prawdopodobnie mecenas polskiego poety. Z zachowanych rachunków dworskich wynika, że w 1555 roku nie wypłacono Kochanowskiemu żadnej pensji, ale w 1556 otrzymał już 50 grzywien (wypłacanych kwartalnie po 12,5 grzywny). Zachowały się także listy poety do swojego protektora. W jednym z nich, datowanym na 6 kwietnia 1556 roku poeta z żalem informuje Albrechta, że z powodu postępującej choroby oczu pragnie wyruszyć w podróż do Włoch, gdzie chciałby także powrócić na uniwersytet. W swojej odpowiedzi z 15 kwietnia arcyksiążę zgodził się na to, podarował także poecie dodatkowych 50 grzywien na podróż.
Z Królewca udał się Kochanowski do rodzinnego domu, aby uzyskać dodatkowe wsparcie finansowe swojej podróży. 16 lipca 1556 roku, już po powrocie z podróży do Włoch oświadczył w radomskim starostwie, że otrzymał od dalekiego krewnego, Mikołaja Kochanowskiego, pożyczkę na sumę 70 florenów polskich pod zastaw ziemi swoich rodziców. Z kolei 11 marca 1557 roku złożył oświadczenie przed sądem, że otrzymał od swojego brata Piotra pożyczkę w wysokości 100 dukatów węgierskich.
Podróż do Włoch odbył w towarzystwie Piotra Kłoczowskiego. Poeta prawdopodobnie odwiedził leżącą niedaleko Padwy miejscowość Abano Terme, która była miejscem kuracji chorych. Pobyt we Włoszech trwał do lutego 1557 roku. Kochanowski powrócił w rodzinne strony na wieść o śmierci matki.
Ostatnią podróż do Włoch poeta odbył zimą 1558 roku. Pod koniec tego roku wyjechał do Francji. Jedynym zachowanym świadectwem podróży do tego kraju jest elegia napisana w formie listu poetyckiego. Czytelnik może się z niej dowiedzieć, że poeta był w Marsylii, Paryżu, zwiedził Akwitanię i regiony północno-zachodnie tego kraju. Widział także Loarę, Rodan i Sekwanę. Prawdopodobnym przewodnikiem Kochanowskiego po Francji był Karol van Utenhove (młodszy), flamandzki humanista. W maju 1559 Kochanowski wrócił na stałe do Polski.
Inne hasła zawierające informacje o "Jan Kochanowski":
Podróżnik
...
II wiek
...
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Sztuka
...
Brno
...
1484
...
Huldrych Zwingli
...
Ratusz w Kownie
...
Romas Kalanta
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jan Kochanowski":
Rozwinięcia dziesiętne (plansza 1)
...
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
Jak przygotować prezentację maturalną z języka polskiego (plansza 19)
...
|
