Jan Wawrzyniec Legowicz (ur.
9 sierpnia
1909
w Mościskach, zm.
27 października
1992
w
Warszawie
) - polski filozof i historyk filozofii zajmujący się przede wszystkim filozofią średniowieczną, a także starożytną.
Dzieciństwo spędził we Lwowie, gdzie ukończył IV Liceum Klasyczne imienia Jana Długosza. Studiował filozofię i pedagogikę w Uniwersytecie Katolickim we
Fryburgu Szwajcarskim
. Prócz filozofii i pedagogiki zajmował się paleografią, numizmatyką i archeologią, a także doskonalił znajomość języków klasycznych - łaciny, greki i hebrajskiego. Studia ukończył w 1937, zdobywając tytuł doktora nauk humanistycznych w zakresie pedagogiki i filozofii. Światową sławę przyniosło mu wydanie jego pracy doktorskiej Essai sur la philosophie sociale du Docteur Séraphique (1937), traktującej o poglądach społecznych
św. Bonawenturze
. We Fryburgu wstąpił do zakonu
dominikanów
i przyjął święcenia kapłańskie.
Po ukończeniu studiów, mimo możliwości kontynuowania pracy naukowej w Szwajcarii, powrócił do ojczyzny i osiadł we Lwowie. Okres II wojny światowej spędził w Alwernii koło Chrzanowa. Uczestniczył wtedy czynnie w działalności ruchu oporu - działalność ta polegała na uczestnictwie w tajnym nauczaniu, pomocy więźniom Oświęcimia w ucieczce za granicę, organizacji wysyłki paczek i lekarstw dla więźniów obozów. Doświadczenia wojenne sprawiły, że zwątpił w swoje powołanie kapłańskie. W 1945 zwrócił się się do papieża
Piusa XII
o unieważnienie święceń kapłańskich - papież uwzględnił tę prośbę udzielając mu dyspensy 17 lutego 1947.
Po wojnie podjął pracę w Wydziale Kultury starostwa chrzanowskiego, w 1945 został także dyrektorem i nauczycielem w chrzanowskim Liceum Pedagogicznym. Zajmował się wtedy poszukiwaniem i ratowaniem zabytków. Wkrótce przeniósł się jednak do
Tomaszowa Mazowieckiego
, gdzie pracował w Liceum Pedagogicznym (w l. 1946-1948 na stanowisku dyrektora tegoż Liceum).
Od r.
1948
dojeżdzał z
Tomaszowa
do
Łodzi
, gdzie podjął wykłady najpierw w studium dla pracowników oświaty, następnie w
Uniwersytecie Łódzkim
jako profesor historii filozofii. W r.
1953
przeniósł się z
Tomaszowa Mazowieckiego
do Warszawy i został profesorem
Uniwersytetu Warszawskiego
, z którym pozostał związany do końca życia. Prócz zajęć naukowych i dydaktycznych prof. Legowicz pełnił wiele funkcji administracyjnych: był dziekanem Wydziału Filozofii UW, dyrektorem Instytutu Filozofii UW, kierownikiem katedry (a następnie zakładu) Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej IF UW. Od 1956 brał także udział w organizacji Zakładu Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej PAN, którym kierował do 1968, zrezygnował jednak z tej funkcji, gdyż czuł się silniej związany z Uniwersytetem Warszawskim, wykładał także na
Wojskowej Akademii Politycznej
. W PAN zapoczątkował badania nad średniowiecznymi manuskryptami filozoficznymi, zwłaszcza polskimi. W 1979 przeszedł na emeryturę, nadal jednak brał czynny udział w życiu naukowym i prowadził zajęcia dydaktyczne.
Był współzałożycielem i wiceprzewodniczącym Société Internationale pour Étude de la Philosophie Médiévale, organizując z ramienia tej organizacji międzynarodowe kongresy filozoficzne. Prowadził także ożywioną działalność edytorską. Od 1968 był przewodniczącym Komitetu Redakcyjnego
Biblioteka Klasyków Filozofii
(BKF), zastępując na tym stanowisku
Tadeusza Kotarbińskiego
. To z jego inicjatywy w ramach BKF powstał wielotomowy przekład dzieł wszystkich
Arystotelesa
. Razem ze
Stefanem Swieżawskim
redagował czasopismo "
Studia Mediewistyczne
". Redagował także "Przegląd Humanistyczny", "
Studia Filozoficzne
" i "Życie Szkoły Wyższej".
Jan Legowicz był znanym na całym świecie historykiem filozofii, który odegrał wielką rolę w rozwoju tej dyscypliny naukowej w Polsce i którego podręczniki (m.in. Historia filozofii starożytnej Grecji i Rzymu, Historia filozofii średniowiecznej Europy zachodniej) wychowały pokolenia filozofów. Cała jego spuścizna obejmuje 10 publikacji książkowych i dużą liczbę artykułów.
Bibliografia
- Wojciech Słomski, Jan Legowicz. Człowiek i nauczyciel, w: "ΣΟΦΙΑ. Pismo filozofów krajów słowiańskich", nr 4/2004
Wersja internetowa w pliku PDF
- Szmyd J., Legowicz Jan Wawrzyniec (1909-1992), w: Wizerunki filozofów i humanistów polskich. Wiek XX, pod red. J. Szmyda, Kraków 2000, s. 198-202,
- Kotlarz R., Z tradycji kształcenia nauczycieli w Tomaszowie Mazowieckim – Liceum Pedagogiczne w latach 1945-1969, Piotrkowskie Studia Pedagogiczne 5, 1998, s. 48, 52.
- Dobrochna Dembińska-Siury, Górniak A., Jan Legowicz,
Edukacja Filozoficzna
30, 2000, s. 139-157.
- Dobrochna Dembińska-Siury, Jan Legowicz. Osoba i dzieło, w: Głombik Cz. (red.), Profesor Jan Legowicz – filozof i nauczyciel: materiały pokonferencyjne, Katowice 2001, s. 17-27.
- Paweł Grabarczyk, Legowicz Jan Wawrzyniec (1909-1992), w:
TSB
z. 6, 2010, s. 26-28.