Jan Amos Komenský, Jan Amos Komeński, Comenius, Komeniusz (ur.
28 marca
1592
w Nivnicach, zm.
15 listopada
1670
w
Amsterdamie
) –
czeski
pedagog, filozof, reformator i myśliciel
protestancki
,
senior generalny
braci czeskich
w latach
1648
–
1670
.
Całe życie poświęcił praktycznej działalności
wychowawczej
, układaniu podręczników szkolnych i teoretycznemu opracowywaniu zagadnień
pedagogicznych
, a szczególnie
dydaktycznych
. Twórca i propagator jednolitego systemu powszechnego nauczania. Położył podwaliny pod współczesne zasady pedagogiki. Zalecał objęcie nauczaniem wszystkich niezależnie od płci i stanu, a także nauczanie w języku ojczystym (nauka łaciny miała być wprowadzana później).
Między
1628
r. a
1656
r.(z przerwami na wyjazdy do Anglii,
Siedmiogrodu
i
Elbląga
) mieszkał w
Lesznie
, gdzie pracował niezwykle intensywnie i wielostronnie jednocześnie będąc profesorem leszczyńskiego gimnazjum, zwanego Laesneum, które dzięki niemu stało się bardzo znanym oraz chętnie wybieranym miejscem pobierania nauk przez polską i zagraniczną młodzież. W Lesznie przeżył najbardziej owocne lata życia, w tym mieście wydał swoje największe dzieła m.in. słynny podręcznik do nauki języka łacińskiego pt. Janua linguarum reserata, tłumaczony na kilkanaście języków. Dzięki protekcji
Leszczyńskich
działalność Gimnazjum odbiła się głośnym echem w świecie nauki. W okresie od
1637
r. do
1641
r. sprawował funkcję
rektora
Laesneum.
W latach
1644
–
1645
Komeński wykładał filozofię w Gimnazjum Elbląskim. W
Elblągu
mieszkał w latach
1642
–
1648
.
Jego poglądy głosiły wiarę w dobrobyt i naprawę ludzkości poprzez rozpowszechnianie wiedzy. Zwalczany przez Kościół katolicki schronił się w Polsce w
Lesznie
u
Rafała Leszczyńskiego
. Od
1656
roku żył i mieszkał w
Amsterdamie
, gdzie zmarł.
Dzieła
- Drzwi języków (otworzone), (Ianua linguarum)
- Labyrynt świata i raj serca, 1623-31
- Listy do nieba, (Briefe an den Himmel), 1616
- Pampaedia
- Świat w obrazach, (Orbis sensualium pictus), 1658
- Wielka Dydaktyka (Didaktika Magna/Opera didactica omnia), 1638
Ciekawostki
Jego podobizna została umieszczona na banknocie 200
koron czeskich
.
Zobacz też
Literatura
-
Stanisław Helsztyński
"Uczeń Amosa"
- Daniel S. Larangé "La Parole de Dieu en Bohême et Moravie. La tradition de la prédication dans l’Unité des Frères de Jan Hus à Jan Amos Comenius", L'Harmattan, Paris: 2008
