Sułtan w otoczeniu janczarów 1683
Janczarzy, także janczarowie (
tur.
Yeniçeri - dosł. nowe wojsko) – doborowe oddziały piechoty tureckiej stanowiące trzon wojsk
Imperium Osmańskiego
od
XV
do
XIX wieku
.
Historia
W
1329
roku
sułtan
Orhan
wydał edykt o zorganizowaniu elitarnych oddziałów piechoty. Postanowił wtedy, że co piąty chłopiec chrześcijański pochwycony do niewoli w czasie wypraw wojennych, a także wzięty przymusowo z ziem podbitych przez Turków, był oddawany na wychowanie muzułmanom, którzy mieli obowiązek ukształtować w nim takie cechy, jak fanatyzm religijny, ślepe posłuszeństwo i przywiązanie do Turcji[]. Przymusowo przechodzili również na
islam
. Byli oni hartowani fizycznie i uczeni sztuki wojennej.
Potem w miarę rozrastania się imperium wraz z potrzebą rozbudowy armii wprowadzono specjalny podatek od wszystkich chrześcijańskich rodzin je zamieszkujących. Co 7 lat odbywała się branka, w czasie której każda rodzina miała oddać w niewolę sułtanowi jednego syna. Jedynie rodziny posiadające jednego męskiego potomka zwolnione były z tego obowiązku. Wcielano chłopców w wieku od 10 do 18 lat, którzy stawali się niewolnikami władcy.
Najlepsi wyłonieni w czasie ćwiczeń kierowani byli do gwardii przybocznej. Kwaterowali w koszarach odizolowani od społeczeństwa, poświęcając się cały czas ćwiczeniom wojskowym. Ci, którzy dożyli, w wieku 45 lat przechodzili na odpoczynek.
Począwszy od
XV wieku
szeregi janczarów stale rosły, pod koniec tego wieku było ich 40 tysięcy, w
1691
roku już 100 tysięcy. Cały korpus janczarów dzielił się na 196 ort, czyli wspólnot wojskowych. Orty miały wspólny kocioł i wyłącznie między siebie dzielili zdobycze wojenne.
Uzbrojeni byli w różnorodne gatunki broni, lecz zawsze posiadali krótką szablę (
jatagan
), włócznie, sztylet (
kindżał
), i początkowo łuk, zamieniony później w pistolet a od
1566
roku w
muszkiet
. Szturmowali przy akompaniamencie własnych orkiestr. Zgodnie z zasadami
Koranu
, jeżeli pierwszy atak się nie powiódł powtarzali go zawsze trzykrotnie[]. Walnie przyczynili się do zwycięstwa sułtana w
bitwach pod Warną
oraz w czasie oblężenia
Konstantynopola
.
W późniejszych wiekach, gdy zaczęło brakować chrześcijańskich brańców do oddziałów janczarskich zaczęto wcielać ludność muzułmańską tureckiego pochodzenia. Spowodowało to, że oddziały te z fanatycznych jednostek wojskowych, całkowicie oddanych władcy stały się jedną z głównych sił destabilizujących państwo. Wynosili na tron i obalali sułtanów (
Patrona Halil
)
W
1826
roku sułtan
Mahmud II
postanowił rozwiązać korpus janczarski, który zbuntował się na wieść o edykcie władcy. Przeciwko janczarom wysłano wówczas artylerię i
spahisów
. Większość janczarów zginęła, pozostali przy życiu zostali publicznie straceni.
Znani janczarzy
Zobacz też
Bibliografia
- PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001,