Jaźń w filozofii indyjskiej - zależnie od rozpatrywanego kireunku filozoficznego ( darśana ) , określana jest jako indywidualna jaźń istoty ludzkiej pod różnymi terminami.

Hinduizm

Zależnie od rozpatrywanego nurtu, określana jest jako indywidualna jaźń istoty ludzkiej następującymi terminami :

• purusza ,
• nara ,
• dźiwa , atman , dźiwatman
• sakala, atiwahikatman, antaratman.

Istota dążeń dewocyjnych i ascetycznych w religii hinduistycznej bywa obejmowana określeniem religii Jaźni ^[1].

Purnajoga

W nauczaniu jogi integralnej, Śri Aurobindo właściwą jaźń człowieka określa terminem sat-ćit- ananda ^[2] . Jej doświadczenie następuje po pełnej transformacji wnętrza jogina, przebiegającego wskutek otwarcia na działanie Śakti .

Siddhajoga

Swami Muktananda Paramahansa problematykę jaźni porusza w książce "Dokąd idziesz".

• Medytując spokojnie możemy sprawić, aby Jaźń zamanifestowała się przed nami (s.31). Dzięki medytacji osiąga się poznanie Jaźni, swojej wewnętrznej zasady. Doświadczenie Jaźni powoduje wewnętrzną rewolucję w ciałach subtelnych i umyśle człowieka, sadhaka zostaje przeobrażony. Odtąd inaczej odbiera zewnętrzny świat i ludzi. Muktananda podaje, że w Jaźni zawiera się teraz cały wszechświat . Jest to czysta i głęboka świadomość ja jestem. To ona odpowiada na praktyki religijne ludzi , życzenia i modlitwy kierowane do jakiegokolwiek boga . Ryszi przydają jej przymioty sat-ćit- ananda , to to w nas, które wie . Jest świadkiem umysłu, jest obserwatorem gdy używamy zmysłów - dlatego poprzez zmysły jest nieosiągalna. Siebie samą poznać może tylko poprzez medytacje .
• Gdy umysł ludzki stopi się z Jaźnią, osiąga anandę i ból 'tego świata nie może go dotknąć . Pomocne w tym jest obudzenie kundalini  : umysł zwraca się w głąb i wycisza, prowokując samoobjawienie się Jaźni .
• Muktananda namawia do poszukiwań Jaźni, nawet dla zdobycia własnej trwałej radości. Samorealizację definiuje jako rozpuszczenie ( laja ) umysłu w Jaźni i zjednoczenie z nią ( umysł przybiera formę Jaźni ) - chociaż nadal jest żywy, zmienia się jego charakter na bardziej introwertywny . Osiąga też dostęp do siddhi przynależnych naturze Jaźni.
• Doświadczaną w medytacjach Jaźń śiwaizmu kaszmirskiego określa terminem Błękitna Perła. Medytacja typu sawikalpa samadhi pozwala doświadczać formy Jaźni jako jaskrawych barw i oślepiającej jasności.

Krijajoga

Ostatecznym celem życia człowieka jest urzeczywistnienie jaźni, która jest dostępna percepcji medytującego człowieka . Jaźń atma to forma w jakiej wewnątrz człowieka istnieje bóg, ktorego wszechświat jest manifestacją ^[3]. Dla tych, krórzy osiągnęli percepcję jaźni, staje się ona przewodnikiem ^[4]. Dla pozostałych ludzi atma jest ich nieropoznanym świadkiem, czuwającym również podczas stanu marześ sennych i snu głębokiego ^[5].

Zobacz też

• Ahamkara - źródło ego
• Asmita - stan "jestem"

Buddyzm

Zależnie od rozpatrywanego nurtu pojęcie jaźni określane jest w terminach :

• anatman

Anatman rozumie się jako nawykowo błędnie przyjmowaną tożsamości "ja" , źródło cierpienia dukkha . Tożsamość ta wydaje się być pojedyncza, niezależna i niezmienna, pomimo, że wszystkie mentalno-materialne czynniki na bazie których owa tożsamość jest projektowana, nie są w żaden sposób pojedyncze, niezależne i niezmienne^[6].

• tathagatagarbha

Buddyjska mahajana wyróżnia termin natura Buddy , tłumaczony jako przyczynę i podstawowy warunek, dzięki któremu staje się możliwym osiągnięcie oświecenia , czyli stanu Buddy . Termin ten, choć potocznie można tłumaczyć jako naturę umysłu i rzeczywistości i odnosić do "ostatecznej" tożsamości, rozumieć jednak należy jedynie poprzez doktryny filozoficzne czittamatra i madhjamaka poza jakimikolwiek poglądami nihilizmu czy eternalizmu ^[7].

• Kodo Sawaki:

„"Brak jaźni" znaczy, że "ja" nie jest oddzielnym podmiotem. Kiedy "ja" nie jestem oddzielnym podmiotem, wtedy wypełniam cały wszechświat. To, że wypełniam cały wszechświat, jest tym, co mam na myśli mówiąc "wszystkie rzeczy są prawdziwą formą"”^[8].

Zobacz też

• Ego

Przypisy