الجمهوريّة اليمنية Republika Jemeńska
Flaga Jemenu Godło Jemenu Flaga Jemenu Godło Jemenu
Hymn : Zjednoczona Republika
Położenie Jemenu
Język urzędowy	arabski
Stolica	Sana
Ustrój polityczny	republika
Głowa państwa	prezydent Ali Abdullah Salih
Szef rządu	premier Ali Muhammad Mudżawar
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	48. na świecie 527 970 km² 0%
Liczba ludności  ( 2008 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	51. na świecie 23 013 000▲ 44 osób/km²
Jednostka monetarna	rial jemeński (YER)
Niepodległość –proklamowana –zjednoczenie	od Turcji 30 października 1918 22 maja 1990
Religia dominująca	islam
Strefa czasowa	UTC +3
Kod ISO 3166	YE
Domena internetowa	.ye
Kod samochodowy	Y
Kod telefoniczny	+967
Mapa Jemenu

Jemen (اليمن Al-Jaman, Republika Jemeńska, الجمهوريّة اليمنية Al-Dżumhurijja al-Jamanijja) – azjatyckie państwo położone na Półwyspie Arabskim nad Morzem Arabskim , Zatoką Adeńską i Morzem Czerwonym , pomiędzy Omanem i Arabią Saudyjską . Stolica: Sana . Największe miasta: Sana, Aden , Taizz , Al-Hudajda i Al-Mukalla .

Ustrój polityczny

Podstawy ustroju politycznego Jemenu zostały określone w konstytucji z 16 maja 1990 r. z poprawkami wprowadzonymi w latach 1994 i 2001 . Jemen jest republiką na czele której stoi prezydent wybierany w głosowaniu powszechnym na 7-letnią kadencję (od 2001 r.). Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy parlament . Licząca 301 członków Izba Reprezentantów wybierana jest w wolnych wyborach co 6 lat. Senat – druga izba parlamentu składająca się ze 111 osób jest mianowana przez prezydenta (od 2001 r.). Władzę wykonawczą sprawuje rząd pod przewodnictwem premiera.

Podział administracyjny

Jemen jest podzielony na 19 prowincji (muhafazah):

1. Abjan ,
2. Aden,
3. Ad-Dali ,
4. Al-Bajda,
5. Al-Hudajda ,
6. Al-Dżauf,
7. Al-Mahra ,
8. Al-Mahwit ,
9. Amran,
10. Hadramaut ,
11. Hadżdża,
12. Ibb ,
13. Lahidż ,
14. Marib ,
15. Sada ,
16. Sana ,
17. Szabwa,
18. Taizz,
19. Zamar.

Do celów administracyjnych i wyborczych stolica kraju traktowana jest jako dodatkowa prowincja.

Geografia

Jemen leży na południowej krawędzi Płaskowyżu Arabskiego. W rzeźbie kraju dominują góry i wyżyny. W jego zachodniej części, równolegle do wybrzeża Morza Czerwonego ciągną się pasma gór krawędziowych As-Sirat z najwyższym szczytem Jemenu Dżabal an-Nabi Szuajb (3760 m n.p.m. ) Od morza oddziela je nizina Tihama . Południowa część kraju jest górzysta z najwyższym szczytem Adaran (2513 m n.p.m.). We wschodniej części Jemenu dominują wyżyny i płaskowyże poprzecinane dolinami rzek okresowych. Północ kraju zajmuje pustynia Ar-Rub al-Chali . Jemen jest państwem dwóch kontynentów , ponieważ należy do niego także afrykański Archipelag Sokotra .
Jemen leży w strefie klimatu zwrotnikowego suchego. Wielkość opadów waha się od 80-130 mm na nizinach nadbrzeżnych do 800 mm rocznie w najwyższych pasmach górskich. Niektóre regiony na północy i północnym wschodzie kraju (pustynia Ar-Rub al-Chali) pozbawione są opadów przez 5-10 lat. Średnie temperatury w styczniu wynoszą od 25 °C na nizinach nadbrzeżnych do 13 °C w górach. Średnie temperatury lipca wahają się od 32 °C na nizinach do 20 °C w górach.
Z powodu niesprzyjających warunków klimatycznych w Jemenie występują wyłącznie rzeki okresowe. Dominują ubogie gleby pustynne, jedynie w dolinach rzek okresowych zdarzają się żyźniejsze gleby aluwialne, a na obszarach wyżynnych czerwone buroziemy.
Na nizinach dominuje pustynna i półpustynna roślinność krzewiasta z gajami daktylowymi w miejscach o większej wilgotności. W środkowej części kraju spotkać można rzadkie sawanny i kolczaste zarośla. W górach występują lasy akacjowe w najwyższych partiach zastąpione przez karłowate oliwki i drzewiaste jałowce.
Wśród zwierząt żyjących na terytorium Jemenu występuje wiele gatunków pochodzących z terenu Afryki m.in.: pawian płaszczowy , koziorożec nubijski , gazele, oryks arabski . Żyją tam również: hiena pręgowana , karakal , szakal złocisty , waran szary i żmija rogata .

Historia

Na terenie dzisiejszego Jemenu istniały w starożytności państwa minejskie (XII-VII wiek p.n.e. oraz Królestwo Saby (X/IX-II wiek p.n.e.). W II wieku p.n.e. północnym Jemenem zaczęli władać Himjaryci a w 525 n.e. zdobyli te terytoria Abisyńczycy. W 575 n.e. tereny te zostały przyłączone do Persji . Południowy Jemen został opanowany w I wieku p.n.e. przez Rzymian , a w IV wieku n.e. wszedł w skład imperium perskiego. W VII wieku całe terytorium Jemenu zostało opanowane przez Arabów. Od XVI wieku Jemen wchodził w skład imperium osmańskiego. Północny Jemen uzyskał niepodległość od Turcji w 1918 (od 1962 – Jemeńska Republika Arabska ze stolicą w Sanie). Jemen Południowy w okresie 1839 - 1967 był brytyjską kolonią i protektoratem z głównym ośrodkiem w Adenie. Ta część Jemenu uzyskała niepodległość dopiero w 1967 przyjmując od 1970 nazwę Ludowo-Demokratyczna Republika Jemenu . Jemen Południowy znalazł się w strefie wpływów ZSRR . W latach 1972 i 1979 miały miejsce dwa krótkotrwałe konflikty zbrojne pomiędzy obydwoma państwami. Jednak do zjednoczenia Jemenu doszło dopiero w 1990 . Pierwsze demokratyczne wybory miały miejsce w 1993 . Rok później doszło do próby secesji dawnego Jemenu Południowego i wybuchu krótkiej wojny domowej (maj-lipiec 1994 ), która zakończyła się zwycięstwem wojsk rządowych. W wyborach prezydenckich 20 września 2006 , dotychczasowy prezydent Ali Abdullah Saleh został wybrany z poparciem 77,2% na kolejną siedmioletnią kadencję.

Gospodarka

Jemen jest jednym z najsłabiej rozwiniętych państw arabskich. Produkt krajowy brutto w roku 2003 wynosił 15,09 mld USD, co dawało 800 USD w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Wzrost gospodarczy wynosił 2,8%. Wskaźnik inflacji od kilku lat utrzymuje się na poziomie około 10% (10,8% w 2003 r.). Maleje wskaźnik zadłużenia kraju, który w roku 1997 sięgał 67,3% wartości PKB. Dane za rok 2003 mówią o 39,5% zadłużeniu. Wysoka jest stopa bezrobocia wynosząca 35% (2003).
Większość zatrudnionych pracuje w rolnictwie i pasterstwie. Produkcja rolnicza to: zboża, owoce, warzywa, rośliny strączkowe, kawa , bawełna , zwierzęta hodowlane (owce, wielbłądy, kozy, bydło, drób). Istotne znaczenie ma również rybołówstwo. Największe znaczenie w przemyśle ma wydobycie oraz przetwarzanie ropy naftowej. Mniejsze zaś wytwarzanie wyrobów bawełnianych, ze skóry oraz materiałów budowlanych. Największym ośrodkiem przemysłowym jest Aden .
W roku 2003 Jemen zanotował nadwyżkę w handlu zagranicznym. Eksportuje się głównie ropę naftową, poza tym kawę oraz suszone i solone ryby. Importuje: żywność, maszyny i urządzenia oraz produkty chemiczne. Według danych z 2003 r. największy udział w eksporcie Jemenu mają: Chiny – 28,5%, Tajlandia – 18,3%, Indie – 14%, Korea Południowa – 10,5%, Malezja – 5,1%. Najwięcej importuje się z: Zjednoczonych Emiratów Arabskich – 13,5%, Arabii Saudyjskiej – 10,8%, Chin – 9,4%, USA – 5,2%, Kuwejtu – 4,7%, Francji – 4,3%.

W roku 2008 media doniosły, iż istnieje plan budowy największego na świecie mostu pomiędzy Jemenem a Dżibuti , który łączyłby Afrykę z Półwyspem Arabskim. Inwestycja miałaby być finansowana przez firmy z Jemenu, Francji i Arabii Saudyjskiej.

Ludność

Jemen zamieszkują prawie wyłącznie Arabowie . Spotkać można tam również nielicznych mieszkańców pochodzenia afrykańskiego, europejskiego lub hinduskiego. Religią dominującą jest islam (ok. 99% populacji, w tym 50% sunnici , 48% zajdyci , pozostali to imamici i kilka wyznań isma'ilickich ). Około 1/3 ludności zamieszkuje w miastach.

Religia

• Islam : 99,93%
• Katolicyzm : 0,03%
• Prawosławie : 0,02%
• Protestantyzm : 0,01%
• Judaizm : 0,01%^[1]

Zobacz też

• Niektóre miasta: Hanffar, Asz-Szihr , Badżil

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Ambasada RP w Sanie
• Ambasada Republiki Jemenu w Polsce
• Prezydent Jemenu
• Przemysław Majka, Między młotem a kowadłem. Historia Jemenu , "Histmag.org", 7 lipca 2009.