Bailiwick of Jersey Bailliage de Jersey Baliwat Jersey
Flaga Jersey Herb Jersey Flaga Jersey Herb Jersey
Hymn : God Save the Queen ² (Boże Uchroń Królową)
Położenie Jersey
Język urzędowy	angielski , francuski
Język używany	Jèrriais ¹
Stolica	Saint Helier
Ustrój polityczny	monarchia parlamentarna
Status terytorium	Dependencja Korony brytyjskiej
Zależne od	Wielkiej Brytanii
Głowa terytorium	królowa Elżbieta II
Baliw	baliw Philip Bailhache
Szef rządu	szef ministrów Terry Le Sueur
Gubernator	gubernator Andrew Ridgway
Powierzchnia  • całkowita  • wody śródlądowe	217. na świecie 116 km² 0
Liczba ludności  ( 2009 )  • całkowita   •  gęstość zaludnienia	193. na świecie 91 626 789,9 osób/km²
Jednostka monetarna	funt Jersey , funt brytyjski (JEP, GBP)
Rok utworzenia	wydzielenie z Guernsey 1487
Religia dominująca	anglikanizm
Strefa czasowa	UTC 0 - zima UTC+1 - lato
Kod ISO 3166	JE/JEY/832
Domena internetowa	.je
Kod samochodowy	GBJ
Kod telefoniczny	+44-1534
Mapa Jersey
¹ - ma status języka regionalnego ² - istnieje równorzędnie z Ma Normandie , który odgrywany jest przy najważniejszych uroczystościach państwowych

Mapa wysp wchodzących w skład Baliwatu Jersey

Jersey ( Baliwat Jersey) – terytorium zależne Korony brytyjskiej na wyspie Jersey, jednej z Wysp Normandzkich na Kanale La Manche . Oficjalną władzę sprawuje gubernator , działający w imieniu korony brytyjskiej przez nią powoływany jak i odwoływany. Praktyczną władzę sprawuje rząd wybierany w wyborach.

Administracyjnie obejmuje także niezamieszkane wyspy Minquiers i Ecréhous. Nie jest częścią Unii Europejskiej , ale za obronę i bezpieczeństwo odpowiada Wielka Brytania . Jersey posiada trzecią najsilniejszą gospodarkę na świecie^[], oraz własną walutę, którą stanowi funt Jersey wymienny 1:1 na funt brytyjski .

Historia

Wyspę przyłączył do Księstwa Normandii Wilhelm Długi Miecz , książę Normandii w 933 . Jego potomek, Wilhelm Zdobywca , zdobył Anglię w 1066 , co doprowadziło do połączenia Księstwa Normandii i królestwa Anglii pod jednym monarchą. Król Jan bez Ziemi stracił wszystkie terytoria w Normandii w 1204 na rzecz króla Francji, ale zachował w posiadaniu Jersey, wraz z Guernsey i innymi Wyspami Normandzkimi, które odtąd miały już wewnętrzny samorząd.

Dzięki neutralności wyspy kwitł handel pomiędzy Anglią a Francją , co bogaciło mieszkańców. Obecnie wyspa jest jednym z najbardziej znanych rajów podatkowych .

Jersey zostało zajęte przez hitlerowskie Niemcy 1 maja 1940 i było okupowane aż do 9 maja 1945 , końca drugiej wojny światowej w Europie .

Geografia

Powierzchnia tej największej i najbardziej wysuniętej na południe z Wysp Normandzkich wynosi 116 km² . Wyspy zbudowane są z granitów i gnejsów, a najwyższe wzniesienie na wyspie ma 148 m. Cechuje ją klimat umiarkowany ciepły morski, z łagodnymi zimami i umiarkowanym latem. Roczna suma opadów wynosi ok. 800 mm i przypada głównie na okres od listopada do stycznia.

Ustrój polityczny

Głową terytorium jest królowa brytyjska Elżbieta II , reprezentowana przez zastępcę gubernatora. Wyspa podzielona na 12 okręgów:

• Saint Helier
• Saint Saviour
• Saint Martin
• Grouville
• Saint Clement
• Trinity
• Saint Lawrence
• Saint Mary
• Saint Peter
• Saint Brelade
• Saint Ouen
• Saint John

Gospodarka

Po II wojnie światowej poważną rolę w gospodarce Jersey zaczęły odgrywać usługi finansowe, które stanowiły ponad 60% PKB, a to za przyczyną odrębnego ustawodawstwa oraz specyficznego położenia politycznego i geograficznego. W końcu Jersey stało się rajem podatkowo-finansowym, jednak w ostatnich latach Unia Europejska wymusza ograniczenie tych przywilejów. Poza tym wyspa jest też popularnym miejscem wypoczynku, dzięki czemu ok. 25% PKB pochodzi właśnie z turystyki. PKB Jersey wynosi 3,6 mld $ (2003), czyli w przybliżeniu ok. 40000 $ na jednego mieszkańca. Wyspa charakteryzuje się też niskim bezrobociem, które wynosi poniżej 1% (2003)i inflacją wynoszącą 5% (2003).

Demografia

Populacja: 87 500 ( 2004 ) 30% populacji jest skoncentrowane w stolicy Saint Helier .

Struktura wieku:
0-14 lat: 18% (mężczyźni 8 140; kobiety 7 563)
15-64 lat: 68% (mężczyźni 30 036; kobiety 30 329)
powyżej 64 lat: 14% (mężczyźni 5 454; kobiety 7 393) (2000)

Przyrost populacji: 0.52% (2000 szac.)

Współczynnik urodzeń: 11,65 urodzeń/1000 osób (2000)

Współczynnik zgonów: 9,26 zgonów/1000 osób (2000)

Współczynnik imigracji: 2,81 imigranta/1000 osób (2000)

Współczynnik płci:
po urodzeniu: 1,11 mężczyzn/kobiet
do 15 lat: 1,08 mężczyzn/kobiet
15-64 lat: 0,99 mężczyzn/kobiet
65 lat I powyżej: 0,74 mężczyzn/kobiet
cała populacja: 0,96 mężczyzny/kobiet (2000)

Współczynnik zgonu niemowląt: 5,71 zgonów/1000 żywych urodzeń (2000)

Długość życia:
cała populacja: 78,48 lat
mężczyzn: 76,07 lat
kobiet: 81,07 lat (2000)

Współczynnik płodności: 1,56 dzieci/kobietę (2000)

Wyznawcy: anglikanie, katolicy, baptyści, Congregational New Church, metodyści, prezbiterianie, świadkowie Jehowy, kwakrowie

Używane języki:

• angielski (urzędowy),
• francuski (urzędowy) należy tutaj uściślić, iż chodzi o tzw. Jersey Legal French ("jerseyski francuski do celów prawnych-urzędowych"), który nie jest tożsamy z językiem panującym we Francji - jest to natomiast tradycyjny język, w którym przeprowadza się postępowania przed miejscowymi sądami oraz niektóre czynności biurokratyczne, a nie język mówiony,
• Jèrriais (język regionalny, dawna mowa mieszkańców wyspy, obecnie posługuje się nią niewielu),
• portugalski popularny z powodu dużej mniejszości z Madery , obecnie drugi po angielskim.

Święto państwowe: 9 maja Dzień Wyzwolenia (Liberation Day).

Zobacz też

• Gubernatorzy Jersey

Linki zewnętrzne

http://www.gov.je