|
Jerzy Popiełuszko
Jerzy Popiełuszko - (ur. 14 września 1947 w Okopach jako Alfons Popiełuszko, zm. 19 października 1984 we Włocławku – polski ksiądz zamordowany przez funkcjonariuszy Służby Bezpieczeństwa, Sługa Boży Kościoła katolickiego.
Życiorys
Rodzice Jerzego Popiełuszki - Władysław (ur. 1910r.- 24 czerwca 2002r.) i Marianna z Gniedziejków (ur. 1920 r.) prowadzili gospodarstwo rolne. Chłopiec był ministrantem i wyróżniał się głęboką religijnością; był typem samotnika. Pierwszą komunię i bierzmowanie przyjął w tym samym roku - 1956. W latach 1961-1965 uczęszczał do liceum w Suchowoli. Był sumienny, ale uczył się przeciętnie. Z powodu jego religijności, rodzice byli wzywani do szkoły. Po maturze, 24 czerwca 1965 roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Warszawie. Po pierwszym roku studiów, w latach 1966-1968 odbywał przymusowo zasadniczą służbę wojskową w specjalnej jednostce dla kleryków w Bartoszycach. 28 maja 1972 roku otrzymał święcenia kapłańskie z rąk kardynała Stefana Wyszyńskiego, a 4 czerwca 1972 roku odprawił prymicyjną Mszę Świętą w kościele w Parszowicach. Następnie pracował w parafiach w Ząbkach (1972 - 1975) i Aninie (1975 - 1978). Z Anina został przeniesiony do Warszawy (1978) i był księdzem w Kościele Dzieciątka Jezus, św. Anny oraz, od czerwca 1980 roku, w Parafii pw. św. Stanisława Kostki. W 1978 roku został duszpasterzem środowisk medycznych w Warszawie.
Kapłan "Solidarności"
Od sierpnia 1980 związany ze środowiskami robotniczymi, aktywnie wspierał także Solidarność. W czasie strajku został wysłany do odprawiania mszy w Hucie Warszawa, w stanie wojennym w Kościele św. Stanisława Kostki organizował Msze za Ojczyznę. Swoją działalnością duszpasterską i nauczaniem opartym na przesłaniu "Nie daj się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężaj" (św. Paweł, Rz 12,21), nauczaniu papieża Jana Pawła II i prymasa Stefana kard. Wyszyńskiego, niezłomnością i odwagą, wsparciem dla prześladowanych robotników i działaczy związkowych przez władze PRL podczas stanu wojennego, zyskał autorytet, szerokie poparcie społeczne i popularność w Warszawie, a później także w innych miastach. Działalność ks. Jerzego Popiełuszki ówczesne władze PRL uznały za krytykę i sprzeciw wobec systemu komunistycznego. 19 maja 1983 roku prowadził pogrzeb Grzegorza Przemyka . We wrześniu 1983 roku zorganizował pielgrzymkę ludzi pracy na Jasną Górę; 30 września odprawił mszę świętą na Wałach .
W czasie stanu wojennego wielokrotnie oskarżany przez władze PRL o zaangażowanie w działalność polityczną, stał się celem działań operacyjnych Służby Bezpieczeństwa. Akcję rozpracowywania księdza o kryptonimie "Popiel" rozpoczęto najpewniej w drugiej połowie 1982. Ksiądz Jerzy Popiełuszko był inwigilowany przy pomocy co najmniej czterech tajnych współpracowników. Wśród nich byli duchowni - tu szczególnie aktywny był ksiądz Michał Czajkowski (TW "Jankowski"), a także osoby świeckie, jak np. blisko współpracujący z kapłanem działacz KPN Tadeusz Stachniak (TW "Miecz" i "Tarcza"). 2 grudnia 1983 roku doręczono mu wezwanie na przesłuchanie . 12 grudnia ksiądz dobrowolnie stawił się w Pałacu Mostowskich - siedzibie Komendy Stołecznej MO. Tu wiceprokurator Anna Jackowska odczytała decyzję o wszczęciu śledztwa w kierunku przestępstwa z art. 194 kk w zw. z art. 58 kk, to jest, że:
przy wykonywaniu obrzędów religijnych (...), w wygłaszanych kazaniach nadużywał wolności sumienia i wyznania w ten sposób, że permanentnie oprócz treści religijnych zawierał w nich zniesławiające władze państwowe treści polityczne, a w szczególności pomawiał, że te władze posługują się fałszem, obłudą i kłamstwem, poprzez antydemokratyczne ustawodawstwo niszczą godność człowieka, a także pozbawiają społeczeństwo swobody myśli oraz działania, czym nadużywając funkcji kapłana, czynił z kościołów miejsce szkodliwej dla interesów PRL propagandy antypaństwowej.
Za opisywane czyny groziła mu kara 10 lat pozbawienia wolności. Po zakończeniu przesłuchania, w mieszkaniu księdza zarządzono rewizję, podczas której ujawniono między innymi granaty łzawiące, naboje, różne materiały wybuchowe, farby drukarskie - podrzucone do mieszkania przez esbeków. Zatrzymanego zwolniono nazajutrz, dzięki interwencji arcybiskupa Dąbrowskiego u ministra spraw wewnętrznych Czesława Kiszczaka, wielokrotnie wzywano go jednak potem na przesłuchania. Zarzuty przedstawiono mu 12 lipca 1984 roku. Ostatecznie do procesu nie doszło.
Natychmiast po tym wydarzeniu, postać ks. Popiełuszki stała się przedmiotem licznych ataków propagandowych i publicystycznych władz komunistycznych (zwłaszcza Jerzego Urbana, piszącego pod pseudonimem Jan Rem, który nazwał jego kazania seansami nienawiści). Szykany i naciski władz, rosnące zagrożenie (np. upozorowany wypadek koło Gdańska) oraz kłopoty zdrowotne ks. Popiełuszki były przyczyną, dla której prymas Józef Glemp zaproponował mu jesienią 1984 wyjazd na studia do Rzymu, pozostawiając jednak decyzję samemu zainteresowanemu. Popiełuszko z propozycji nie skorzystał.
Okoliczności śmierci
19 października 1984 r. ks. Popiełuszko został zaproszony do parafii pw. Świętych Polskich Braci Męczenników w Bydgoszczy. Spotkanie to zakończył zdaniem: "Módlmy się, byśmy byli wolni od lęku, zastraszenia, ale przede wszystkim od żądzy odwetu i przemocy". W tym samym dniu, wracając do Warszawy, na drodze do Torunia, niedaleko miejscowości Górsk, Jerzy Popiełuszko wraz ze swoim kierowcą Waldemarem Chrostowskim zostali uprowadzeni przez funkcjonariuszy Samodzielnej Grupy "D" Departamentu IV MSW w mundurach funkcjonariuszy Wydziału Ruchu Drogowego MO (Chrostowskiemu udało się uciec z kabiny samochodu, Popiełuszkę skrępowano i przewożono w bagażniku).
30 października z zalewu na Wiśle koło Włocławka wyłowiono jego zwłoki, które zbadano w Zakładzie Medycyny Sądowej Akademii Medycznej w Białymstoku pod kierunkiem prof. Marii Byrdy. W czasie sekcji wykazano ślady torturowania.
W tzw. "procesie toruńskim" toczącym się od 27 grudnia 1984 r. do 7 lutego 1985 r. przed Sądem Wojewódzkim w Toruniu, trzej oficerowie MSW (kpt. Grzegorz Piotrowski – naczelnik wydziału Departamentu IV, por. Leszek Pękala i por. Waldemar Chmielewski) zostali oskarżeni i skazani za uprowadzenie, torturowanie i zabójstwo, zaś ich przełożony – płk Adam Pietruszka (zastępca dyrektora Departamentu IV MSW) – za sprawstwo kierownicze zbrodni. Prokurator Leszek Pietrasiński żądał kary śmierci dla Piotrowskiego oraz kar pozbawienia wolności dla pozostałych oskarżonych.
Sąd, któremu przewodniczył SSW Artur Kujawa, a sprawozdawcą był SSW Jurand Maciejewski, wymierzył Grzegorzowi Piotrowskiemu karę 25 lat pozbawienia wolności, Adamowi Pietruszce – 25 lat, Leszkowi Pękali – 15 lat, Waldemarowi Chmielewskiemu – 14 lat. W 1986 roku w wyniku interwencji Czesława Kiszczaka trzem sprawcom złagodzono karę: Adamowi Pietruszce karę 25 lat zamieniono na 15 lat, Leszkowi Pękali z 15 lat obniżono do 10 lat, Chmielewskiemu z 14 lat do 8. W grudniu 1987 r. sprawców objęła kolejna amnestia – Adamowi Pietruszce złagodzono karę z 15 do 10 lat (wyszedł na wolność w 1995 r); L. Pękali z 10 do 6 lat, W. Chmielewskiemu z 8 do 4 lat i 6 miesięcy. Grzegorzowi Piotrowskiemu zamieniono karę z 25 na 15 lat, wyszedł na wolność w 2001 r. Po latach dokument podpisany przez gen. Kiszczaka odnaleźli historycy IPN. Pismo jest datowane na 26 listopada 1987. Adresatem jest Józef Żyta, prokurator generalny PRL. Kiszczak wnosił o złagodzenie orzeczonych prawomocnie kar pozbawienia wolności wobec Grzegorza Piotrowskiego, Adama Pietruszki, Leszka Pękali i Waldemara Chmielewskiego.
Proces ten, podobnie jak następny dotyczący tej sprawy, a obejmujący jako oskarżonych gen. Władysława Ciastonia i gen. Zenona Płatka (obaj zostali w 1994 r. uniewinnieni z zarzutu współsprawstwa), nie ujawnił wszystkich okoliczności i inspiratorów zbrodni, co budzi do dziś liczne dyskusje. Oficjalna wersja uprowadzenia i morderstwa była wielokrotnie kwestionowana.
Inne hasła zawierające informacje o "Jerzy Popiełuszko":
Nadciśnienie tętnicze
...
1484
...
1499
...
Pogrom w Kownie
...
1398
...
1749
...
1884
...
1679
...
Stanisław Konarski
...
1986
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Jerzy Popiełuszko":
219 Kultura, nauka i oświata w okresie II wojny światowej (plansza 3)
...
222 Historiografia po II wojnie światowej (plansza 16)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 16)
...
|
