Adam Szpunar (ur.
27 kwietnia
1913
w
Krakowie
, zm.
3 grudnia
2002
) - prawnik cywilista, były
rektor
Uniwersytetu Łódzkiego
.
Życiorys
W
1934
roku ukończył
prawo
na
Uniwersytecie Jagiellońskim
. Członek korporacji akademickiej Palestra. Doktoryzował się w końcu czerwca
1935
r. na podstawie pracy o przekazie w
kodeksie zobowiązań
, przygotowanej pod kierunkiem J. Gwiazdomorskiego. Za pracę tę (wydaną w 1937 r.) uzyskał stypendium Funduszu Kultury Narodowej, dzięki któremu odbył roczny pobyt w Paryżu (1937/38). Uczestniczył wówczas w wykładach cywilistów tej miary, co Capitant, Demogue czy Niboyet. Pobyt ten umożliwił mu również przygotowanie rozprawy habilitacyjnej poświęconej
nadużyciu prawa
. W pracy tej zaprezentował wówczas nowoczesną koncepcję celowościowej wykładni prawa cywilnego. Została ona przygotowana jeszcze przed wybuchem II wojny światowej, a kolokwium habilitacyjne miał odbyć w 1940 r. W międzyczasie - od zakończenia studiów do września 1939 r. - pracował w krakowskim oddziale
Prokuratorii Generalnej
Skarbu Państwa. Po wybuchu wojny, mimo uzgodnienia spotkania z J. Gwiazdomorskim, wiedziony przeczuciem, nie stawił się na otwarciu roku akademickiego 1939/40. Dzięki temu nie został aresztowany w ramach
Sonderaktion Krakau
. Wyjechał wówczas do położonej w dawnej Kongresówce
Kazimierzy Wielkiej
, gdzie do końca wojny (dzięki biegłej znajomości jęz. niemieckiego, rzadkiej na owym terenie) pełnił funkcję sekretarza w miejscowej cukrowni. Okres ten wspominał jako rdzewienie naukowe wobec odcięcia od źródeł. Nie poddawał się jednak przeciwnościom, licząc na możliwość kontynuowania pracy na UJ. Pracę habilitacyjną miał wówczas zakopaną na podwórzu rodzinnego domu. Na jesieni
1945
r. habilitował się na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Została ona wydana w 1947 r. Po habilitacji podjął pracę na stanowisku
docenta
. Po śmierci
F. Zolla II
w 1948 r. zdecydował o opuszczeniu Krakowa. W
1949
r. został
profesorem
nadzwyczajnym i kierownikiem Katedry Prawa Cywilnego Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie w
1957
r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Pierwsze lata pracy na UŁ były bardzo trudne, zarówno ze względów materialnych, jak i politycznych. Mimo tego zorganizował katedrę, a także przyjął w poczet jej członków usuniętego karnie z Katedry Filozofii Prawa (ze względów politycznych)
J. St. Piątowskiego
. W pierwszej połowie lat 50. wszedł w skład Komisji Kodyfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości. Lektura protokołów z posiedzeń komisji w tym trudnym okresie świadczy o jego umiejętności zachowania w strukturze obecnego KC instytucji znanych klasycznemu prawu cywilnemu. W latach
1950
-
1953
był dziekanem Wydziału Prawa i Administracji, następnie w latach
1955
-
1956
prorektorem Uniwersytetu Łódzkiego, a wreszcie w latach
1956
-
1962
jego rektorem (z wyboru). Członek rzeczywisty Polskiej Akademii Umiejętności, doktor
honoris causa
Uniwersytetu Warszawskiego
(19.11.1999), odznaczony wieloma odznaczeniami państwowymi w tym Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Był najwybitniejszym przedstawicielem polskiej nauki o odpowiedzialności cywilnej. W latach 1986 - 92 członek Komisji ds. Reformy Prawa Cywilnego. Współtwórca przepisów o swobodzie umów i papierach wartościowych. Wykładał na wielu uczelniach zagranicznych, w tym w Strasbourgu, Paryżu, Cambridge, Giessen, Yale, Detroit. Do grona jego habilitowanych uczniów należą: B. Lewaszkiewicz - Petrykowska (sędzia TK w st. spocz.), T. Pajor, W. J. Katner, M. Pyziak - Szafnicka, E. Wojnicka. Do końca życia był niezwykle płodny naukowo, spędzając codziennie wiele godzin nad przygotowywaniem kolejnych publikacji. Zmarł nagle w trakcie opracowywania jednej z nich. Pochowany w Alei Zasłużonych na
Cmentarzu Komunalnym na Dołach w Łodzi
(kwatera XI, rząd 35, grób 23).
Dorobek naukowy
W czasie swojej długoletniej pracy naukowej opublikował ogromną liczbę publikacji, wśród których znalazły się: podręczniki, monografie, artykuły, recenzje, glosy itp. Łącznie bibliografia profesora Szpunara liczy ponad 650 pozycji, z czego 17 zostało przez niego sporządzonych w językach obcych. Dorobek ten na trwałe wpisał się w osiągnięcia polskiej cywilistyki.