Jeździec bamberski

Widok od strony chóru

Portret jeźdźca

Jeździec bamberski ( niem. Der Bamberger Reiter) – przykład średniowiecznej rzeźby. Jest to kamienna rzeźba przedstawiająca mężczyznę konno, pochodząca z XIII wieku, znajdująca się w katedrze w Bambergu . Jest to pierwszy od czasów antycznych monumentalny posąg konny.

Wygląd

Jest to rzeźba naturalnej wielkości, przedstawiająca mężczyznę odzianego w dynamicznie fałdowane szaty. Realistycznie i ascetycznie opracowana twarz zdradza młody wiek, ukazana jest en trois quartes, sugestywny zwrot głowy ożywia całą postać. Na skroniach ma ozdobną koronę. Poruszone tylne kopyto sugeruje, iż artysta chciał ukazać moment zatrzymania konia przez jeźdźca. Rzeźba stoi na zdobionej motywem liściastym konsoli . Ponad głową znajduje się osobno umieszczony baldachim o architektonicznej formie.

Analiza i interpretacja

Jeździec bamberski uważany jest za pierwszy, po okresie antycznym , przykład monumentalnego pomnika konnego. Co więcej, dzieło to jest jednym z pierwszych przykładów gdzie twórca dokonał studium końskiego rzędu . Widoczna od dołu podkowa uważana jest za pierwszy w sztukach plastycznych przykład zobrazowania tego przedmiotu. Usytuowany przy południowym filarze chóru zachodniego, noszącego wezwanie Św. Jerzego, pozbawiony zbroi jeździec może być wizerunkiem jednego z władców lub świętych.

Identyfikacja Jeźdźca jest dyskusyjna. Nie jest jasne, kto został przedstawiony. Badacze dostrzegają w nim królów Niemiec Konrada III , Henryka I Ptasznika , fundatora katedry – cesarza Henryka II lub jego szwagra, króla Węgier Stefana I Świętego , który zatrzymał się, by spojrzeć na grób Henryka czy świętego Jerzego jednego z patronów katedry.

Według innej opinii przedstawiony został Mesjasz według Objawienia Świętego Jana (19:11–16), gdzie mowa jest o Zbawicielu jako o królu na białym koniu, co mogło zostać wpisane w kontekście ówczesnych wyprawach krzyżowych . Od strony ikonograficznej dzieło mogło stanowić kontynuację wątku maryjnego zawartego w cyklach rzeźbiarskich we wnętrzu katedry bamberskiej. Być może Jeździec stanowi zachowany fragment sceny Pokłonu Trzech Króli, a więc ów energiczny zwrot głowy tłumaczy się jako skierowanie wzroku na gwiazdę betlejemską.

Od strony artystycznej dzieło to ma ścisłe związki z cyklami figuralnymi (Zwiastowanie, Nawiedzenie) i rzeźbami z transeptu katedry w Reims , m.in. zostały tam przedstawione pełnoplastyczne wizerunki królów. Po wykonaniu rzeźb artyści działający w Bambergu przenieśli się m.in. do Moguncji i Magdeburga , gdzie figura Jeźdźca bamberskiego ma swoją analogię – znajdujący się przed budynkiem ratusza Jeździec magdeburski .

Zobacz też

• Jeździec Magdeburski
• Jeździec z Bassenheim

Bibliografia

• Hannes Möhring, König der Könige. Der Bamberger Reiter in neuer Interpretation. Königstein im Taunus, 2004.
• Guido Dieckmann, Die Nacht des steinernen Reiters. 2005.
• Willibald Sauerländer , Rzeźba średniowieczna Warszawa 1978

Linki zewnętrzne

• Der Bamberger Reiter – Analiza dzieła (de)
• Znaczek z wizerunkiem Jeźdźca (de)
• Artykuł o Jeźdźcu Bamberskim (de)