Święty Justyn, Justyn Filozof, Justyn Męczennik,
gr.
Ἰουστῖνος ὁ Μάρτυρ,
łac.
Justinus philosophus,
scs.
Muczenik Iustin Fiłosof (ur. ok.
100
we
Flawii Neapolis
w
Palestynie
,zm. ścięty mieczem ok.
165
w
Rzymie
) -
filozof
i
apologeta
tworzący w
języku greckim
. Wyznawał poglądy
millenarystyczne
. Zaliczony został do najstarszych
pisarzy starochrześcijańskich
,
męczennik
,
święty
Kościoła katolickiego
i
prawosławnego
.
Życie
Najwięcej informacji na temat Świętego Justyna pochodzi z jego własnych pism. On też jako miejsce swojego pochodzenia podaje
Flavia Neapolis
(dawne
Sychem
, współczesne
Nablus
) w Palestynie. Miasto to zostało założone przez
Wespazjana
w 72 r. n.e. jako kolonia, po uprzednim zrównaniu go z ziemią podczas
powstania żydowskiego
. Nazywa siebie
Samarytaninem
, ale jego ojciec był
Grekiem
lub Rzymianinem, wychowywany był w wierze pogańskiej.
Zakłada się, że pochodził z zamożniejszej rodziny, co umożliwiło mu studiowanie filozofii. Podczas studiów zetknął się pierwszy raz z chrześcijaństwem, które po pewnym czasie sam przyjął (ok. 130). Swoje nawrócenie opisuje w dziele: Dialog z Żydem Tryfonem, który to lokalizuje w
Efezie
, gdzie prawdopodobnie nastąpiło jego nawrócenie.
Przemierzając następnie liczne kraje osiada w Rzymie, gdzie rozpoczyna pracę nauczyciela w założonej przez siebie bezpłatnej szkole. Jego uczniem był m.in.
Tacjan Syryjczyk
, który jednak później, po śmierci mistrza, odszedł od jedności z Kościołem, propagując poglądy
enkratyckie
.
Około 165 r. Justyn, po donosie prawdopodobnie swego wieloletniego wroga Krescenesa, oskarżony o to, że jest chrześcijaninem, wraz z sześcioma swoimi uczniami stanął przed sądem prefekta Rzymu Juniusa Rustyka. Śmierć poniósł przez ścięcie mieczem.
Nauczanie
Jest autorem koncepcji
Objawienia
, która dostrzega w przed i poza-chrześcijańskich naukach
filozofów
(np.
Sokrates
) obecność Słowa Bożego - Logosu w postaci tzw. ziarna Słowa /(
gr.
) Logos spermatikos/ (por. J 1, 1; Hebr 1,1-3). Pisał np. o
stoikach
: głoszą sensowne zasady (tak samo zresztą jak w niektórych kwestiach poeci), dzięki temu, że Logos zaszczepił swoje nasienie całemu rodzajowi ludzkiemu, za co, jak wiemy, ich nienawidzono[2]. Jest autorem jednego z najwcześniejszych opisów Eucharystii sprawowanej w Kościele pierwotnym[3].
W swej Apologii bardzo mocno bronił wartości chrześcijańskiego dziewictwa[4]. Nauczał też nowego, w stosunku do
starotestamentalnej
moralności, podejścia do
etyki seksualnej
. Dla chrześcijan cudzołóstwo zaczyna się już wtedy, kiedy się o nim myśli[5][6]. Nie dopuszczalna jest
poligamia
, która występowała u patriarchów jedynie jako figura profetyczna. Na przykład małżeństwa Jakuba z dwiema siostrami Leą i Rachelą nie były wyrazem pożądliwości, rozwiązłego życia seksualnego. Doszło do nich jako proroctwo misji Chrystusa wobec Synagogi (Lea) i Kościoła (Rachela) (por.
Rdz
29,16-19)[6].
Kult
Wspomnienie liturgiczne
św. Justyna obchodzone jest w Kościele katolickim
1 czerwca
[7].
Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 1/14 czerwca[8], tj.
14 czerwca
wg
kalendarza gregoriańskiego
[9].
- Ikonografia
W
ikonografii
święty przedstawiany jest jako niewysoki mężczyzna z jasnokasztanową brodą oraz charakterystyczną białą chustą wokół szyi. W lewej dłoni trzyma zwój pisma, prawą błogosławi. W sztuce zachodniej najczęściej spotykane jest jego wyobrażenie, gdy wręcza cesarzowi Hadrianowi swoją "Apologię"[9].
- Patronat
Święty Justyn jest
patronem
filozofów.
Dzieła
Z ośmiu dzieł Justyna Filozofa zachowały się zaledwie trzy.
I Apologia pierwsza powstała około 155 r. do cesarza Antonina Piusa; w 68 rozdziałach krytykuje rzymskie nastawienie do religii chrześcijańskiej, wykazuje, że chrześcijanie nie są ateistami, udowadnia boskość Jezusa, opisuje liturgie Eucharystii i chrztu, nakreśla życie społeczne chrześcijan.
- Przekład polski: 1 Apologia, w: Pierwsi apologeci greccy. Kwadratus, Arystydes z Aten, Aryston z Pelli, Justyn Męczennik, Tacjan Syryjczyk, Milcjades, Apolinary z Hierapolis, Teofil z Antiochii, Hermiasz. ks. Leszek Misiarczyk (przekład, wstep i przypisy), ks. Józef Naumowicz (oprac). Kraków: Wydawnictwo „M”, 2004, ss. 207-270, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 24. .
II Apologia druga skierowana do senatu rzymskiego po skazaniu trzech chrześcijan na śmierć za wyznawanie wiary.
- Przekład polski: 2 Apologia, w: dz. cyt., s.271-284.
III Dialog z Żydem Tryfonem relacja z dwudniowej, prawdopodobnie fikcyjnej rozmowy Justyna z rabinem, która odbyła się w Efezie; spisana w 142 rozdziałach; Jest to najstarsza apologia chrześcijańska. Niestety nie zachowała się w całości, brakuje części wstępu i 74 rozdziału.
Justyn wyraża w tym dziele poglądy, iż Prawo Mojżeszowe było tylko przejściowe przed prawem Chrystusowym, które jest nowym i wiecznym prawem dla całej ludzkości. Podkreśla fakt prawdziwej wielkości i boskości Chrystusa.
- Fragmenty w tłumaczeniu polskim w: Antologia literatury patrystycznej t.1, Marian Michalski (przekład i opracowanie), Warszawa 1975 IW PAX, s.99-109.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Stanisław ks. Hołodyn:
Justyn Męczennik w serwisie opoka.pl
(
pol.
). [dostęp 2010-05-24].
- ↑ 1 Apologia 8.1, w: Pierwsi apologeci greccy. Kwadratus, Arystydes z Aten, Aryston z Pelli, Justyn Męczennik, Tacjan Syryjczyk, Milcjades, Apolinary z Hierapolis, Teofil z Antiochii, Hermiasz. ks. Leszek Misiarczyk (przekład, wstep i przypisy), ks. Józef Naumowicz (oprac). Kraków: Wydawnictwo „M”, 2004, s. 277, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 24. . ; 10.2, s. 278; por. L. Misiarczyk, Wstęp, w: dz. cyt. s. 187.
- ↑ 1 Apologia, 65,1-67,7 w: dz. cyt., s. 254-256; por.
KKK
, 1345
- ↑ 1 Apologia 15,6, dz. cyt., s.217; 29,1, s. 227; 2 Apologia 2,1-15, dz. cyt., s. 271-273.
- ↑ 1 Apologia, 15,5 dz. cyt. s.216-217
- ↑ 6,0 6,1 Por. Dialog z Żydem Tryfonem, 134; por. H. Rondet SJ: Introduction a l'étude de la théologie du marriage. Paris: 1960, s. 26.
- ↑
Święty Justyn, męczennik
na brewiarz.katolik.pl [ostatnia aktualizacja: 27.05.2010]
- ↑
podwójne datowanie
- ↑ 9,0 9,1
męcz. Justyn Filozof
na cerkiew.pl (oprac. Jarosław Charkiewicz)
Linki zewnętrzne