Józef Rotblat na zdjęciu identyfikacyjnym z Laboratorium Los Alamos

Józef Rotblat (ur. 4 listopada 1908 w Łodzi lub Warszawie , zm. 31 sierpnia 2005 w Londynie ) – polski fizyk i radiobiolog żydowskiego pochodzenia, współzałożyciel i lider pacyfistycznego ruchu naukowców Pugwash , laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 .

Biografia

Urodził się jako piąte z siedmiu dzieci w rodzinie polskich Żydów. Interes ojca, który był dobrze prosperującym kupcem papierniczym, upadł po I wojnie światowej . Rodzina w tych czasach czerpała dochody z nielegalnej sprzedaży własnoręcznie pędzonego bimbru . Rotblat dostał darmowe miejsce na Uniwersytecie Warszawskim , pomimo tego, że nie odebrał formalnej edukacji, a zarabiał jako domowy elektryk; ucząc się wieczorami, a pracując w dzień. W 1932 zdobył tytuł magistra w Wolnej Wszechnicy Polskiej na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym z zakresu fizyki, uprawniający do podjęcia pracy w charakterze nauczyciela i do zdobywania stopni naukowych oraz podjął pracę w pracowni radiologicznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego . Następnie w 1938 obronił doktorat^[1].Stypendium zagraniczne uzyskał prawie zaraz po doktoracie. Dużo zawdzięcza Wszechnicy Naukowej w Warszawie i promotorom, prof. Pieńkowskiemu i Białobrzeskiemu. Wyjazd do Anglii nieco się przeciągał, tak że wylądował na wyspie 30 sierpnia (1939 roku). W 1939 wyjechał do Liverpoolu na stypendium, gdzie zastała go wojna . Został uczniem, a następnie współpracownikiem angielskiego fizyka jądrowego Jamesa Chadwicka . W czasie wojny pracował nad projektem Manhattan , z którego wycofał się w 1944 przekonawszy się, iż bezpośrednim celem prac nie jest wygranie wojny, lecz zapewnienie dominacji militarnej nad ZSRR , a w konsekwencji wyścig zbrojeń .

Został krytykiem koncepcji odstraszania militarnego za pomocą posiadania broni masowej zagłady przekonując, iż nie powstrzyma ona innych posiadaczy tej broni. Doprowadził (wraz z angielskim filozofem Bertrandem Russellem ) do powstania w 1957 międzynarodowego ruchu pacyfistycznego uczonych działających na rzecz likwidacji broni masowej zagłady – Pugwash, skupiającego uczonych m.in. z obu stron " żelaznej kurtyny ". Pomimo nacisków zarówno ze strony ZSRR, jak i państw zachodnich, udało mu się uniknąć upolitycznienia tego ruchu, zachowując jego pozycję ponad podziałem politycznym ówczesnego świata.

Dążył do zbliżenia naukowców z obu bloków politycznych oraz ich solidarności przeciwko rozwijaniu badań naukowych mogących owocować nowymi rodzajami broni. Postulował, aby naukowcy przyjęli sposób postępowania na wzór lekarskiej przysięgi Hipokratesa , tzn. aby powstrzymywali zaspokajanie własnej ciekawości naukowej i samoograniczali się w badaniach, jeśli ich wyniki mogłyby okazać się zgubne dla świata.

Jako naukowiec zajmował się medycyną nuklearną, m.in. wpływem promieniowania jonizującego na powstawanie nowotworów.

W 1995 , w 50. rocznicę zagłady Hiroszimy (a także w momencie wznowienia prób z bronią atomową przez Francję) Józef Rotblat został uhonorowany wraz z ruchem Pugwash (po połowie) Pokojową Nagrodą Nobla.

Józef Rotblat do końca życia świetnie mówił po polsku i podkreślał swoje związki z polskością, akcentując iż jest Polakiem z brytyjskim paszportem. Protestował też przeciwko przekręcaniu jego imienia z Józef na Joseph^[]. Obywatelem brytyjskim Rotblat był od 1946 , w 1998 otrzymał tytuł szlachecki Sir. Od 1966 był członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk , w 1996 PAN przyznała mu Medal im. Kopernika.

Zobacz też

• Nagroda Nobla (polonica)

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Film dokumentalny o Józefie Rotblacie ( ang. ). [dostęp 5.05.2009].
• Stulecie ustanowienia Nagrody Nobla Z Polski rodem ( pol. ). [dostęp 9.10.2008].
• O Józefie Rotblacie na serwerze Komitetu Noblowskiego ( ang. ). [dostęp 9.10.2008].