Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Język walijski

Język walijski

Cymraeg
Obszar Walia , Anglia , Argentyna , Stany Zjednoczone i inne
Liczba mówiących750 tysięcy
Ranking (poza pierwszą 100.)
Klasyfikacja genetyczna Języki indoeuropejskie
Pismo łacińskie
Status oficjalny
język urzędowy Walia ( Wielka Brytania )
Regulowany przez ?
Kody języka
ISO 639 -1cy
ISO 639-2wel/cym
SIL WLS
Występowanie
Liczba osób mówiących językiem walijskim na obszarze Walii w procentach.

Liczba osób mówiących językiem walijskim na obszarze Walii w procentach.

W Wikipedii
Zobacz też: język , języki świata
Wikipedia w języku walijskim
W Wikisłowniku :
Walia jest dwujęzyczna
Na dworcu Caerdydd Canolog

Język walijski - język z grupy brytańskiej (p-celtyckiej) języków celtyckich , którym posługuje się ponad 600 tys. mieszkańców Walii (stan na 2001 ). W regionie tym ma on status języka urzędowego . Można wyodrębnić cztery główne dialekty : wenedocjański, powyski, domecki i gwencki. Najstarsze zabytki literackie pochodzą z VI w.

Blisko spokrewnione z nim są języki: bretoński i kornijski .

Posiada 23 spółgłoski , z których osobliwe jest występowanie dwóch wersji r i l: dźwięcznej i bezdźwięcznej (zapisywane odpowiednio l, ll, r i rh). Samogłosek jest 12, dzielą się one na krótkie i długie. Występują również dyftongi . Ciekawostką jest, że litera "w" służy do zapisu samogłoski.

Na języku walijskim pisarz J.R.R Tolkien oparł Sindarin - fikcyjny język, używany przez elfy zamieszkujące Śródziemie .

Rzeczowniki posiadają rodzaje (męski i żeński) i odmieniają się przez liczby. Brak odmiany przez przypadki. Język walijski posiada dość nietypowe reguły ortograficzne.

Spis treści

Historia

Starowalijski

Najstarsze ślady języka identyfikowanego z walijskim sięgają 6. stulecia, język ten nazywany jest wczesnowalijskim; zachowało się niewiele jego przykładów. Następny ważny okres to starowalijski (Hen Gymraeg, IX do XI stulecia), nieco lepiej poświadczony. Jego przykłady zachowały się w postaci poezji walijskiej i szkockiej.

Średniowalijski

Średniowalijski to nazwa nadana formie języka walijskiego używanego pomiędzy XII a XIV stuleciem, której zachowanych przykładów istnieje znacznie więcej od poprzednich. Język ten był bliski jednemu z najstarszych manuskryptów Mabinogionu, chociaż samo dzieło musi być znacznie starsze. Jest w pewnym stopniu zrozumiały dla współczesnego Walijczyka.

Współczesny walijski

Wczesny współczesny walijski

Współczesny język walijski możemy podzielić na dwa okresy. Pierwszy, wczesny współczesny walijski, trwał od początku XV do końca XVI stulecia i był używany przez Dafydd ap Gwilym .

Późny współczesny walijski

Późny współczesny walijski datuje się od publikacji przekładu Biblii Williama Morgana w roku 1588. Podobnie jak jego angielski odpowiednik, Wersja Króla Jamesa, spowodował on ustabilizowanie się języka — i rzeczywiście współcześnie brzmi on prawie tak samo jak u Morgana, choć oczywiście zaszły pewne drobne zmiany.

XIX wiek

Język cieszył się wtedy wzrastającym znaczeniem wraz z publikacją pierwszych walijskich słowników. Praca leksykografów, takich jak Daniel Silvan Evans, spowodowała udokumentowanie języka tak dokładnie jak to możliwe. Współczesne słowniki, jak Geiriadur Prifysgol Cymru (Słownik Uniwersytetu Walijskiego) kierują się właśnie tymi pierwszymi.

Wpływy języka angielskiego w czasie Rewolucji Przemysłowej od około 1800 roku doprowadziły do zmniejszenia się liczby mówiących walijskim. Przybysze z Anglii rzadko uczyli się walijskiego, a Walijczycy w relacjach z nimi preferowali angielski. Status prawny walijskiego zmniejszył się w porównaniu z angielskim, który stopniowo zaczął dominować, z wyjątkiem terenów wiejskich, szczególnie w północno-zachodniej i środkowej Walii. Wyjątek stanowiły tradycjonalne kościoły, mocno przywiązane do języka walijskiego.

XX i XXI wiek

W XX stuleciu liczba użytkowników walijskiego zaczęła gwałtownie się kurczyć i twierdzono, że wygaśnie on w przeciągu kilku pokoleń. Spis powszechny zaczął zadawać pytania o język w 1891 roku, w tym czasie 54% ludności wciąż posługiwało się walijskim. Liczba ta malała z każdym kolejnym spisem, osiągając najniższy wynik w 1981 (19%), który utrzymał się w 1991, natomiast w roku 2001 wyniósł 21%. W spisie z roku 2001 odnotowano także, iż 20% osób potrafiło po walijsku czytać, 18% pisać, a 24% rozumieć mówiony walijski. Co więcej, największy ich odsetek był wśród młodych ludzi, co dobrze rokuje temu językowi. W roku 2001, 39% dzieci w wieku 10-15 lat potrafiło mówić, czytać i pisać po walijsku (wiele z nich poznało go w szkołach), odpowiednio 25% w wieku 16-19 lat. Jednakże, odsetek mówiących walijskim na obszarach, gdzie język ten jest głównym, wciąż maleje. Wydaje się, że to wzrastający walijski nacjonalizm utrzymuje ten język przy życiu, a powstanie walijskiego radia i telewizji zachęciło do jego poznawania. Prawdopodobnie najważniejsze okazało się wprowadzenie obowiązku nauczania walijskiego w szkołach dzieci do 16 lat, co spowodowało zwiększenie się popularności języka na obszarach walijskojęzycznych i podstawowej jego znajomości tam, gdzie dominuje angielski. Spadek odsetka Walijczyków znających walijski został zahamowany, a nawet obserwuje się wzrost jego popularności. Obecnie walijski stał się językiem codziennym w wielu regionach Walii.

Ortografia

Język walijski zapisywany jest wersją alfabetu łacińskiego tradycyjnie zawierającą 29 liter, z których osiem jest dwuznakami traktowanymi jak jedna litera:

a, b, c, ch, d, dd, e, f, ff, g, ng, h, i, j, l, ll, m, n, o, p, ph, r, rh, s, t, th, u, w, y

Litera „j” jest powszechnie włączana do alfabetu pomiędzy „i” a „l”, ponieważ stosuje się ją w niektórych wyrazach zapożyczonych z angielskiego (np. nazwisko Jones). Litery „k”, „q”, „v”, „x” i „z” używane są w niektórych terminach technicznych, jak kilogram, volt, xeroser czy zero, lecz mogą zostać zastąpione (co często się robi) literami walijskimi: cilogram, seroser i sero.

Najczęstszym znakiem diakrytycznym jest cyrkumfleks , używany do zaznaczenia długich samogłosek.

Linki zewnętrzne


Inne hasła zawierające informacje o "Język walijski":

Podróżnik ...

Rodzimy Kościół Polski ...

1972 ...

Jonas Basanavičius ...

Szkoci ...

Wnioskowanie ...

Włosi ...

Nowa Anglia ...

Maine ...

Stanisław Hozjusz ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Język walijski":

Rozprawa z rozprawką (plansza 7) ...

010c. Rzym (plansza 5) ...

019. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi (plansza 4) ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie