Język średnio-wysoko-niemiecki ( niem. Mittelhochdeutsch) - historyczna forma języka niemieckiego . Formę tę poprzedza język staro-wysoko-niemiecki , zaś po niej nastąpił język wczesno-nowo-wysoko-niemiecki .

Badacze przyjmują, że funkcjonowała ona w przybliżeniu w okresie między rokiem 1050 a rokiem 1350 . Niektóre źródła za cezurę końcową przyjmują rok 1500 .

Chociaż nigdy nie powstał standardowy język średnio-wysoko-niemiecki, to prestiż domu Hohenstaufów spowodował wyłonienie się w końcu XII wieku ponadregionalnego, opartego na dialekcie szwabskim języka literackiego (mittelhochdeutsche Dichtersprache). Jednak ten opis jest trochę komplikowany przez fakt, że nowoczesne wydania tekstów z tego okresu starają się ujednolicać pisownię, w wyniku czego język pisany sprawia wrażenie większej spójności, niż miała w istocie miejsce w rękopisach. Nie jest pewne, na ile język literacki odpowiadał ponadregionalnemu językowi mówionemu dworów.

Periodyzacja

Jak zwykle w takich wypadkach daty początku i końca okresu są wyłącznie orientacyjne.

Istnieje kilka kryteriów, które odróżniają język średnio-wysoko-niemiecki od wcześniejszego staro-wysoko-niemieckiego:

• osłabienie nieakcentowanych samogłosek do /e/ - taga → tage ("dni"),
• pełne rozwinięcie przegłosu ( umlautu ) i jego zastosowania do oznaczenia kilku kategorii morfologicznych,
• ubezdźwięcznienie końcówek - tag → tac ("dzień").

Z punktu widzenia kulturowego, te dwa okresy odróżnia przejście od kultury piśmiennej tworzonej wyłącznie w kręgach kościelnych do kultury skupionej wokół dworów arystokracji średniowiecznej. Dwór cesarski w Wiedniu , powstanie silnego szwabskiego domu Hohenstaufów , a później Habsburgów spowodowały, że południowe Niemcy zyskały dominującą polityczną i kulturalną pozycję.

Przejście do następnej formy języka wczesno-nowo-wysoko-niemieckiego związane jest z:

• dyftongizacją długich samogłosek i wydłużeniem krótkich, w wyniku czego powstał system samogłoskowy identyczny z systemem współczesnego niemieckiego - hûs → Haus ("dom"); sagen → sagen / saːgen / ("powiedzieć")
• zgubienie w wielu miejscach nieakcentowanych samogłosek - vrouwe → Frau ("kobieta")

W następnym okresie dwory przestają być głównymi centrami kulturowymi, a ich miejsce zajmują miasta.