Kalikst III, (
włoski
Alfons de Borja), (ur.
31 grudnia
1378
r. w Xàtivie w Hiszpanii, zm.
6 sierpnia
1458
r. w
Rzymie
) -
papież
od
8 kwietnia
1455 roku do
6 sierpnia
1458 roku.
Urodził się jako syn drobnego właściciela ziemskiego. Studiował prawo, a później wykładał na uniwersytecie w
Lleidzie
. Następnie stał się szanowanym prawnikiem na dworze aragońskim oraz prywatnym sekretarzem króla
Alfonsa V
, w
1424
powierzono mu też administrowanie diecezją
Majorka
(na razie bez sakry biskupiej). Król Alfons V już wtedy zabiegał o kapelusz kardynalski dla niego, ale bezskutecznie. W
1429
roku prowadził w jego imieniu negocjacje w sprawie abdykacji
antypapieża
Klemensa VIII
, za co otrzymał bogate biskupstwo Walencji. Ponownie okazał dyplomatyczne zdolności w roku
1443
, doprowadzając do oderwania króla od
soboru bazylejskiego
i pojednania go z papieżem
Eugeniuszem IV
; został za to mianowany kardynałem-prezbiterem od SS. Quattro Coronati. Nie odznaczył się niczym wybitnym w okresie jedenastu lat kardynalstwa; prowadził w swym pałacu surowe samotnicze życie, a jego pogarda dla luksusu i wystawności stała się znana. Jego niespodziewana
elekcja
po śmierci
Mikołaja V
była wynikiem kompromisu: jeden z dwu oczywistych kandydatów był niemożliwy do przyjęcia jako przyjaciel rodu Collonów, drugi natomiast był Grekiem. Zaawansowany wiek Kaliksta zdawał się zapowiadać krótki
pontyfikat
.
Ze zdumiewającą energią, jak na tak starego człowieka, cierpiącego na
podagrę
, zajął się natychmiast organizowaniem
krucjaty
w celu odzyskania
Konstantynopola
, zdobytego przez
Turków
w maju
1453
roku. Rozsyłał po całej Europie kaznodziejów i legatów wyposażonych w prawo nadawania
odpustów
, nakładał podatki i wyznaczył 1 marca
1456
roku jako dzień wyruszenia floty i armii. W Rzymie rozpoczął na
Tybrze
budowę galer, gromadząc fundusze dzięki sprzedaży dzieł sztuki ze złota i srebra, nawet wartościowych opraw książkowych. Jego entuzjazm spotkał się jednak z obojętnością władców chrześcijańskich zajętych sprawami narodowymi. W rezultacie sporadyczne sukcesy militarne nie mogły być wykorzystane.
We Włoszech papież popadł w konflikt ze swym dawnym opiekunem i protektorem, królem
Aragonii
i
Neapolu
Alfonsem V, który skierował flotę krzyżowców na
Genuę
z myślą o swych terytorialnych zdobyczach, a nie o walce z Turkami. Spór przeciągał się. Tymczasem po śmierci Alfonsa papież postanowił przekazać Królestwo Neapolu swemu bratankowi Ferdynandowi.
Papież Kalikst III był człowiekiem surowym, także w swojej pobożności, miłosiernym, ale upartym i samowolnym, i nie tolerował sprzeciwu ze strony swych kardynałów. Po papieżu-mecenasie sztuk Mikołaju V brak zainteresowania sztuką Kaliksta III rozczarował humanistów, nie był on jednak (jak to sugerowali) wrogo do nich nastawiony. Jeżeli przyhamował wspaniałe plany Mikołaja V odbudowy Rzymu, to winna jest jego wrodzona oszczędność, a w jeszcze większym stopniu potrzeby związane z nową krucjatą. Łaski, jakimi obsypywał swoich krewnych i współrodaków, wywołały wielkie rozgoryczenie. By czuć się pewny, obsadził twierdze w
Państwie Kościelnym
komendantami hiszpańskimi, a swego bratanka Pedra Luisa, mianował
księciem
Spoleto
, ustanawiając go jednocześnie
gubernatorem
Zamku św. Anioła
i
prefektem
Rzymu. Dwóch innych bratanków mianował
kardynałami
, gdy mieli zaledwie po dwadzieścia parę lat; jeden z nich, Rodrigo Borgia (późniejszy papież
Aleksander VI
), został mianowany wicekanclerzem
kurii
. Jego hiszpańscy nominaci zdominowali kurię, ale ich
beneficja
były w większości hiszpańskie, a nie włoskie.
Kalikst III podjął sprawę
Joanny d'Arc
, spalonej na stosie w
Rouen
30 maja
1431
roku pod zarzutem czarów i herezji; 16 czerwca 1456 roku pierwotny wyrok na nią został unieważniony i orzeczono jej niewinność. W tym samym roku papież odnowił twarde prawo, trochę zapomniane przez jego poprzedników, zakazujące społecznych kontaktów
chrześcijan
z
Żydami
. Dla upamiętnienia zwycięstwa nad Turkami pod
Belgradem
postanowił, by Święto Przemienienia było obchodzone w całym
Kościele
w dniu
6 sierpnia
. Jego śmierć właśnie w tym dniu w roku 1458 stała się sygnałem do wybuchu gwałtownego protestu przeciwko znienawidzonym
"Katalończykom"
.
Źródła
Zobacz też
