Kamica nerkowa

Nephrolithiasis

ICD-10 N20 Kamica nerki i moczowoduN21 Kamica dolnych dróg moczowychN22 Kamica dróg moczowych w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziejN23 Nieokreślona kamica nerkowa N20 Kamica nerki i moczowoduN21 Kamica dolnych dróg moczowychN22 Kamica dróg moczowych w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziejN23 Nieokreślona kamica nerkowa

Kamica nerkowa (moczowa) ( łac nephrolithiasis, urolithiasis) - choroba polegająca na powstawaniu złogów (tzw. "kamieni") w nerkach lub drogach moczowych na skutek wytrącania się związków chemicznych stanowiących prawidłowe lub patologiczne składniki obecne w moczu.

Kamica moczowa występuje u 1-2% populacji z przewagą płci męskiej. Szczyt zachorowalności przypada między 3. i 5. dekadą życia^[1].

Rodzaje kamieni nerkowych

• fosforanowo-wapniowe
• szczawianowo-wapniowe
• moczanowe ( kwas moczowy ) — tzw. kamienie bezcieniowe, niewidoczne w badaniu RTG
• cystynowe
• struwitowe — powstające w przebiegu przewlekłych zakażeń układu moczowego bakteriami wytwarzającymi ureazę (czyli rozkładającymi mocznik ) takimi jak Proteus , Pseudomonas, Serratia.

Kamień nerkowy o średnicy 8 mm

Kamień nerkowy przypadkowo znaleziony w uchyłku pęcherza moczowego przy prostatektomii

Objawy

Charakterystyczna lokalizacja bólu w kamicy nerkowej

Przez pewien czas choroba może przebiegać bez- lub skąpoobjawowo. Niekiedy bardzo drobne złogi mogą zostać wydalone w sposób bezbólowy. Często pierwszą manifestacją kamicy moczowej jest napad kolki nerkowej. Symptomatologia choroby jest zróżnicowana:

• ból o charakterze kolkowym (przerywany) okolicy lędźwiowej, czasem promieniujący do pachwiny, warg sromowych lub jąder
• nudności lub wymioty
• dyskomfort w jamie brzusznej, czasami objawy dyspeptyczne
• krwiomocz, objawy dysuryczne
• objawy ogólne: podwyższona temperatura ciała, osłabienie, uczucie rozbicia
• zakażenie dróg moczowych (jako powikłanie kamicy)

Rozpoznanie

• przeglądowe RTG jamy brzusznej
• urografia
• USG jamy brzusznej
• TK jamy brzusznej bez podania środka kontrastowego

Urolit widoczny na zdjęciu rentgenowskim miednicy

Kamień nerkowy przy końcu urządzenia ultrasonograficznego

Kamień struwitowy

Tomografia komputerowa jamy brzusznej - rekonstrukcja 3D. Stent w lewym moczowodzie (żółta strzałka). Kamień zlokalizowany w miedniczce lewej nerki (górna czerwona strzałka) oraz kamień zlokalizowany w lewym moczowodzie poza stentem (dolna czerwona strzałka)

Tworzeniu się kamieni sprzyja zastój moczu oraz obecność w nim, np. złuszczonych nabłonków, wokół których wykrystalizowują się sole. Wytrącaniu się soli sprzyja również zagęszczony mocz powstający w wyniku przyjmowania zbyt małej ilości płynów.

Leczenie

Podstawowe znaczenie w trakcie napadu kolki ma podanie leków przeciwbólowych i rozkurczowych. W łagodzeniu objawów pomaga też nawodnienie, stymulacja diurezy oraz postępowanie ogólne mające na celu uspokojenie chorego (np. ciepła kąpiel).

Bezpośrednim celem leczenia jest usunięcie złogu (kamienia). Niekiedy jest to możliwe poprzez drogi moczowe, ale tylko w wypadku kamieni niewielkich rozmiarów, tj. mniejszych niż 5–7 mm^[2]. Częściej stosuje się inne metody leczenia: możliwe jest wykorzystanie urządzeń generujących pozaustrojowo fale ultradźwiękowe przezskórnie prowadzące do rozkruszenia złogów (ang. ESWL - extracorporeal shock wave lithotripsy, litotrypsja ) i wydalenia ich drogą naturalną, zabiegi endoskopowe - przezskórną nefrolitotrypsję (PCNL) oraz ureterorenoskopię (URS) z użyciem cystoskopu ) lub leczenie operacyjne obejmuje klasyczne zabiegi chirurgiczne z otwarciem jam ciała. Leczenie operacyjne zarezerwowane jest głównie dla chorych z silnymi nawracającymi dolegliwościami, powikłaniami kamicy (zastój moczu, zakażenia dróg moczowych ) oraz dużymi złogami.

U chorych z nawrotową kamicą moczową należy określić ryzyko nawrotu i zastosować odpowiednie postępowanie diagnostyczno-lecznicze, mogące zapobiegać następnym nawrotom lub prowadzić do rozpuszczenia istniejących złogów.
Podstawowe znaczenie ma analiza składu kamienia oraz ocena metaboliczna, polegająca na sprawdzeniu diety oraz wykonaniu badań moczu i surowicy krwi w celu wykrycia czynników prowadzących do powstawania złogów w drogach moczowych.
Do nawrotów kamicy moczowej predystynują zapalne choroby jelit, zakażenia dróg moczowych, niektóre leki.

Przypisy