Mangustowate, ichneumony (Herpestidae) – rodzina
ssaków łożyskowych
z rzędu
drapieżnych
, zaliczana do
kotokształtnych
(Feliformia).
Opis
Mangustowate są niewielkimi drapieżnikami. Największe gatunki rzadko przekraczają wagę 3 kg. Wszystkie mają stosunkowo długie ciało z krótkimi ale silnymi kończynami. Łapy zakończone są silnymi, słabo zakrzywionymi
pazurami
, bardzo przydatnymi przy zdobywaniu pożywienia lub wykopywaniu nor. Głowa mangustowatych jest niewielka, ze stosunkowo krótkim pyskiem i małymi okrągłymi uszami. Są to kolejne przystosowania ułatwiające drążenie jam w ziemi. Bardzo charakterystyczną cechą większości mangust jest kształt źrenicy. Jest ona owalna i pozioma, podobnie jak u niektórych ssaków
parzystokopytnych
(np. kóz). Większość innych Carnivora ma źrenicę okrągłą lub pionową (jak np. u
kotowatych
).
Mangustowate odżywiają się głównie niewielkimi zwierzętami:
owadami
,
pajęczakami
w tym również
skorpionami
, niewielkimi
kręgowcami
,
gryzoniami
,
jaszczurkami
i
wężami
, niekiedy również ptasimi jajami i pisklętami. Mangusty są bardzo znane z tego, że potrafią upolować jadowite węże, takie jak
żmije
i
kobry
. Nie są odporne na
jad
węży, ale mają wystarczająco szybki refleks, aby uniknąć ukąszenia.
Wiele gatunków mangustowatych posiada bardzo rozwiniętą strukturę społeczną. Surykatki żyją w grupach od 20 do 50 osobników, wśród których występuje podział na funkcje. Niektóre są strażnikami kolonii, inne zajmują się szczeniętami, podczas gdy pozostałe okazy poszukują pożywienia.
Systematyka
Jeszcze do niedawna mangustowate były łączone w randze podrodziny Herpestinae w jedną wspólną rodzinę wraz z
łaszowatymi
(Viverridae). Badania Wilsona i Reedera (1993) wykazały, że obie te rodziny nie są ze sobą blisko spokrewnione i wywodzą się od innych przodków. Herpestinae została podniesiona do rangi rodziny i podzielona na dwie podrodziny:
- Herpestinae – obejmującą większość gatunków mangustowatych rozprzestrzenionych w Afryce, Azji i południowej Europie
- Galidiinae – galidie, malgaskie mangusty, obejmujące kilka bardzo rzadkich i słabo poznanych gatunków zasiedlających wyłącznie Madagaskar.
Badania Yoder i in. (2003) wykazały, że galidie są bliżej spokrewnione z kilkoma gatunkami łaszowatych obecnie wyodrębnianych jako podrodzina Euplerinae i wspólnie z nimi tworzą
takson monofiletyczny
. Na tej podstawie zostały zaklasyfikowane do rodziny
Eupleridae
. Tym samym w omawianej rodzinie mangustowatych pozostały rodzaje dotychczas zaliczane do podrodziny Herpestinae pod synonimiczną nazwą ichneumony:
Badania molekularne wskazują na bliskie pokrewieństwo mangust z
hienowatymi
.
Przypisy
Bibliografia
- Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.)
Herpestidae.
w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (
ang.
) [dostęp 14 września 2008]
- Yoder, A., M. Burns, S. Zehr, T. Delefosse, G. Veron, S. Goodman, J. Flynn. 2003, Single origin of Malagasy Carnivora from an African ancestor – Letters to Nature (
format pdf)