Kania egipska Milvus migrans aegyptius
Kania syberyjska Milvus migrans lineatus
Kania czarna, SW Queensland, Australia
Kania czarna (kania brunatna[3]) (Milvus migrans) – gatunek dużego ptaka z rodziny
jastrzębiowatych
, podrodziny
kani
.
Występowanie
Wyróżnia się najszerszym zasięgiem wśród ptaków szponiastych. Zamieszkuje w zależności od podgatunku:
- Milvus migrans migrans –
Europa
i zachodnia
Azja
. Na naszym kontynencie najliczniej występuje w Rosji, Francji i Hiszpanii
- kania syberyjska (Milvus migrans lineatus) –
Daleki Wschód
- Milvus migrans govinda –
Afryka
, południowa
Azja
,
Australia
- Milvus migrans parasiticus – środkowa
Afryka
- Milvus migrans affinis –
Australia
- kania egipska (Milvus migrans aegyptius) –
Afryka Północna
- W Polsce bardzo nieliczny ptak lęgowy niżu (300-400 par), występuje głównie w zachodniej części kraju (
Wielkopolska
,
Pomorze Zachodnie
, część
Dolnego Śląska
) oraz na
Mazurach
[4]. W pozostałych regionach kraju występuje w rozproszeniu. Jest ptakiem wędrownym - przeloty odbywa od kwietnia do maja oraz od sierpnia do września. Zimuje na południe od Sahary.
Charakterystyka
Cechy gatunku
Obie płci ubarwione jednakowo. Grzbiet ciemnobrunatny, może robić wrażenie czarnego, ale nigdy rudego; spód nieco jaśniejszy. Głowa jaśniejsza od tułowia, drobno kreskowana. Ogon nieznacznie wcięty (w przeciwieństwie do
kani rudej
u której dodatkowo jest dłuższy, której ogon jest mocno rozwidlony) - brunatny i drobno prążkowany. Dziób żółty z czarną końcówką, nogi żółte. Na pokrywach naskrzydłowych widać rozjaśnienia, które w locie widać jako jasne pasy na wierzchu skrzydeł. Od spodu są szare i pola na częściach skrzydłowych są słabo skontrastowane. W porównaniu z kanią rudą ma ciemniejsze upierzenie i relatywnie mniejsze skrzydła.
W locie kania czarna trzyma skrzydła płasko rozłożone i stale porusza ogonem na boki. Wcięcie w ogonie widać tylko w czasie lotu czynnego. Jednak gdy szybuje i sterówki są rozłożone na boki - nie widać go. Lata zwinnie manewruje też skrzydłami.
Wielkością dorównuje myszołowowi, choć jest od niego smuklejsza i ma dłuższe skrzydła. Od kani rudej jest mniejsza.
Obok kań rudych należą do najbardziej społecznych ptaków szponiastych. Mogą tworzyć wspólnie duże grupy razem polujące i udające się na sen.
Wymiary średnie
dł. ciała ok. 55–59 cm
rozpiętość skrzydeł 135–155 cm
waga ok. 900 g
Biotop
Preferuje brzegi lasów liściastych i mieszanych w pobliżu
bagien
i otwartych wód oraz przestrzeni, zwłaszcza dolin rzek. Większe skupiska kań czarnych widuje się nad wysypiskami śmieci lub w okolicach, gdzie roi się od mrówek i termitów. Ptak ten potrafił dostosować się do rozmaitych środowisk od półpustyń, obrzeży lasów tropikalnych po wybrzeża mórz i centra metropolii. Gdy warunki są ku temu korzystne mogą tworzyć spore zagęszczenia w lokalnych populacjach.
Okres lęgowy
Gniazdo
Ulokowane w rozwidleniach bocznych konarów w koronach drzew, zwykle liściastych, w pobliżu wody. Gniazdo składa się z gałęzi,a wyścielone jest trawą i odpadkami napotkanymi w pobliżu, jak szmaty, papier czy sierść. Okres lęgowy zaczyna się w kwietniu.
Jaja
W ciągu roku wyprowadza jeden lęg, składając w kwietniu lub maju 2 do 3 żółtawych jaj, wyjątkowo 4. Jaja są białe z brązowymi lub rdzawymi plamami. Kania czarna wyprowadza jeden lęg na rok.
Wysiadywanie i dorastanie
Jaja wysiadywane są przez okres około 30 dni przez obydwoje rodziców, choć głównie przez samicę. Pisklęta - gniazdowniki - opuszczają gniazdo po około 45 dniach. Gdy na danym terenie jest dużo pokarmu to w okresie lęgowym tworzą kolonie, np. w Europie Środkowej w dolinie Renu.
Pożywienie
Drobne kręgowce: ryby, gryzonie, ptaki, również gady, płazy, owady i dżdżownice. Chętnie żywi się
padliną
, najczęściej chorymi i śniętymi rybami zbieranymi często z powierzchni wody lub z brzegów zbiorników. Może też polować na inne ptaki szponiaste. Dochodzi też do wydzierania ofiar innym ptakom. Zdobycz łapie na terenach otwartych i nad wodami.
Ochrona
W Polsce objęta
ochroną gatunkową ścisłą
. Wokół gniazd kań czarnych obowiązuje strefa ochronna: przez cały rok w promieniu do 100 m, a okresowo (od 1.03 do 31.08) – w promieniu do 500 m od gniazda.[5]
Kaniom czarnym grozi niszczenie naturalnych siedlisk, przede wszystkim dolin rzecznych nad którymi szukają pokarmu. Tracą swe tereny lęgowe również przez wyrąb starych drzew w pobliżu wód, likwidację zabagnień i zadrzewień. Negatywnie też wpływa na nie rozwój rolnictwa. Na wielu stanowiskach notuje się spadki ich liczebności.
Przypisy
- ↑
Milvus migrans
w: Integrated Taxonomic Information System (
ang.
)
- ↑
Milvus migrans
. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (
ang.
)
- ↑ Albin Łącki: Wśród zwierząt – ptaki. Ponań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 68. .
- ↑ Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 199. .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną,
Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237
Bibliografia
- Pavel Vasak: Ptaki leśne. Warszawa: Delta, 1993. .
- Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. .
Zobacz też
